Της Βασιλικής Παλητζήκα,
«Τι σχέση μπορεί να έχει η μουσική με την επιστήμη;» θα ήταν μια εύλογη ερώτηση.
Έχετε ακούσει ποτέ επιστήμονες να μιλάνε για το αντικείμενο έρευνας τους, για την αβεβαιότητα ή για το θέμα των σπουδών τους ή ακόμα πιο απλά να χρησιμοποιούν ένα φαινομενικά εκλεπτυσμένο ξενόγλωσσο λόγο, προκειμένου να περιγράψουν οτιδήποτε αγγίζει τη σφαίρα της επιστημονικής κοινότητας;
Αν όχι, δείτε πως μοιάζει:
Deoxyribonucleic acid is a molecule composed of two polynucleotide chains that coil around each other to form a double helix carrying genetic instructions for the development, functioning, growth and reproduction of all known organisms and many viruses. DNA and ribonucleic acid (RNA) are nucleic acids. Alongside proteins, lipids and complex carbohydrates (polysaccharides), nucleic acids are one of the four major types of macromolecules that are essential for all known forms of life*
Κάνοντας μια γρήγορη ανάγνωση το παραπάνω, αν δεν εμπίπτει στον κλάδο σπουδών σας ή στο εύρος των ενδιαφερόντων σας, εικάζω πως θα δυσκολευτήκατε να αποδώσετε σαφή ερμηνεία. Ωστόσο, η επιστήμη δεν είναι για λίγους, αλλά αντίθετα για όλους. Επομένως, τι θα συνέβαινε αν ο παραπάνω δυσκολονόητος, εκ πρώτης όψεως, ορισμός γινόταν τραγούδι; Γιατί αξίζει, εν τέλει, να τραγουδάμε την επιστήμη;
Ο ανθρώπινος οργανισμός, γενικά, έχει μια θετική συναισθηματική απόκριση στο άκουσμα της μουσικής, καθώς αυτή μπορεί και επηρεάζει τα συναισθήματά του. Αξιοποιώντας, λοιπόν, έναν γνώριμο μουσικό ήχο και αντικαθιστώντας απλά τους στίχους με αυτούς του περίπλοκου ορισμού, ακόμα και ένα μικρό παιδί που θεωρητικά δεν είναι σε θέση να κατανοήσει την επιστήμη, θα καταφέρει να πει στο τέλος «δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ», το οποίο προφανώς είναι αξιοθαύμαστο. Θα έλεγε, όμως, κάποιος: «Ναι, αλλά το μόνο που πετύχαμε είναι να μάθουμε στο παιδάκι μια επιπλέον λέξη». Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Μαθαίνοντας αυτή τη μία λέξη, το παιδί έχει αυτόματα αρχίσει να εξοικειώνεται με την επιστημονική γλώσσα και ορολογία. Όταν θα κληθεί αργότερα να κατανοήσει τον ακριβή ορισμό, δεν θα είναι τρομοκρατημένο απέναντι στο συνονθύλευμα των περίεργων λέξεων που θα συναντήσει, αλλά αντίθετα θα διαθέτει τα ακούσματα εκείνα που θα το βοηθήσουν στην ευκολότερη κατανόηση του.
Ένα τραγούδι στη δομή του αποτελείται συνήθως από δύο κουπλέ και τουλάχιστον τέσσερις επαναλήψεις του ρεφρέν. Θέτοντας, λοιπόν, ως στίχους επιστημονικούς ορισμούς/ορολογίες και τοποθετώντας στο ρεφρέν εκείνο που μοιάζει δυσκολότερο, έχουμε καταφέρει να αφομοιώσουμε και να κατανοήσουμε αυτό που προ ολίγου μας τρόμαζε και μας απωθούσε. Θα ήταν αποτελεσματικότερο επίσης, πριν αρχίσουμε να τραγουδάμε την όμορφη διασκευή μας, να πάρουμε χαρτί και μολύβι και να καταγράψουμε τους στίχους μας, όπως θα έκανε κάθε σωστός συνθέτης. Όλα αυτά, η μελωδία, ο ρυθμός, οι επαναλήψεις, βοηθούν και ενισχύουν τη μνήμη και καθιστούν ευκολότερη την ανάκληση της πληροφορίας, όταν αυτή χρειαστεί.
Το να τραγουδάμε την επιστήμη, πέρα από τα πρακτικά γνωστικά οφέλη που προσφέρει, είναι και το μέσο εκείνο που βοηθάει με το δικό του τρόπο την γεφύρωση του χάσματος μεταξύ τέχνης και επιστήμης. Για αρκετά χρόνια, η επιστήμη θεωρούνταν απρόσωπη, απρόσιτη, μόνο για λίγους σε αντίθεση με τον δημιουργικό κόσμο της τέχνης. Ωστόσο, τα δημιουργικά μυαλά αποδεικνύεται πως χρειάζονται και στην επιστήμη, γιατί χωρίς φαντασία και δημιουργικότητα κανένα νέο θεώρημα ή νόμος ή εξέλιξη της επιστήμης δεν θα ερχόταν. Το ίδιο και στις τέχνες. Χωρίς λογική, ακρίβεια, συνέπεια κανένα έργο τέχνης δεν θα ήταν τόσο μοναδικό, καμία μουσική σύνθεση τόσο εναρμονισμένη, κανένα χορευτικό ντουέτο τόσο πετυχημένο.
*Το δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ ή DNA είναι ένα χημικό μακρομόριο και συγκεκριμένα νουκλεϊκό οξύ, που αποτελεί το γενετικό υλικό όλων των ζωντανών οργανισμών, καθώς και των περισσοτέρων ιών. Στο DNA περιέχονται οι πληροφορίες που καθορίζουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού και οι οποίες οργανώνονται σε λειτουργικές μονάδες, τα γονίδια. Μέσω της αντιγραφής του DNA διατηρείται και μεταβιβάζεται η γενετική πληροφορία από κύτταρο σε κύτταρο και από έναν οργανισμό στους απογόνους του. Επίσης, το DNA επιτυγχάνει την έκφραση των γενετικών πληροφοριών ελέγχοντας την σύνθεση των πρωτεϊνών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Jonny Berliner: Why Sing Science? Music as an educational tool, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
