Της Νάσιας Τριάντη,
Με αφορμή την 47η επέτειο από την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο (20 Ιουλίου 1974), ήρθε και πάλι στην επιφάνεια η ένταση γύρω από το «Κυπριακό» ζήτημα που αποτελεί το μήλο της έριδος για τις σχέσεις Κύπρου-Τουρκίας εδώ και πολλά χρόνια. Σκόπιμο είναι να διευκρινίσουμε ότι η ημερομηνία αυτή είναι ορόσημο και για τις δύο χώρες, με διαφορετικό, όμως, περιεχόμενο και εκεί ακριβώς εδράζεται και η σύγκρουση μεταξύ τους. Από τη μια, η Τουρκία γιορτάζει την ημέρα αυτή ως εισβολή του στρατού στην Κύπρο και, άρα, επέκταση της εδαφικής της κυριαρχίας, ενώ από την άλλη η Κύπρος θεωρεί την 20η Ιουλίου ως ημέρα μνήμης για τους Έλληνες που αγωνίστηκαν, για να υπερασπιστούν τα κυπριακά εδάφη εναντίον της τουρκικής εισβολής και χάθηκαν στο πεδίο της μάχης.
Ιστορικά, το «Κυπριακό» έχει απασχολήσει πολύ όχι μόνο τα εμπλεκόμενα μέρη αλλά και όλη την παγκόσμια κοινότητα και κυρίως τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), ο οποίος έχει κληθεί πολλές φορές να επέμβει στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων αλλά και σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Η εισβολή πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου ήταν τεταμένες, γεγονός που άφησε το περιθώριο στην τουρκική απειλή να εισχωρήσει, να καταλάβει και να κατέχει μέχρι και σήμερα παράνομα περισσότερο από το 1/3 του νησιού. Συγκεκριμένα, η εισβολή που έμεινε γνωστή με την ονομασία «Αττίλας» έγινε με την πρόφαση της προστασίας και υπεράσπισης των εγκατεστημένων στο νησί τουρκικών μειονοτήτων. Στην πραγματικότητα, όμως, ικανοποιούσε τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας στο πλαίσιο ολοκλήρωσης του οράματος της αναβίωσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Προοδευτικά, το κράτος της Τουρκίας έχει εγκαθιδρύσει στο κατεχόμενο κομμάτι ένα ψευδοκράτος, το οποίο έχει αναγνωριστεί μόνο από την ίδια, ισχυριζόμενη ότι μπορεί να αποτελέσει ένα αυτόνομο κράτος με αυτοκέφαλη πολιτική εξουσία και δική του αναπτυγμένη οικονομία. Απεναντίας η «de facto» αυτή κατάσταση που έχει δημιουργηθεί έχει καταδικαστεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας επανειλημμένα. Ένα ακόμα ζήτημα που έχει προκύψει αφορά τα δικαιώματα των Ελλήνων που κατοικούσαν στο βορειοανατολικό τμήμα της Κύπρου που καταλήφθηκε, καθώς διαγιγνώσκεται κατάφωρη παραβίασή τους υπό τη μορφή εκδίωξης από τα σπίτια τους, καταδίωξης, φυλάκισης και κάθε εκδήλωσης εχθρικής συμπεριφοράς. Το κλίμα που επικρατεί στην περιοχή αυτή δεν παραπέμπει σε πρόθεση συνδιαλλαγής και ειρηνικής διευθέτησης της διαφοράς, τουλάχιστον όπως φαίνεται από την πλευρά της Τουρκίας, αλλά στη διατήρηση και διαιώνιση της εχθρότητας μεταξύ των δύο λαών. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι το νησί αποτελεί την πλέον στρατιωτικοποιημένη ζώνη παγκοσμίως, σύμφωνα με πληροφορίες του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Όσον αφορά τη θέση της Ελλάδας απέναντι στο ζήτημα, αυτή εκδηλώθηκε εξαρχής ως πλήρης υποστήριξη προς την Κύπρο και τους Έλληνες που βρίσκονται στον πυρήνα αυτής της σύγκρουσης. Ειδικότερα, οι ελληνικές θέσεις διαμορφώνονται διαχρονικά ως εξής: η Ελλάδα υποστηρίζει σθεναρά την ανεύρεση μιας δίκαιης και για τα δύο αντιμαχόμενα μέρη, βιώσιμης λύσης μέσω των συνήθων τρόπων ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών. Ωστόσο, η ίδια κρατά απόσταση και δεν επεμβαίνει στις διαπραγματεύσεις, αναγνωρίζοντας την αποκλειστικότητα στη διαχείριση από την Κυπριακή Δημοκρατία. Ακόμη αιτείται την πλήρη αποχώρηση των στρατιωτικών μονάδων από το κατεχόμενο έδαφος και μάλιστα με γοργούς ρυθμούς και αποτελεσματικότητα σύμφωνα με ό,τι επιτάσσει η καλή πίστη.
Φτάνοντας στο σήμερα, βλέπουμε ότι το άλυτο Κυπριακό ζήτημα έρχεται αντιμέτωπο με μια ακόμη πρόκληση, που πρόκειται να δοκιμάσει την υπομονή και των δύο πλευρών και να μεταστρέψει τις σχέσεις που έχουν διαμορφωθεί μέχρι στιγμής είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στα «κατεχόμενα» εν όψει της επετείου, σε ομιλία που παρέθεσε, προέβη σε δηλώσεις που θεωρήθηκαν προκλητικές απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία και οι οποίες βρέθηκαν στο επίκεντρο του δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Ο Πρόεδρος, ο οποίος ξεκίνησε την ομιλία του με την ανάγνωση ποιημάτων Τούρκων εθνικιστικών ποιητών, τόνισε μεταξύ άλλων ότι η θέση της Τουρκίας περί διχοτόμησης του νησιού παραμένει σταθερή, εφόσον αναγνωρίζει ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά κράτη πολιτισμικά, κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά. Κατήγγειλε τους Ελληνοκύπριους για μη τήρηση των υποχρεώσεών τους στο χώρο των διαπραγματεύσεων, αναφερόμενος κυρίως στην απόρριψη εκ μέρους τους του Σχεδίου Ανάν, το οποίο προτάθηκε στο πλαίσιο άτυπης διάσκεψης στη Γενεύη και το οποίο ο ίδιος υποστηρίζει σθεναρά.
Από την πλευρά της, η συμμαχία Ελλάδας-Κύπρου έσπευσε να τοποθετηθεί τόσο πάνω στο γεγονός της παράνομης επίσκεψης του Ερντογάν στα «κατεχόμενα» όσο και στις δηλώσεις στις οποίες ο ίδιος προέβη. Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, δήλωσε: «Θα αναμένουμε την περάτωση της παράνομης επίσκεψης του Προέδρου της Τουρκίας και εν συνεχεία θα τοποθετηθούμε και ως προς τις ενέργειες και ως προς τα διαβήματα που θα προβεί η Κυπριακή Δημοκρατία». Από την άλλη, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, επισκέφθηκε το νησί χάριν της επετείου και προς εκδήλωση της στήριξης της Ελλάδας προς την Κύπρο επανέλαβε την επιθυμία της χώρας μας να βρεθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση, καταγγέλλοντας τις προκλητικές ενέργειες από μέρους της Τουρκίας. Μια ισχυρή τοποθέτηση από την ελληνική πλευρά είναι υψίστης σημασίας, καθώς τα συμφέροντα της χώρας μας επηρεάζονται άμεσα από την εξέλιξη του «κυπριακού». Όπως με τις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο έτσι και σε αυτήν την περίπτωση, ο Έλληνας εκπρόσωπος επικαλέστηκε κανόνες διεθνούς δικαίου και δεν δίστασε να εκφράσει την εναντίωσή του προς τις ενέργειες της γείτονος χώρας. Απεναντίας, με αποφασιστικά και ξεκάθαρα λόγια τάχθηκε στο πλευρό της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποβλέποντας στην ισχυροποίηση της θέσης της έναντι του «αντιπάλου» της.
Συνοψίζοντας, γίνεται αντιληπτό πως η συνέχιση των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του πολύπλοκου αυτού ζητήματος, ίσως αποβεί άκαρπη, αν αναλογιστούμε πως ο διαπραγματευτής στην άλλη πλευρά του τραπεζιού προβαίνει σε αιφνιδιαστικές κινήσεις, που έρχονται σε αντίθεση με ό,τι αναμένεται από την καλή πίστη που πρέπει να είναι αμοιβαία στη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Ωστόσο, όσο η τουρκική προκλητικότητα βρίσκει εμπόδιο σε ένα ενωμένο μέτωπο Ελλάδας-Κύπρου και δεν επιτυγχάνει τον εκφοβιστικό σκοπό της, τότε υπάρχει περιθώριο για ένα αίσιο τέλος στο ζήτημα που ταλανίζει εδώ και 47 χρόνια τον λαό της Κύπρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δένδιας για την 47η επέτειο του «Αττίλα»: Οι προκλήσεις Ερντογάν δεν θα μείνουν αναπάντητες | Protagon.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κυπριακό – Ελληνική Δημοκρατία – Υπουργείο Εξωτερικών (mfa.gr), διαθέσιμο εδώ
- Ερντογάν από κατεχόμενα: Δυο ξεχωριστά κράτη στην Κύπρο – Δεν θα περιμένουμε άλλα 50 χρόνια | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (kathimerini.gr), διαθέσιμο εδώ
- Κύπρος: Μαύρη επέτειος της τουρκικής εισβολής – Στη Λευκωσία Ν. Παναγιωτόπουλος και Ν. Δένδιας – ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
