Της Κατερίνας Σφυράκη,
Ένα από τα φαινόμενα που παρουσιάζει πολλαπλές προβληματικές στην εποχή μας, είναι αδιαμφισβήτητα το φαινόμενο του υπερκαταναλωτισμού. Η σύγχρονη πραγματικότητα προωθεί σε μεγάλο βαθμό τον άκρατο υλισμό, καθιστώντας τους πολίτες έρμαια επίπλαστων, τις περισσότερες φορές, καταναλωτικών αναγκών με αποτέλεσμα να προκύπτουν προβλήματα τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Στον αντίποδα της άμετρης κατανάλωσης βρίσκεται ο μινιμαλισμός, ένα κίνημα που γνωρίζουμε κυρίως μέσα από τις απλές και λιτές γραμμές και τρόπους στην εσωτερική διακόσμηση και την αρχιτεκτονική· πρόκειται, ωστόσο, για κάτι πολύ περισσότερο από κατάλευκους, «γυμνούς» χώρους με αδρές γωνίες.
Ο μινιμαλισμός έχει δυστυχώς παρεξηγηθεί από πολλούς, καθώς πιστεύεται ότι επικεντρώνεται μονάχα στα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία, που φυσικά φέρουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ως αυτόνομα στοιχεία, αλλά στην πραγματικότητα στοχεύει σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό και χρήσιμο. Είναι ένας τρόπος περιστολής του καταναλωτισμού, ένας τρόπος αντίστασης στην συρρίκνωση των φυσικών πόρων και στη διόγκωση των οικολογικών προβλημάτων και, κυρίως, ένας τρόπος επαναχάραξης των πνευματικών αναζητήσεων. Ο Caleb Backe, πιστοποιημένος εμπειρογνώμονας υγείας και ευεξίας, πιστεύει ότι όλοι οι μινιμαλιστές μοιράζονται έναν κοινό στόχο. «Ένας μινιμαλιστής επικεντρώνεται σκόπιμα σε αυτό που έχει σημασία. Για μερικούς, αυτό σημαίνει την εξάλειψη των «πραγμάτων» που δεν σας κάνουν ευτυχισμένους», λέει ο Becke.
Ως κίνημα, ο μινιμαλισμός αναπτύχθηκε κυρίως στην Αμερική και αφορούσε στις εικαστικές τέχνες και τη μουσική που προήλθαν από τη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Όσον αφορά την αισθητική του μινιμαλισμού, αυτή χαρακτηρίζεται από εξαιρετική απλότητα στη μορφή, γεγονός που συναντάται και στον μινιμαλισμό γενικότερα ως τρόπο ζωής και σκέψης. Στοχεύει στην εγκράτεια απέναντι στον καταναλωτισμό και στην απελευθέρωση και την ευελιξία. Τα οφέλη που αποκομίζει κανείς όταν εφαρμόζει μινιμαλιστικές τακτικές στη ζωή του είναι πολλαπλά και αγγίζουν πτυχές που αφορούν τομείς από την οικονομία έως και τον διαλογισμό.
Ασπαζόμενος κανείς τον μινιμαλισμό ως τρόπο ζωής, καταφέρνει για αρχή να απαλλαγεί από περιττά υλικά αντικείμενα που έχει στην κατοχή του μέσα από διαδικασίες ξεκαθαρίσματος. Τα αντικείμενα αυτά στη συνέχεια μπορεί να μεταπωληθούν, να ανακυκλωθούν ή να χαριστούν σε άλλα άτομα. Πρόκειται, λοιπόν, για μία διαθεματική στάση ζωής που δεν αφορά μονάχα το να απορρίπτει κανείς νέες αγορές και να μειώνει τα αγαθά που έχει ήδη στην κατοχή του, αλλά για μια επιλογή ζωής που φέρνει το άτομο πιο κοντά τόσο στις δικές του ανάγκες όσο και στις ανάγκες των δικών του ανθρώπων, του περιβάλλοντος αλλά και των λιγότερο εχόντων. Πολλές φορές, ο μινιμαλισμός βοηθά στο να καλλιεργηθεί μια στάση φιλική προς το περιβάλλον, καθώς οι όποιες αγορές προκύπτουν στην ζωή ενός μινιμαλιστή αρχίζουν να βασίζονται σε μια άλλη φιλοσοφία, μια φιλοσοφία σεβασμού προς την φύση και τον πλανήτη Γη.
Σε πρακτικό επίπεδο, ο μινιμαλιστής επιτυγχάνει να αποταμιεύσει χρήματα για σκοπούς που θέλει να εκπληρώσει μελλοντικά. Αυτό δεν οφείλεται μονάχα στη νοοτροπία μείωσης των υλικών αγαθών, αλλά και στη γενικότερη συνειδητοποίηση ότι η πραγματική ευτυχία δεν επέρχεται με τα υλικά αγαθά. Το άτομο απορρίπτει τα υλιστικά πρότυπα όχι μόνο για να εξοικονομήσει χρήματα, αλλά και γιατί επαναπροσδιορίζει τις αξίες του και θέτει σε δεύτερη μοίρα τον υλιστικό προσανατολισμό και την καταξίωση μέσω του «έχειν».
Ακόμη, κυριαρχεί έντονα η άποψη ότι μινιμαλιστής είναι μονάχα κάποιος που χρησιμοποιεί έναν υπερβολικά μικρό αριθμό πραγμάτων (π.χ. 2 μόνο μπλούζες για κάθε σεζόν), ενώ ο μινιμαλισμός μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και σε πολυμελείς οικογένειες. Εκεί μάλιστα παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον η προσέγγισή του, καθώς τα παιδιά μιας οικογένειας (νομίζουμε πως) απαιτούν πολύ μεγάλο όγκο πραγμάτων και παραμένουν συνεχώς ανικανοποίητα αν αυτά τα υλικά αγαθά δεν ανανεώνονται συνεχώς. Στην πραγματικότητα, τα νεαρά μέλη μιας μινιμαλιστικής οικογένειας τείνουν να αποτελούν άτομα ιδιαίτερα ευέλικτα και ευπροσάρμοστα, καθώς μαθαίνουν από μικρή ηλικία να εξυπηρετούνται με λιγότερα αγαθά απ’ ότι οι περισσότεροι συνομήλικοί τους, να διασκεδάζουν χωρίς απαραίτητα να έχουν παιχνίδια στην κατοχή τους, να είναι εγκρατή και να αυτονομούνται από μικρή ηλικία.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο μινιμαλισμός είναι μια σειρά επιλογών ζωής, μια φιλοσοφία. Πάνω στο γεγονός αυτό στηρίζεται και μια ακόμη φιλοσοφική προσέγγιση που αφορά στα σύνθετα και ποικίλα οφέλη του και σχετίζεται άμεσα με το προηγούμενο· η λιγότερη ακαταστασία σημαίνει λιγότερο χρόνο που αφιερώνεται στο καθάρισμα ή την οργάνωση, και περισσότερες ώρες την ημέρα για την οικογένεια και τους φίλους. Ο μινιμαλισμός μάς επιτρέπει να επικεντρωθούμε στις προτεραιότητές μας, να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας και να εστιάσουμε σε πολιτικά και κοινωνικά ιδεώδη, αξίες που αφορούν στην πνευματική ευημερία και τ συλλογική πρόοδο, οπότε, τι λέτε; Αξίζει να του δώσουμε μια ευκαιρία;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What Is a Minimalist Lifestyle? Experts Share the Potential Benefits, oprahdaily.com, διαθέσιμο εδώ
- What Is Minimalism?, becomingminimalist.com, διαθέσιμο εδώ
