Του Βασίλη Δημόπουλου,
Κατά την 20η Μαΐου/1η Ιουνίου του 1835, ημέρα ενηλικίωσης του Όθωνα, πραγματοποιήθηκε η θεαματική ανάρρηση του στον θρόνο της Ελλάδας, συνοδευόμενη από κανονιοβολισμούς, φωταγώγηση, αγώνες και επίσημο χορό. Το γεγονός τούτο σηματοδοτούσε την εκκίνηση μίας νέας συνθήκης για την Ελληνική Ιστορία, που θα σμίλευε βέλτιστα την εικόνα της ανά το πέρασμα των χρόνων, έως την απομάκρυνση του Όθωνα τη δεκαετία του 1860. Παράλληλα, σηματοδοτούσε την λήξη της περιόδου της Αντιβασιλείας, με επικεφαλής τον Κόμη Ludwig Von Armansperg και την θέληση παραμονής του ιδίου στη χώρα, καθώς επιθυμούσε την συνέχιση λήψης αποφάσεων από το πρόσωπο του, παρά την διαβεβαίωση του από τον βασιλιά Λουδοβίκο της Βαυαρίας πως η θέση που μέχρι τότε κατείχε ήταν προσωρινή. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν μπορούσε να γίνει, ακόμα και όταν ο Όθων μπορούσε, επιτέλους να ανέλθει στην εξουσία.
Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Όθωνα, στα επίσημα κείμενα, ο Armansperg τιτλοφορείται ως Αρχιγραμματέας, ενώ, στην καθημερινή ζωή και στον αντιπολιτευόμενο τύπο, τον επονομάζουν ως «Αρχικαγκελάριο». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζεται στην επανειλημμένη χρήση Γερμανικών όρων, όπως εκείνος του Αρχικαγκελαρίου. Ήταν, ίσως, ακόμη μία εντατικοποιημένη προσπάθεια των μέχρι πρότινος Αντιβασιλέων, να εισαγάγουν στην ελληνική διάλεκτο και καθημερινότητα βαυαρικούς όρους και φράσεις, για να υπογραμμίσουν ακόμα περισσότερο τον απολυταρχισμό του καθεστώτος.
Ο ακριβής καθορισμός και η έκταση των αρμοδιοτήτων του κόμη Armansperg, αφού ο Όθων ανέλαβε τα περίοπτα καθήκοντά του, δεν αποτέλεσε ποτέ θέμα αποσαφήνισης από τον ίδιο τον Όθωνα. Για εκείνον, όφειλε να διαχειριστεί το ζήτημα με την δέουσα προσοχή που αρμόζει σε έναν άνδρα με τα χαρακτηριστικά του Armansperg, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε τον τρόπο που εκτελούσε την εξουσία που διέθετε στα χέρια του, όντας ο κύριος Αντιβασιλέας… Ουσιαστικά, ο Άρμανσμπεργκ θα αποτελούσε τον εντολοδόχο των πολιτικών θελήσεων του Όθωνα, ενώ θα παρέμενε αμέτοχος σε οποιαδήποτε διαδικασία λήψης αποφάσεων από το Υπουργικό Συμβούλιο. Ο καταλληλότερος χαρακτηρισμός θα ήταν εκείνος του απλού συμβούλου στην πολιτική που έμελλε να ασκήσει ο γιος του Βασιλιά Λουδοβίκου.
Χαρακτηριστικό του δύστροπου του χαρακτήρα του Κόμη είναι πως οι συνδιαλλαγές μεταξύ των ανδρών του Υπουργικού Συμβουλίου, του Όθωνα, του πατέρα του, Λουδοβίκου, και του ίδιου του Άρμανσμπεργκ σχετικά με τα ακριβή χαρακτηριστικά της δικαιοδοσίας που θα είχε στα Ελληνικά ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, διήρκησαν περισσότερο από ένα μήνα, ένεκα της επιμονής του τελευταίου να επιβληθεί έναντι των υπολοίπων. Όταν κατέληξαν εν τούτοις σε έναν συμβιβασμό και ονόμασαν τον Άρμανσμπεργκ πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Βαυαρός πρώην Αντιβασιλέας έμεινε καθόλα ευχαριστημένος με την τροπή των γεγονότων. Όπως, ωστόσο, προαναφέρθηκε, ο ρόλος του θα ήταν περισσότερο συμβουλευτικός, παρά επιδραστικός και καθοριστικός στη λήψη αποφάσεων. Ενδεικτικά, μπορούσε να προεδρεύει, μόνο εάν ο ‘Οθων δεν επιθυμούσε να ασκεί την προεδρία και έπειτα, μάλιστα, από ειδική έγκριση του ίδιου του Βασιλιά. Παράλληλα, δεν είχε την δυνατότητα, πόσο μάλλον την νόμιμη δικαιοδοσία, να προσυπογράφει κρατικά έγγραφα, παρά το γεγονός πως του ανατέθηκε η φύλαξη της βασιλικής σφραγίδας. Μπορούσε μόνο να υπογράφει τα έγγραφα που προηγουμένως είχαν υπογραφεί από τον ίδιο τον Όθωνα.
Όντας, βέβαια, Αρχιγραμματέας, προσπάθησε να συνεχίσει το έργο που είχε ξεκινήσει με την θητεία του ως Αντιβασιλέας, σε δύο κύριους τομείς. Ο πρώτος τομέας, εκείνος, μάλιστα, που εξαιτίας του δεινοπάθησε περισσότερο στην προηγούμενη θητεία του, ήταν εκείνος των υπόλοιπων πολιτικών κομμάτων στην χώρα. Θέλοντας να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος, φάνηκε διατεθειμένος να συμβιώσει με τα κόμματα, παρέχοντάς τους ορισμένες ελευθερίες, φθάνοντας να μην παρεμποδίζουν τον έλεγχο της χώρας, που διακαώς ήθελε να είναι μέρος του. Το σχέδιο του προσπάθησε να το προωθήσει με διάφορους τρόπους είτε στελεχώνοντας τους αρχηγούς των κομμάτων έξω από τη χώρα είτε αποφεύγοντας επιδεικτικά να ταυτιστεί με κάποιο συγκεκριμένο κόμμα. Κατάφερε με αυτό τον τρόπο να αποκτήσουν τα εγχώρια κόμματα ένα πρώιμο, σταθερό υποστηρικτικό κοινό, διασφαλίζοντας την αυτάρκεια τους. Η παράλληλη δημιουργία του Συμβουλίου της Επικρατείας του έδωσε την δυνατότητα να κολακέψει ορισμένα από τα στελέχη των άλλων κομμάτων και να τα καταστήσει ακόμα πιο ανεξάρτητα από τους αρχηγούς τους.
Δεύτερος τομέας ήταν εκείνος της εξωτερικής πολιτικής. Αναφορικά, λοιπόν, με τις σχέσεις που διατηρούσε με τις Δυνάμεις, αντιλήφθηκε γρήγορα πως, δοθείσης της κατάστασης της χώρας και της Ευρωπαϊκής πολιτικής που ήδη ασκούταν στην Γηραιά Ήπειρο, δεν ήταν δυνατό να τηρηθεί στάση ουδετερότητας. Για αυτό τον λόγο, ταυτίστηκε με την πολιτική που ασκούσε η Βρετανία, κατορθώνοντας να πείσει τους διπλωμάτες Palmerston και Edmund Lyons για την φιλία και συμπαράστασή του. Με την έκδηλη τούτη συμπαράσταση προς την Βρετανική πολιτική, ο Armansperg εξασφάλισε δανειοδότηση από τους δύο διπλωμάτες, ύψους 1 εκατομμυρίων φράγκων, η οποία, όμως, κατέφθασε στην χώρα, όταν ο Όθων είχε απαλλάξει από τα καθήκοντα του τον πρώην Αντιβασιλέα.
Ο Άρμανσμπεργκ δεν κατόρθωσε ουδέποτε να αποσαφηνίσει την ερμηνεία των Ελληνικών δεδομένων, ενώ πάντοτε παρόντα στον τρόπο σκέψης τους υπήρχαν τα κατάλοιπα της Βαυαρικής διακυβερνήσεως της προηγούμενης περιόδου. Αν εξαιρέσει κανείς τους πρώτους μήνες της ενηλικίωσης του Όθωνα, που θεωρήθηκαν αναγνωριστικοί για την μετέπειτα βασιλική του πορεία, ο Άρμανσμπεργκ δεν διαμόρφωσε το συμπαγές μίγμα πολιτικών σκέψεων και αποφάσεων που απαιτούνταν για την συγκρότηση ενός στέρεου πολιτεύματος. Κατά το διάστημα παραμονής του στη χώρα, ήταν κατάφορα ευκρινής η αναποτελεσματικότητα του στη λήψη αποφάσεων, οδηγώντας τον σε συνεχείς αποτυχίες που ωραιοποιούνταν στα δικά του μάτια, χρησιμοποιώντας κάθε λογής μέσο και τρόπο για να δικαιολογηθούν. Προσπάθησε, μάταια, να αναζητήσει άλλους υπευθύνους, όπως τον Όθωνα, τους συμβούλους, τον Λουδοβίκο και τους παλαιότερους αγωνιστές του Αγώνα, καταφέρνοντας να οδηγηθεί στην πλήρη απαλλαγή των καθηκόντων του, από τον ίδιο τον Όθωνα, το 1837.
Συνοψίζοντας, η πολιτική του Άρμανσμπεργκ την περίοδο 1835 – 1837 εμφάνισε κοινά στοιχεία με την προηγούμενη θητεία του στη χώρα. Αν και προσπάθησε συστηματικά να μάθει από τα λάθη του παρελθόντος, ο δύστροπος χειρισμός της κρατικής εξουσίας και η συνεχής αναζήτηση ενός αποδιοπομπαίου τράγου ως αντιστάθμισμα των δικών του αποφάσεων έκριναν, εν τέλει, την αποπομπή του από την χώρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Βασίλειος, Κρεμμυδάς (2016) Η Επανάσταση του 1821, Αθήνα: Εκδ. GUTENBERG
- Συλλογικό Έργο (1976) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους ,τόμος ΙΓ΄, Αθήνα: Εκδ. Αθηνών,
- Σπυρίδων, Τρικούπης (2010) Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Αθήνα: Εκδ. Λιβάνη.
- Roderick Beaton (2019) Ελλάδα: Βιογραφία ενός Σύγχρονου Έθνους, Αθήνα: Εκδ. Πατάκη
