Της Σταυρούλας Παναγάκη,
Τα αδέλφια συνδέονται μεταξύ τους με συγγένεια εξ αίματος δευτέρου βαθμού κατά την νομική επιστήμη και συγκεκριμένα το οικογενειακό δίκαιο. Στο παρακάτω άρθρο θα ήθελα να αναφερθώ στη σχέση μεταξύ των αδελφών και στην παρουσία ζήλειας που συχνά παρατηρείται ιδιαίτερα στις μικρότερες ηλικίες. Οι πιο πιθανές εξηγήσεις της ζήλειας σχετίζονται με το γεγονός ότι ο άλλος έχει κάτι που εμένα μου λείπει. Για παράδειγμα, μεταξύ δυο αδελφών, το ένα παιδί μπορεί να θεωρεί ότι οι γονείς έχουν αδυναμία στο αδελφάκι του, με αποτέλεσμα το πρώτο να βλέπει ανταγωνιστικά το δεύτερο και αυτοδικαίως το πρώτο να νιώθει μειονεκτικά. Είναι φυσιολογική μια τέτοιου είδους ζήλεια; Τι σημαίνει ζηλεύω; Οι γονείς πώς πρέπει να χειρίζονται μία τέτοια κατάσταση;
Κατά τον ψυχαναλυτή Freud, είναι λογικό τα αδέλφια μεταξύ τους να έχουν ανταγωνιστικές σχέσεις για να κερδίσουν την προσοχή των γονέων τους. Το μεγαλύτερο αδελφάκι συνήθως θέλει να δείξει ότι αυτό είναι που καθοδηγεί το μικρότερο και ότι είναι προικισμένο με τις αρετές που όλοι οι γονείς θέλουν για τα παιδιά τους. Κανείς δεν αρνήθηκε ότι είναι δύσκολο για ένα παιδί, όταν έρχεται στον κόσμο και το αδελφάκι του, να μοιραστεί την αγάπη των γονιών του, καθώς μέχρι τώρα είχε συνηθίσει να συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα πάνω του. Πρόκειται για το λεγόμενο «σύμπλεγμα της παρείσφρησης» που αναφέρεται στην εμπειρία που βιώνει το άτομο όταν βλέπει ομοίους να συμμετέχουν στην οικιακή σχέση, δηλαδή όταν γνωρίζει αδελφούς.
Όταν η ζήλεια και ο ανταγωνισμός, όμως, καταλήγουν να βιώνονται ως απειλητικές εμπειρίες, ο γονέας οφείλει να το αντιληφθεί. Τέτοια σημάδια είναι: η παλινδρόμηση του μεγαλύτερου ηλικιακά παιδιού. Λόγου χάρη αυτό τείνει να ασχολείται με παιχνίδια που δεν συνάδουν με την ηλικία του, επειδή έχει μικρότερο αδελφό ή αδελφή. Επίσης, όταν το παιδί χλευάζει και προχωρεί σε ασελγείς χειρονομίες ή αντίθετα όταν αδιαφορεί πλήρως για το αδελφάκι του. Συνάμα, οι υπερβολικές εκδηλώσεις χαράς ή λύπης μπορεί να υποδηλώνουν ζήλεια. Σε μεγαλύτερες ηλικίες παρατηρείται και το φαινόμενο των αιφνίδιων διαταραχών στην συμπεριφορά του ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι την μία στιγμή ενώ είναι καλά και ευδιάθετο το άτομο, μπορεί με την επιτυχία του αδελφού του ξαφνικά να αλλάξει διάθεση. Να σκεφτεί «γιατί να μη πέτυχα εγώ; Τι παραπάνω έχει αυτός;».
Προς τούτοις, είναι δυνατό το άτομο να εκδηλώνει αιφνίδιο και αναίτιο κλάμα, θυμό, οργή και αδιαφορία. Παράλληλα, το φαινόμενο του να θέλει να δικαιολογηθεί κάποιος για τα πάντα ή να αναλύει τα πάντα φαίνεται περίεργο. Μπορεί κατά βάθος να νιώθει μία κατωτερότητα απέναντι σε ένα άλλο άτομο και μέσω της φλυαρίας του -όταν βέβαια αυτή στηρίζεται σε άλογα και αβάσιμα επιχειρήματα- να θέλει να κερδίσει τις εντυπώσεις, πείθοντάς σε για κάτι το οποίο μπορεί και να μην ισχύει μόνο και μόνο για να νιώσει μέσα του καλύτερα.
Πως πρέπει να διαχειριστούν οι γονείς τη ζήλεια μεταξύ των αδελφών;
Το σημαντικότερο από όλα είναι να εξηγήσουν στα παιδιά τους ότι ο καθένας μας είναι μία αυτοτέλεια, είναι μοναδικότητα και ξεχωριστός! Οι γονείς πρέπει να αφιερώνουν χρόνο στα παιδιά τους εναλλάξ και να προσαρμόζουν τις δραστηριότητες του κάθε παιδιού ανάλογα με τις ανάγκες, τα γούστα και φυσικά την ηλικία. Οφείλουν να ενθαρρύνουν το παιδί να εκφράσει αυτά που νιώθει, ώστε να απαλλαγεί από κόμπλεξ. Η γαλούχηση ατόμων ειλικρινών που σέβονται είναι μεγάλης σημασίας. Οι γονείς θα πρέπει να χτίσουν μία σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους. Δεν χρειάζεται να τα κάνουν να νομίζουν πως ανήκουν σε μία ιδεατή οικογένεια. Υπάρχουν πάντα προβλήματα και αυτά πρέπει να επιλυθούν με διάλογο και μεθοδικότητα. Σίγουρα δεν υπάρχουν οι τέλειοι γονείς, αλλά αν αυτοί αποβάλλουν το άγχος τους, δεν είναι ούτε υπερπροστατευτικοί αλλά και ούτε «ελευθέρων ηθών», δηλαδή πλήρως χαλαροί, θα πετύχουν να δημιουργήσουν μια αρμονική-ισορροπημένη οικογένεια.
Επειδή πολλές φορές το πρόβλημα της ζήλειας μεταξύ των παιδιών δημιουργείται όταν οι γονείς απαιτούν από το ένα παιδί να είναι εξίσου προικισμένο με το άλλο σε έναν συγκεκριμένο τομέα, είναι χρήσιμο να αποσαφηνιστεί ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Το ένα παιδί μπορεί λόγου χάρη να είναι καλό στο ποδόσφαιρο, ενώ το άλλο να είναι άσσος στην καλαθοσφαίριση. Δεν χρειάζεται οι γονείς να δημιουργούν συμπλέγματα μειονεξίας. Αντίθετα, πρέπει να είναι αυτοί που στηρίζουν το παιδί σε οποιαδήποτε επιλογή του. Λέμε όχι στους γονείς που ενισχύουν τέτοια μη εποικοδομητική σύγκριση. Επιθυμούμε ανοιχτόμυαλους και διαβασμένους γονείς που θα στέκονται δίπλα μας και θα μας υψώνουν το ηθικό. Λέμε ναι, λοιπόν, σε ηθικό ακμαιότατο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σχέση μεταξύ αδελφών, Ζήλεια, Ανταγωνισμός και Αποδοχή, advancehealth.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ζήλεια και παιδί. Συμβουλές σε γονείς, paidiatros.com, διαθέσιμο εδώ
