Της Ιωάννας Κουτσομιχάλη,
Ο πρωταρχικός στόχος των σωφρονιστικών συστημάτων είναι να κρατήσουν τους εγκληματίες μακριά από την κοινότητα, καθώς και μακριά από τους πολίτες. Το είδος του εγκλήματος αποφασίζει και τη διάρκεια της ποινής. Στο τέλος, όμως, οι δράστες θα αφεθούν ελεύθεροι, αφού εκτίσουν την ποινή τους και θα γίνουν ξανά μέλη της κοινωνίας. Το ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης, στις αρχές του έτους 2020, δήλωσε πως ο αριθμός των φυλακισμένων ανερχόταν στις 11.459, με το 4.5% εκείνων να είναι γυναίκες και η πληρότητα να φτάνει στο 113.2%. Πολλοί κατάδικοι κουβαλούν βάρη που ξεκινούν από την παιδική τους ηλικία και όχι μόνο. Η παραμέληση, κακοποίηση και η αίσθηση αποτυχίας από την κοινωνία στο σύνολό τους ωθούν σε τέτοιες πράξεις που τους στερούν και την ελευθερία τους. Μόλις ολοκληρώσουν την ποινή τους, θα απελευθερωθούν και θα επιστρέψει η ζωή τους πίσω στο φυσιολογικό -επιστροφή στους αγαπημένους τους και στον ελεύθερο κόσμο που μπορεί να φέρει απόλυτη ευφορία ή μήπως όχι;
Η διαδικασία αποφυλάκισης και επανένταξης στο κοινωνικό σύνολο είναι αρκετά δύσκολη, ειδικά για κατάδικους που πέρασαν πολλά χρόνια πίσω από τα σίδερα. Υπάρχουν σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρώην κρατούμενοι, προσπαθώντας να ξαναχτίσουν τη ζωή τους. Οι πρόσφατα αποφυλακισμένοι αντιμετωπίζουν προβλήματα με την εύρεση εργασίας, καθώς δεν μπορούν να στηρίξουν οικονομικά τον εαυτό τους, αλλά και οικογενειακά και ψυχολογικά προβλήματα, ενώ έρχονται αντιμέτωποι και με την κοινωνική κατακραυγή.
Μία από τις κορυφαίες προκλήσεις για τους πρόσφατα ελεύθερους πολίτες είναι η εξεύρεση εργασίας. Οι αποφυλακισμένοι δυσκολεύονται να βρουν και να διατηρήσουν μία σταθερή εργασία. Πολλοί εργοδότες δεν επιλέγουν άτομα με «μαυρισμένο» ποινικό μητρώο. Τυγχάνει οι άνθρωποι που έχουν υπάρξει κατάδικοι, συχνά να μην έχουν κάποια ειδίκευση ή προϋπηρεσία ή τις βασικές δεξιότητες που χρειάζονται για να διατηρήσουν την εργασία τους. Ακόμη και όταν οι πρώην φυλακισμένοι βρίσκουν δουλειά, ενδέχεται ο μισθός να μην είναι ικανοποιητικός ή οι εργοδότες να τους εκμεταλλεύονται και να τους υποβάλλουν σε σκληρές συνθήκες εργασίας και υπερωρίες, πολλές φορές χωρίς την ανάλογη πληρωμή. Μεταξύ 60 και 75 τοις εκατό των πρώην κρατουμένων βρίσκονται άνεργοι μόλις έναν χρόνο μετά την απελευθέρωσή τους, σύμφωνα με την Joan Petersilia, στο βιβλίο της με όνομα When Prisoners Come Home: Parole and Prisoner reentry.
Πολλοί αποφυλακισμένοι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην οικογένειά τους για υποστήριξη και βοήθεια, καθώς επιστρέφουν στην ελεύθερη ζωή. Σε γενικές γραμμές, τα μέλη της οικογένειας βοηθούν αρκετά ώστε να επιτευχθεί αυτή η μετάβαση όσο το δυνατόν πιο ομαλά. Πολλοί παράγοντες που συντελούν στην επανένταξη των κρατουμένων είναι η επανασύνδεση με φίλους και οικογένεια, η εύρεση ενός τόπου διαμονής και η εύρεση εργασίας. Η οικονομική πίεση χαρακτηρίζεται ως μία από τις κύριες δυσκολίες για πολλές οικογένειες, καθώς προσπαθούν να στηρίξουν οικονομικά το αγαπημένο τους πρόσωπο, που απελευθερώθηκε πρόσφατα. Αλλά τα οικονομικά είναι μόνο η αρχή του προβλήματος. Μπορούν να βιώσουν άγχος, εάν το αγαπημένο τους πρόσωπο δυσκολεύεται να βρει δουλειά, παλεύει με τον εθισμό ή αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας. Αυτοί και άλλοι ποικίλοι παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος, το οποίο μπορεί, με τη σειρά του, να προκαλέσει ρήξη στις οικογενειακές σχέσεις με την πάροδο του χρόνου.
Οι διαταραχές ψυχικής υγείας μεταξύ των κρατουμένων έχουν υπερβεί κάθε προηγούμενο. Παρά τις δικαστικές εντολές για ελεύθερη πρόσβαση σε επαρκή περίθαλψη στις φυλακές, η πρόσβαση των κρατουμένων στο σύστημα υγείας είναι σποραδική. Προβλήματα όπως η κατάθλιψη και το άγχος είναι συγκριτικά υψηλά. Εκτιμάται πως το 40% των κρατούμενων πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια, αφού το περιβάλλον της φυλακής είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο που να αναγκάζει τον έγκλειστο να βιώνει μια κατάσταση που πολλοί ψυχίατροι θα περιέγραφαν ως ψυχική ασθένεια.
Για πολλούς, η μετάβαση αυτή δεν είναι εύκολη. Η δυσκολία του να ζήσει κανείς σε έναν κόσμο από τον οποίο υπήρξε απομονωμένος για τόσα χρόνια, ή ακόμα και δεκαετίες είναι απολύτως κατανοητή, λόγω και της απουσίας κοινωνικής μέριμνας. Οι πρώην κρατούμενοι δεν είναι τόσο «άλλοι», όπως μας έχουν μάθει, είναι άνθρωποι που έχουν και εκείνοι δικαίωμα στην ελεύθερη ζωή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Προβλήματα υποτροπής νεαρών κρατουμένων, hellenicpolice.gr, Διαθέσιμο εδώ
- From prisons to communities: Confronting re-entry challenges and social inequality, apa.org, Διαθέσιμο εδώ
- Being released from prison, citizensinformation.ie, Διαθέσιμο εδώ
- The 4 Biggest Challenges Facing Those Newly Released From Prison, trendwyoming.org, Διαθέσιμο εδώ
