Της Ιωάννας Μπινιάρη,
Στις 23 και 24 Ιουλίου έλαβε χώρα διαδικτυακά, μέσω της πλατφόρμας Zoom Webinars, το Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νέων Νομικών – Τμήμα Ελλάδας, ELSA Greece, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Κατά τη διάρκεια αυτού του διήμερου συνεδρίου, έλαβαν χώρα εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εισηγήσεις από διακεκριμένους ακαδημαϊκούς και επαγγελματίες του ναυτιλιακού κλάδου για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων του ναυτικού δικαίου, που κατά κύριο λόγο δεν διδάσκονται στις Νομικές Σχολές της Ελλάδας. Έτσι, δόθηκε η ευκαιρία στους συμμετέχοντες, νομικούς ή μη, να διευρύνουν το πεδίο γνώσεών τους και να ενημερωθούν για τα τρέχοντα νομικά ζητήματα.
Όπως κάθε διοργάνωση, έτσι και το φετινό συνέδριο της ELSA Greece, τελέστηκε με την υποστήριξη πολύ σημαντικών θεσμικών φορέων, μεταξύ των οποίων ήταν το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, η Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος – HELMEPA, το Hellenic Management Center – Institute of Chartered Shipbrokers – HMC/ICS και το Κέντρο Βιωσιμότητας COMMONLAWGIC. Χρυσός χορηγός του εν λόγω συνεδρίου υπήρξε η διεθνής δικηγορική εταιρεία Watson Farley & Williams, παρουσίαση της οποίας πραγματοποιήθηκε τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου.
Ανάμεσα στους συγκεκριμένους φορείς, παρόν δήλωσε και το OffLine Post, που ανέλαβε τη δημοσιογραφική κάλυψη του συνεδρίου, καθώς σκοπός της ιστοσελίδας είναι πάντα να υποστηρίζει κάθε πρωτοβουλία που συμβάλλει στην επιμόρφωση της νέας γενιάς. Παρακάτω, καταγράφονται ενδελεχώς οι τοποθετήσεις των ομιλητών και τα νομικά ζητήματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου.
Παρασκευή 23 Ιουλίου
Η πρώτη ημέρα του συνεδρίου ξεκίνησε με τους ευγενικούς χαιρετισμούς του κ. Χρήστου Κοντορούχα, Πλοίαρχου του Λιμενικού Σώματος και Διευθυντή Ποντοπόρου Ναυτιλίας του ΥπΝαυτ, μαζί με τους εκπροσώπους της ELSA Greece, τον Πρόεδρο κ. Γεώργιο Παλαμιδά και τον Αντιπρόεδρο Σεμιναρίων και Συνεδρίων, κ. Παύλο Κλάγκο, ο οποίος, μάλιστα, υπήρξε και ο συντονιστής της ροής ολόκληρου του συνεδρίου. Ο κ. Κοντορούχας εξέφρασε την αμέριστη στήριξή του απέναντι στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία και επαίνεσε τη θεματική της, δεδομένου ότι η ναυτιλία συνιστά έναν κλάδο που διαρκώς εξελίσσεται.
Έπειτα, ξεκίνησε το ακαδημαϊκό πρόγραμμα με την πρώτη εισήγηση από τον κ. Γεώργιο Θεοχαρίδη (Καθηγητής στο World Maritime University), ο οποίος ανέλυσε τη συντηρητική κατάσχεση πλοίου μετά τον Κανονισμό 1215/2012 και, μάλιστα, επέλεξε να πραγματοποιήσει την εισήγησή του στην αγγλική γλώσσα. Ο κ. Θεοχαρίδης ανέλυσε τη νομική έννοια της κατάσχεσης και της δικαιοδοσίας και προχώρησε με τη διάκριση της συντηρητικής και της αναγκαστικής κατάσχεσης, όπου στην πρώτη πραγματοποιείται κράτηση για την εξασφάλιση μιας ναυτικής αξίωσης, ενώ με τη δεύτερη επιδιώκεται η ικανοποίηση μιας επιδικασθείσας αξίωσης. Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει, ακόμη, το γεγονός ότι η κατάσχεση πλοίου εφαρμόζεται μόνο σε θαλάσσια πλοία, που διαθέτουν σημαία ενός από τα συμβαλλόμενα κράτη της διεθνούς σύμβασης περί κατάσχεσης πλοίων του 1952, ενώ για τα πλοία με σημαία μη συμβαλλόμενου κράτους μπορεί να εφαρμοστούν οι εγχώριοι κανόνες του Κράτους, όπου πλέει το πλοίο. Έτσι, η κατάσχεση πραγματοποιείται από την αρμόδια δικαστική αρχή και η δικαστική κρίση περί κατάσχεσης έχει εδαφική ισχύ, δηλαδή δεν μπορεί να κατασχεθεί πλοίο σε εδαφική έκταση άλλου κράτους από αυτού που έχει εκδώσει απόφαση.
Έπειτα από αυτήν την ιδιαίτερα επιμορφωτική εισήγηση, τον λόγο πήρε ο κ. Γεώργιος Μαργαριτόπουλος (Associate Director στο Richards Hogg Lindley και εισηγητής στο Hellenic Management Center / Institute of Chartered Shipbrokers Greek Branch), ο οποίος επέλεξε, επίσης, να πραγματοποιήσει την ομιλία του σχετικά με την εισαγωγή στη ναυτική ασφάλιση στην αγγλική γλώσσα. Η ναυτική ασφάλιση αποτελείται από διάφορους τύπους, όπως η Hull and Machinery Insurance, η οποία συνιστά ασφάλιση του σκάφους και του μηχανολογικού εξοπλισμού, αλλά, λόγω του ότι δεν καλύπτει κινδύνους πλοών σε εμπόλεμες ζώνες ή κινδύνους πειρατείας, συμπληρώνεται από ειδικότερη ασφάλιση, τη λεγόμενη War Risks. Άλλος τύπος ασφάλισης είναι η Protection & Indemnity (P&I) Insurance, η οποία παρέχεται από τα P&I Clubs, αλληλοασφαλιστικούς – μη κερδοσκοπικούς συνεταιρισμούς πλοιοκτητών και ναυλωτών, που ελέγχονται από τα μέλη τους και ενεργούν για λογαριασμό τους, και η Cargo Insurance, η οποία αφορά ασφάλιση φορτίου, δηλαδή καλύπτει όλους τους κινδύνους απώλειας ή καταστροφής φορτίου. Ο ομιλητής επισήμανε, τέλος, τις βασικές αρχές της θαλάσσιας ασφάλισης, μία εκ των οποίων είναι και ο «Νόμος για την Θαλάσσια Ασφάλιση του 1906», γνωστός και ως ‘’Marine Insurance Act του 1906’’.
Με τους δύο αυτούς ομιλητές έληξε η Α’ Συνεδρία και δόθηκε λίγος χρόνος για την υποβολή ερωτήσεων από τους συμμετέχοντες. Στη συνέχεια, άρχισε η Β’ Συνεδρία με την κα. Αλεξάνδρα Γκανά (Operational Manager at Ganmar Shipping), η οποία μίλησε για το bunkering και την ασφάλεια στο λιμάνι του Πειραιά. Για όσους δεν γνωρίζουν, με τον όρο bunkering εννοείται η πετρέλευση και γενικά ο ανεφοδιασμός των πλοίων με καύσιμα και συγκεκριμένα με πετρέλαιο, διαδικασία η οποία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και απαιτεί τη λήψη ειδικών μέτρων ασφαλείας, που ορίζονται από διεθνείς ναυτικούς κανονισμούς. Η ομιλήτρια ανέφερε τα διάφορα είδη πετρελαϊκών καυσίμων και επισήμανε πόσο απαιτητή είναι η πώληση καυσίμων, λόγω του παγκόσμιου χαρακτήρα που έχει, αν και υφίστανται ήδη ορισμένοι στερεότυποι τρόποι για να εξελιχθεί η πετρέλευση, παρά τις ιδιαιτερότητες στην αγορά. Ακόμη, η ίδια τόνισε την τεράστια σημασία της ναυτικής εκπαίδευσης σε αυτές τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε. Έκλεισε την τοποθέτησή της επισημαίνοντας ότι η ναυτιλία είναι η μεγάλη δύναμη της χώρας μας και ότι πραγματοποιούνται προσπάθειες για να καταστεί ο Πειραιάς ακόμη πιο ανταγωνιστικός, καθώς συνιστά ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ελλάδας και της Ευρώπης και αποτελεί χρέος του Κράτους να κρατήσει το λιμάνι ζωντανό και να μετατρέψει το bunkering σε βασική του δραστηριότητα.
Η πρώτη ημέρα του συνεδρίου έκλεισε με την κα. Εύα Λίτινα (Postdoctoral Teaching Fellow στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου), η οποία προέβη σε μια άκρως κατατοπιστική ανάλυση της διεθνούς ναυτικής διαιτησίας. Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε τον ορισμό και τους λόγους επικράτησης της ναυτικής διαιτησίας, επισημαίνοντας ότι στη ναυτιλία υπάρχει προτίμηση για ad hoc διαιτησία, καθώς πρόκειται για μια ουδέτερη, ταχύτερη, εμπιστευτική και λιγότερο κοστοβόρα διαδικασία, που διενεργείται από εξιδεικευμένους ιδιώτες (διαιτητές), όχι από πολιτειακά δικαστήρια, και καταλήγει σε δεσμευτική απόφαση. Υπερέχουσα θέση ανάμεσα στα σημαντικότερα κέντρα ναυτικής διαιτησίας κατέχει το Λονδίνο, το οποίο παραμένει το πιο δημοφιλές κέντρο ναυτικής διαιτησίας χωρίς να επηρεάζεται από το Brexit, με τη Νέα Υόρκη, τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ να ακολουθούν. Στην περίπτωση της Ελλάδας, εφαρμόζεται ο Νόμος 2735/1999 για τη ναυτική διαιτησία και φυσικά ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, αλλά έχει συσταθεί τώρα νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την τροποποίηση και επικαιροποίηση του νόμου για τη Διεθνή Εμπορική Διαιτησία. Τέλος, η ομιλήτρια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ναυτική διαιτησία αποτελεί ένα σύνθετο διεθνές φαινόμενο και προκειμένου να επιτευχθεί περισσότερη προσέλκυση στην Ελλάδα είναι σημαίνουσα η υποστήριξη των Ελλήνων πλοιοκτητών, η αξιοποίηση του Πειραιά ως ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα λιμάνια στον κόσμο αλλά και η διαφάνεια και η δημοσιοποίηση ναυτικών διαιτητικών αποφάσεων.
Σάββατο 24 Ιουλίου
Η δεύτερη μέρα του συνεδρίου ξεκίνησε με την εισήγηση της κα. Ιωάννας Παυλοπούλου (Υποψήφια Διδάκτωρ και Managing Partner στο CommonLawgic), η οποία ανέλυσε τα θέματα ESG και κυκλικότητας στην ναυτιλία από την σκοπιά του νομικού. Η εισηγήτρια τόνισε ότι η ναυτιλία είναι ένας πολύ δυναμικός κλάδος, αλλά έχει πολύ μικρές εταιρείες και αναφέρθηκε στις Big 4 Accounting Firms, οι οποίες ελέγχουν τους δείκτες ESG (Environmental, Social and Governance), που συνιστούν την εξέλιξη της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Η ναυτιλιακή εταιρεία οφείλει να αποδεικνύει τη μετρήσιμη βελτίωση των δεικτών απόδοσης ESG για να αντλήσει ναυλώσεις και επενδυτικά κεφάλαια. Στο τέλος, η ομιλήτρια επισήμανε τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η κυκλική παραγωγή και οικονομία, η οποία είναι ένα εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει τους εφοπλιστές να στηρίξουν τα οικονομικά τους συμφέροντα και, μάλιστα, αναμένεται να δημιουργήσει 700.000 νέες θέσεις εργασίας στην Ε.Ε. και 600 δις μείωση κόστους στις επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, αν αναλογιστεί κανείς τους βασικούς κινδύνους βιώσιμης ανάπτυξης της ναυτιλίας, καθίσταται απαραίτητη η ανάγκη για διαρκή επιμόρφωση και ενημέρωση, ανεξάρτητη σκέψη και έμπνευση μέσω εθελοντισμού, δικτύωσης και διεθνών συνεργασιών.
Έπειτα, ο λόγος δόθηκε στην κα. Χαρίκλεια Σαραμαντή (Εφέτης, Τμήμα Ναυτικών Διαφορών Εφετείου Πειραιά), η οποία προέβη σε μια άρτια ανάλυση της θεματικής σχετικά με την αρμοδιότητα των ναυτικών δικαστηρίων του Πειραιά. Η δικαστική λειτουργός παρέθεσε το άρθρο 51 παρ. 1 του Νόμου 2172/1993, σύμφωνα με το οποίο: «συνιστάται στο Πρωτοδικείο Πειραιά ειδικό τμήμα στο οποίο εκδικάζονται: α) οι ναυτικές διαφορές που εισάγονται στο Πρωτοδικείο αυτό, β) οι υποθέσεις που εισάγονται στο ίδιο Πρωτοδικείο και εκδικάζονται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, εφόσον αφορούν τη ρύθμιση δικαιωμάτων ή καταστάσεων που σχετίζονται άμεσα με πράξεις αναφερόμενες στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου και γ) οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των Ειρηνοδικείων των περιφερειών των Πρωτοδικείων Πειραιά και Αθήνας που κρίνουν ναυτικές διαφορές και υποθέσεις. Στο σημείο αυτό, χρήσιμο είναι να γνωρίζει κανείς ότι ναυτικές είναι όλες οι διαφορές που προκύπτουν από τη χρήση πλοίου και προέρχονται από σχέσεις μεταξύ ιδιωτών ή ιδιωτών και δημοσίου. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι, επίσης, ο διεθνής τους χαρακτήρας, δεδομένου ότι παρατηρείται εναλλαγή έννομων τάξεων και λόγω των διεθνών πλόων και επειδή τα μέλη του πληρώματος συχνά μπορεί να προέρχονται από διαφορετικές χώρες.
Ύστερα από τη συγκεκριμένη εισήγηση, που αποτέλεσε και τη δικονομική «πινελιά» του ναυτικού συνεδρίου, τον λόγο πήραν η κα. Μαρσίλα Καρπίδα (Partner της δικηγορικής εταιρείας Watson Farley & Williams) και η κα. Ιλεάνα Λουδάρου (Associate της ίδιας εταιρείας), οι οποίες προέβησαν σε μια κατατοπιστική παρουσίαση της εταιρείας. Έκαναν νύξη τόσο για τις δράσεις εθελοντισμού και κοινωνικής ευθύνης της εταιρείας όσο και για την ασύγκριτη σημασία που εναποθέτει η εταιρεία στο diversity and inclusion, καθώς απασχολεί άτομα από όλες τις κοινωνικές ομάδες, διοργανώνει εκδηλώσεις για να μπορούν όλοι οι εργαζόμενοι σε τέτοιους κολοσσούς να νιώθουν εξίσου δυνατοί και ισχυροί, αλλά και ειδικά trainings στους συνεργάτες για να εξοικειωθούν με την νοοτροπία και την ιδιοσυγκρασία των υπολοίπων. Άξιο αναφοράς, εν προκειμένω, είναι το γεγονός ότι η Watson Farley & Williams συνεργάζεται και με άλλους εξωτερικούς φορείς, που βοηθούν στην ανάπτυξη του diversity and inclusion και είναι σπόνσορας στο πρώτο online Shipping Museum. Εν τέλει, οι δύο ομιλήτριες περιέγραψαν ποια είναι η καθημερινή ενασχόληση ενός νομικού στην εταιρεία και προέτρεψαν όλους τους συμμετέχοντες που ενδεχομένως ενδιαφέρονται για μια θέση εργασίας στον ναυτιλιακό τομέα, να στοχεύουν σε υψηλούς σταθμούς και πέραν της ακαδημαϊκής γνώσης να προσπαθήσουν σκληρά να αποκτήσουν μια πιο ευρεία εικόνα του απαιτητικού κλάδου της ναυτιλίας.
Η τελευταία αυτή συνεδρία, και συνακόλουθα ολόκληρο το συνέδριο, ολοκληρώθηκε με την εισήγηση της κα. Βικτωρίας Αθανασοπούλου (Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου), η οποία ανέλυσε την αρχή της υπέρτατης καλής πίστης στη θαλάσσια ασφάλιση. Η ακαδημαϊκός, αρχικά, έκανε τη διάκριση ανάμεσα στην καλή πίστη και στην υπέρτατη/εξαίρετη καλή πίστη και επισήμανε ότι ο ασφαλιζόμενος οφείλει να αποκαλύψει στον ασφαλιστή πριν ολοκληρωθεί το συμβόλαιο, οποιοδήποτε ουσιώδες περιστατικό είναι γνωστό σε αυτόν. Με αυτόν τον τρόπο, ο ασφαλιστής θα βρεθεί σε θέση να αποφασίσει εκείνος αν θα αναλάβει τον ασφαλιστικό κίνδυνο. Έπειτα, η ομιλήτρια μίλησε για το καθήκον προσυμβατικής αναγγελίας, το οποίο συνίσταται στην αποκάλυψη ουσιωδών περιστατικών και στην αληθή-μη παραπλανητική απεικόνιση ουσιωδών περιστατικών και τόνισε πως το 95% των υποθέσεων και συμβάσεων θαλάσσιας ασφάλισης συνάπτεται βάσει του Αγγλικού δικαίου. To γεγονός αυτό συνοδεύεται από μερικά παράδοξα, αν σκεφτεί κανείς ότι οι Αγγλοσάξονες δεν ήθελαν την αναφορά της καλής πίστης στον νόμο, αφού τη θεωρούσαν αρκετά υποκειμενική έννοια, και δεν παραδέχονται την καλή συμπεριφορά στο προσυμβατικό στάδιο, όπου ο καθένας αναλαμβάνει την ευθύνη των δικών του απαιτήσεων και συμφερόντων, χωρίς βέβαια να φτάνει σε εξαπάτηση. Τέλος, η εισηγήτρια έκλεισε την ομιλία της αναφερόμενη στο πλέον τηρούμενο καθήκον της έντιμης παρουσίασης, το οποίο αντικατέστησε την ισχύουσα για 110 χρόνια υπέρτατη καλή πίστη, και στις συνέπειες παραβίασής του.
Μετά το πέρας των εισηγήσεων, ακολούθησαν μερικές ερωτήσεις από το κοινό των συμμετεχόντων και, έτσι, το συνέδριο έληξε, καλύπτοντας μέσα σε δύο μέρες εξέχοντα ζητήματα ναυτικού δικαίου με τεράστιο πρακτικό ενδιαφέρον, που ενδεχομένως δεν θα μας δινόταν η ευκαιρία να τα γνωρίσουμε αλλιώς. Σίγουρα, δεν έλειψαν ο προβληματισμός και η απόκτηση γνώσης, αλλά το σημαντικότερο που πέτυχε το διαδικτυακό αυτό συνέδριο είναι να αναδείξει τις «γοητευτικές» πτυχές του ναυτικού δικαίου και τη δυναμική που διαθέτει ως κλάδος, αλλά και να παρακινήσει τους ενδιαφερόμενους να μη σταματήσουν να επιμορφώνονται διαρκώς για τις εξελίξεις της ναυτιλίας.
Συνεπώς, αξίζουν συγχαρητήρια στην ELSA Greece για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία και ευχόμαστε να ακολουθήσουν ακόμα περισσότερες εκδηλώσεις τέτοιου βεληνεκούς.
