Της Ερωφίλης Σμυρνιωτάκη,
Καθώς πλησιάζει η ημερομηνία εκδίκασης της υπόθεσης του 79χρονου πρώην Προέδρου της Νοτίου Αφρικής και παλαιότερα μαχητή κατά του Απαρτχάιντ στο πλευρό του Nelson Mandela, Jacob Zuma, (περισσότερα για την υπόθεση έχουν αναλυθεί εδώ), στη χώρα σημειώνονται εκτεταμένα επεισόδια και εμπρησμοί.
Στις 29 Ιουνίου, ο Zuma είχε καταδικασθεί σε φυλάκιση 15 μηνών χωρίς αναστολή για περιφρόνηση του δικαστηρίου. Είχε αρνηθεί να εμφανιστεί σε επιτροπή κατά της διαφθοράς, για να αντιμετωπίσει 16 κατηγορίες, μεταξύ των οποίων δωροδοκία και απάτη, τις οποίες έχει επανειλημμένα αρνηθεί. Εν τέλει, και αφού είχε προηγουμένως αρνηθεί να παραδοθεί, ο πρώην Πρόεδρος, μόλις λίγα λεπτά πριν το τέλος της προθεσμίας για τη σύλληψή του, παραδόθηκε ο ίδιος στις αρχές αργά το βράδυ της 7ης Ιουλίου. Λίγες ημέρες πριν, ο δικηγόρος του, Dali Mpofu, σε ακρόαση δήλωσε πως ήταν άδικο ο πελάτης του να καταδικαστεί σε φυλάκιση χωρίς δίκη και άφησε να εννοηθεί πως στην περίπτωση που αυτό συνέβαινε, το απότοκο θα ήταν μία εκτενής πολιτική αναταραχή, την οποία μάλιστα παρομοίασε με τη σφαγή στην πόλη Marikana το 2012, όπου η αστυνομία τραυμάτισε θανάσιμα 34 εργάτες σε απεργία.
Όπως αποδείχθηκε, η εκτίμηση του δικηγόρου ήταν ορθή. Μέχρι το πρωί του Σαββάτου, 10 Ιουλίου, υποστηρικτές του πρώην Προέδρου, με αίτημα την άμεση απελευθέρωσή του, είχαν ξεκινήσει να καίνε φορτηγά και ιδιοκτησίες, να λεηλατούν καταστήματα και να στήνουν μπλόκα σε κεντρικούς δρόμους της περιφέρειας KwaZulu-Natal. Ήδη την πρώτη αυτή μέρα των επεισοδίων έγιναν 28 συλλήψεις διαδηλωτών. Την Κυριακή, οι ταραχές εξαπλώθηκαν και στο Johannesburg, όπου, μάλιστα, προέκυψε και ο πρώτος νεκρός, ένας 40χρονος άνδρας που απανθρακώθηκε μέσα σε κατάστημα, το οποίο πυρπολήθηκε στα επεισόδια, ενώ οι συλληφθέντες έφτασαν συνολικά τους 62.
Κάποια από τα παιδιά του πρώην Προέδρου φαίνεται πως έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο ανάμεσα στους υποστηρικτές των διαδηλώσεων. Η κόρη του Jacob Zuma, Duduzile Zuma-Sambudla, κατηγορείται για ενθάρρυνση των λεηλασιών μέσω λογαριασμού με το όνομά της στο Twitter. Ο γιος του, Duduzane Zuma, δέχεται σφοδρή κριτική για την παρότρυνσή του προς τους διαδηλωτές να «λεηλατούν προσεκτικά και υπεύθυνα» μετά από την ανάρτησή του στο Instagram, που ζητούσε να απελευθερωθεί ο πατέρας του. Παράλληλα, 10-12 άτομα, μέλη του κόμματος ANC και πρώην υψηλόβαθμοι πράκτορες ασφαλείας, θεωρούνται ως οι υποκινητές των επεισοδίων, με χρήση δικτύων πληροφόρησης. Τα βλέμματα, επίσης, στρέφονται σε χρήστες των μέσω κοινωνικής δικτύωσης που παροτρύνουν τη συμμετοχή στα επεισόδια, με την αστυνομία να προειδοποιεί πως όσοι ενθαρρύνουν τις ταραχές θα συλλαμβάνονται.
Τη Δευτέρα, την τέταρτη ημέρα των αναταραχών, ανακοινώθηκε από τον στρατό ότι οι δυνάμεις του πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στις δύο επίμαχες περιφέρειες για την καταστολή των συγκεντρωμένων και την πάταξη της βίας και των λεηλασιών. Πλέον, πολλές επιχειρήσεις είχαν αναγκαστεί να κλείσουν προσωρινά, για λόγους ασφαλείας, καθώς οι λεηλασίες, η βία και οι εμπρησμοί συνεχίζονταν, με τους νεκρούς να φτάνουν τα 72 άτομα την Τρίτη και οι συλληφθέντες να ξεπερνούν τους 1.234. Τουλάχιστον 10 άτομα εκ των νεκρών ποδοπατήθηκαν σε λεηλασία εμπορικού κέντρου από το συγκεντρωμένο πλήθος. Παράλληλα, ο Πρόεδρος της χώρας, Cyril Ramaphosa, χαρακτήρισε τις ταραχές ως «οπορτουνιστικές πράξεις εγκληματικότητας», δηλώνοντας πως οι καταστροφές αυτές δεν δικαιολογούνται από κανέναν πολιτικό σκοπό.
Την Τετάρτη ανακοινώθηκε η αύξηση των στρατιωτών κατά 25.000 με στόχο την αποφασιστική καταστολή των διαδηλώσεων. Οι κάτοικοι, στην προσπάθειά τους να προστατέψουν τις γειτονιές τους και τις επιχειρήσεις τους, έχουν οργανώσει ένοπλες «ομάδες άμυνας», ενώ αρκετοί έχουν κλειστεί στα σπίτια τους. Με τις παρατεταμένες διαδηλώσεις, δεν άργησαν επίσης να προκύψουν και σημαντικές ελλείψεις, εξαιτίας της επίδρασης των ταραχών στα κανάλια διανομής τροφίμων και καυσίμων. Ορισμένα νοσοκομεία χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν έλλειψη οξυγόνου, εν μέσω της πανδημίας, επειδή ήταν ουσιαστικά αδύνατη η παράδοση, ενώ αρκετοί εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας απείχαν από την εργασία τους.
Βέβαια, αν και πράγματι η σύλληψη του Zuma δυσαρέστησε ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της χώρας, η ένταση των επεισοδίων και ιδιαίτερα των λεηλασιών, έχει επίσης πηγή της την ολοένα και δυσχερέστερη κατάσταση που έχει προκληθεί από την αυξανόμενη ανεργία, την φτώχεια και τις ανισότητες, που επιδεινώθηκαν από τα μέτρα κατά του κορωνοϊού αλλά και την πολιτική αποτυχία του κυβερνώντος ANC, που έχει αναλωθεί περισσότερο σε φυλετικές διαφωνίες και στην κατάχρηση δημοσίων πόρων παρά στην ουσιαστική διακυβέρνηση του κράτους. Αυτήν τη στιγμή, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους της Νοτίου Αφρικής ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και η ανεργία ξεπερνά το 32%. Το γεγονός αναγνώρισε και ο Πρόεδρος Ramaphosa σε δηλώσεις του, όπου ανέφερε ότι τα επίπεδα ανεργίας, φτώχειας και ανισότητας στην κοινωνία είναι μη βιώσιμα και πως δεν είναι εφικτό να επιτευχθεί διαρκής ειρήνη αν πρώτα δεν οικοδομηθεί μία δικαιότερη κοινωνία, στην οποία όλοι οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ισότιμα και ελεύθερα.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, στην περιφέρεια Gauteng, εκεί που βρίσκεται δηλαδή το Johannesburg, έχει υποχωρήσει σχετικά η κατάσταση με τη μεσολάβηση των σωμάτων ασφαλείας. Οι νεκροί, πλέον, ξεπερνούν τους 212 και έχουν συλληφθεί περισσότερα από 2.500 άτομα, για διάφορα αδικήματα. Κατά τις δηλώσεις των καταστηματαρχών, η επαναφορά της αγοράς θα χρειαστεί αρκετούς μήνες μέχρι να ορθοποδήσουν οι κατεστραμμένες επιχειρήσεις. Δυστυχώς, τα μεγαλύτερα θύματα φαίνονται να είναι οι ίδιες οι κοινωνικές ομάδες που διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες διαβίωσής τους, αφού είναι και αυτές που θα επηρεαστούν περισσότερο από τις διαταραχές στη διανομή τροφίμων, φαρμάκων και καυσίμων, αλλά και από τη μαζική καταστροφή και τους εμπρησμούς κατοικιών και καταστημάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Deaths climb to 72 in South Africa riots after Zuma jailed, AP News, διαθέσιμο εδώ
- South Africa: Respect Rights While Policing Riots, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
- South Africa deploys troops as unrest spirals after Zuma jailing, France24, διαθέσιμο εδώ
- Jacob Zuma, Former South African President, Is Arrested, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- South Africa: Violent rioting grips cities in wake of Zuma jailing, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- South African military deployed as ex-leader Zuma jailed and looting spreads, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Jacob Zuma: Deadline looms for South African police to arrest former president, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Opinion: Don’t overlook the deeper roots behind the violence and looting in South Africa, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
