Της Ραφαέλας Χρυσοστόμου,
Προσφυγική κρίση, ελευθερία της τέχνης και αξία του ανθρώπου. Τρία σημαντικά ζητήματα που θίγει και παρουσιάζει η νέα ταινία της Kaouther Ben Hania, με τίτλο «Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του».
Η δραματική ταινία είναι αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας μεταξύ Τυνησίας, Γαλλίας, Βελγίου, Γερμανίας, Σουηδίας, και Τουρκίας. Αποτελεί, μάλιστα, και την πρώτη συμμετοχή της Τυνησίας στις υποψηφιότητες για τα 93α Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου (Academy Awards) του 2020.
Ο συριακής καταγωγής πρωταγωνιστής Yahya Mahayni, κέρδισε για τον ρόλο του στην ταινία, το βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, το 2020 (Venice Film Festival). Συμμετέχουν, επίσης, οι ηθοποιοί Dea Liane, στον ρόλο της Abeer, Koen De Bouw, στον ρόλο του εικαστικού Jeffrey Godefroi, και Monica Bellucci, στον ρόλο της Soraya.
Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση της ιστορίας, να σημειώσουμε ότι όλα αυτά δεν αποτελούν αποκλειστικά προϊόν μυθοπλασίας, αφού η ταινία είναι εμπνευσμένη από την πραγματική ιστορία του Βέλγου εικαστικού Wim Delvoye, που το 2007 έκανε το σώμα και συγκεκριμένα το δέρμα της πλάτης ενός συνανθρώπου του έργο τέχνης, με την ονομασία «Tim» και το πούλησε σε έναν συλλέκτη.
Η ιστορία τοποθετείται, αρχικά, στις φυλακές της Συρία, όπου ο πρωταγωνιστής Sam Ali είναι κρατούμενος. Κατέληξε εκεί, επειδή πάνω στον αυθορμητισμό του φώναξε σε δημόσιο χώρο τη λέξη «ελευθερία». Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, αφήνεται ελεύθερος και αποφασίζει ότι είναι καιρός να εγκαταλείψει την πατρίδα του.
Τελικά τα καταφέρνει και περνάει λαθραία τα σύνορα προς το Λίβανο, κρυμμένος στο αυτοκίνητο της αδερφής του. Ο λόγος φυγής του (και όχι μόνο αυτού) είναι παγκοσμίως γνωστός – πόλεμος. Ποιο είναι το κίνητρό του, όμως; Η κοπέλα του βρίσκεται στο Βέλγιο, όπου εξαναγκάζεται να παντρευτεί κάποιον άλλον. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Sam θα κάνει τα πάντα για να βρίσκεται κοντά της.
Ωστόσο, η διαδρομή για το Βέλγιο δεν είναι εύκολη. Το μεγαλύτερο εμπόδιό του, εκτός από τις οικονομικές δυσκολίες, είναι η έλλειψη κάρτας θεώρησης εισόδου στις χώρες της συνθήκης Σένγκεν ή αλλιώς Visa. Εδώ είναι που εμφανίζεται ο εκκεντρικός και αντισυμβατικός καλλιτέχνης Jeffrey Godefroi, ως «από μηχανής θεός». Ο Godefroi παρουσιάζεται ως «ο πιο ακριβός εν ζωή καλλιτέχνης», ο οποίος μετατρέπει άχρηστα πράγματα σε έργα τέχνης που κοστίζουν εκατομμύρια δολάρια, μόνο και μόνο επειδή έχουν την υπογραφή του.
Και τότε είναι που προτείνει στον Sam να συνάψουν μια συμφωνία. Από τη μία, ο Sam να του πουλήσει την πλάτη του, ως ζωντανό πίνακα, για να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης, χαράζοντας πάνω της ένα τατουάζ που απεικονίζει το έγγραφο της Visa. Επίσης, θα είναι υποχρεωμένος, για κάποιο χρονικό διάστημα, να επιδεικνύει την πλάτη του σε διάφορες εκθέσεις και δημοπρασίες, έως ότου πωληθεί. Από την άλλη, σε αντάλλαγμα, εκτός από χρήματα και φήμη, ο Godefroi θα τον βοηθήσει να αποκτήσει την πολυπόθητη Visa για να μπορεί να ταξιδέψει στο Βέλγιο.
Ο κόσμος διχάζεται από αυτό το γεγονός. Συλλέκτες έργων τέχνης ενθουσιάζονται, ενώ ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα ξεσηκώνονται. Παρατηρούμε, εν προκειμένω, δύο εν διαστάσει αντίθετες απόψεις. Αφενός, οι συλλέκτες κατατάσσουν την ελευθερία της τέχνης καμιά φορά πιο πάνω και από την ίδια την αξία του ανθρώπου. Αφετέρου, οι ακτιβιστές διαμαρτύρονται, προσπαθώντας να προφυλάξουν τα άτομα από την εμπορευσιμότητα, δηλαδή την αντιμετώπισή τους ως προϊόντα προς πώληση.
Πρόσφυγες, Πόλεμος, Δυστυχία, Ανθρώπινες ζωές, Θάνατος. Αυτές είναι οι λέξεις που χαράζονται στο μυαλό μου κάθε φορά που βλέπω τις ειδήσεις ή διαβάζω άρθρα στο διαδίκτυο. Προβληματίζομαι και διερωτώμαι μέχρι πού μπορεί να φτάσουν οι άνθρωποι για τα συμφέροντά τους. Και το κυριότερο, τι κάνουμε εμείς για να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας σ’ αυτή την οδυνηρά άσχημη κατάσταση;
Με τη συμπεριφορά του, ο Sam τολμά να φανερώσει τον τρόπο με τον οποίο η Δύση εκμεταλλεύεται το προσφυγικό, την αντιμετώπιση της Ευρώπης προς την Ανατολή, και τον διαρκή εξευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που γίνεται θυσία στον βωμό του θεάματος και του χρήματος.
Έτσι, κάπου μέσα στην αθωότητα των προθέσεών του, ο Sam γίνεται ερήμην του ένα σύμβολο ενάντια στον ρατσισμό και την προκατάληψη του σύγχρονου κόσμου.
Το ερώτημα, όμως, είναι, ο πρωταγωνιστής, αν και πλούσιος πλέον, απέκτησε με αυτή του την επιλογή πραγματικά την ελευθερία του; Αυτό θα το διαπιστώσετε μόνοι σας και θα βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα, παρακολουθώντας την ταινία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μπορείτε να δείτε το trailer της ταινίας εδώ
- Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του, monopoli.gr, διαθέσιμο εδώ
- The man who sold his skin, rogerebert.com, διαθέσιμο εδώ
- Oscar Nominee ‘The Man Who Sold His Skin’ Is Based on a Real Work of Art by Belgian Provocateur Wim Delvoye, news.artnet.com, διαθέσιμο εδώ
- Ο άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
