Της Μαρίας Λεβέντη,
Ο συγκερασμός τεχνικής αρτιότητας και μίας συγκινητικής θεματολογίας είναι αρκετός για την επίτευξη ενός άριστου αποτελέσματος. Η ταινία του Θοδωρή Παπαδουλάκη, ο οποίος άλλωστε είναι γνωστός για τη σκηνοθεσία ταινιών μικρού μήκους, με περίσσιο ρεαλισμό αποτελεί απόδειξη πως οι συνθήκες διαβίωσης των ΑμεΑ στην χώρα μας είναι τουλάχιστον απάνθρωπες. Η ταινία γυρίστηκε στα Χανιά, αλλά παρουσιάζει μία ζοφερή πραγματικότητα που αφορά όλη τη χώρα.
Ωστόσο, σε μία διαρρηγμένη κοινωνία με απώλεια ηθικών (και όχι μόνο) φραγμών ο αδελφός του παράλυτου κοριτσιού αντιπροσωπεύει αυτή την «μειονότητα» που συνεχίζει να αγωνίζεται για το καλό και το δίκαιο. Συνεχίζει να αγωνίζεται ώστε τα Άτομα με Αναπηρία να αποκτήσουν ουσιαστική (και όχι φαινομενική) ίση πρόσβαση σε όλα τα προσφερόμενα αγαθά σε σχέση με τους συμπολίτες τους. Ο σεβασμός σε αυτά τα άτομα δεν πρέπει να συγχέεται με την ένδειξη οίκτου και λύπησης αλλά με την διευκόλυνση της καθημερινότητας τους και την κατανόηση των ιδιαίτερων αναγκών τους. Πολλοί θεώρησαν ότι ο αδελφός της ταινίας εξωτερικεύει με τον λάθος τρόπο τον θυμό του και παρουσιάζει ως θετική την αυτοδικία… αλλά τι άραγε μπορεί να απαντήσει η κοινωνία σε ένα παιδί που θυμώνει, έστω και με λάθος τρόπο, για τις παραλείψεις της;
Ο αδικαιολόγητος αρχικά θυμός του αδελφού στην αρχή της ταινίας ερμηνεύεται καθώς η πλοκή συνεχίζεται. Οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί, φαινόμενο που στις μέρες μας έχει εκλείψει, και η αγάπη προς την ιδιαίτερη αδελφή του αποτέλεσαν τις κινητήριες δυνάμεις για το βίαιο ξέσπασμα του. Προφανώς, η βία αποτελεί μία κατακριτέα συμπεριφορά, παρόλα αυτά στην συγκεκριμένη περίπτωση έχει ένα βαθύτερο νόημα η εν λόγω σκηνή. Την αγανάκτηση του ήρωα έχοντας υποστεί βλέμματα υποτίμησης και λοιδορίας απέναντι στην αδελφή του. Γι’ αυτό και αναλαμβάνει τον ρόλο του προστάτη αποφασίζοντας να πράξει με αυτόν τον τρόπο.
Η περιθωριοποίηση του διαφορετικού δυστυχώς αποτελεί μία πραγματικότητα, για την οποία παρά τις προσπάθειες μεμονωμένων ανθρώπων ή οργανώσεων, δεν υπάρχει ένδειξη βελτίωσης της υφιστάμενης κατάστασης. Ο ενστερνισμός μίας μεροληπτικής στάσης απέναντι σε αυτά τα άτομα αποτελεί τροχοπέδη στον αγώνα που δίνουν ακόμα και για θέματα που σ’ ένα τυπικό άνθρωπο είναι αυτονόητα ή φυσιολογικά. Επιπλέον, πέρα απ’ τις ευδιάκριτες μορφές αναπηρίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην ξεχνάμε την ύπαρξη των πνευματικών αναπηριών, καθώς η παρενόχληση και ο εξευτελισμός των ατόμων που νοσούν απ’ αυτές δυστυχώς είναι ένα ακόμη πιο σύνηθες φαινόμενο μίας και δεν υπάρχει η κατάλληλη ευαισθητοποίηση.
Η διάπλαση και προώθηση (από μία πληθώρα δομών όπως λόγου χάριν η εκπαίδευση) μίας πραγματικότητας (δεδομένου ότι η τελευταία είναι απόρροια κοινωνικών κατασκευών) αποκλειστικά για τους αρτιμελείς, επιτυχημένους σε κάθε έκφανση κοινωνικής ζωής είναι μία κοινωνία καταδικασμένη να οδηγηθεί στο τέλμα και την παρακμή. Ο κοινωνικός αποκλεισμός του διαφορετικού και ο συνακόλουθος παραγκωνισμός ενός εναλλακτικού τρόπου σκέψης, αναμφίβολα αποτελεί δείγμα οπισθοδρόμησης και μάλιστα μη αναστρέψιμης παγίωσης της αντίληψης πως το διαφορετικό ισοδυναμεί με το κατώτερο. Μπορεί αυτή η ταινία να δημιούργησε αρκετές αντιπαραθέσεις -αλλά κοιτάζοντας το δάσος αντί του δέντρου, καλό θα ήταν όλοι να βρουν τον θυμό για τις ανισότητες μέσα τους, και φυσικά στη συνέχεια να τον μετουσιώσουν σε δημιουργία και ειρηνικό αγώνα για την αλλαγή των συνθηκών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Ο Αδερφός μου» του Θοδωρή Παπαδουλάκη: συγκλονιστικό ή… τελείως λάθος; flix.gr, διαθέσιμο εδώ.
- «Ο αδερφός μου»: Η ελληνική ταινία μικρού μήκους για τα άτομα με αναπηρία που συγκλονίζει (Βίντεο), dinfo.gr, διαθέσιμο εδώ.
