Της Νικολέττας Ανδρεοπούλου,
Η νοτιοαφρικανή νομπελίστας συγγραφέας Ναντίν Γκόρντιμερ αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες της λογοτεχνίας, ακτιβίστρια κατά του καθεστώτος του Άπαρτχαϊντ στη χώρα της, και μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου.
Η Ναντίν, γεννημένη στο Σπρινγκς της Αφρικής στις 20 Νοεμβρίου το 1923, ήταν κόρη Εβραίων μεταναστών, Ρωσικής καταγωγής. Κατά τα παιδικά της χρόνια, η Ναντίν είχε στόχο να διαπρέψει ως πρίμα μπαλαρίνα, ωστόσο έπασχε από καρδιακή αρρυθμία, σταματώντας της το όνειρο. Επικεντρώθηκε στο διάβασμα και στη συγγραφή από μικρή, και στα δεκαπέντε της, το 1937, δημοσίευσε το πρώτο της διήγημα, μια ιστορία για παιδιά, και δύο χρόνο μετά, το πρώτο της βιβλίο για ενηλίκους. Μέσα από το διάβασμα άρχισε να ανακαλύπτει τη ζωή πέρα από το καθεστώς του Άπαρτχαϊντ, καλλιεργώντας τις έντονες πολιτικές αντιδράσεις για τους νόμους που επέβαλε η μειοψηφία των λευκών. Βασικό χαρακτηριστικό της γραφής της ήταν η πειθαρχημένη τεχνική χωρίς ιδιαίτερους συναισθηματισμούς, που διαπραγματευόταν σοβαρά κοινωνικά ζητήματα συνήθως.
Από το 1949 άρχισε η συγγραφή μιας σειράς διηγημάτων όπως το «Face to Face» και το «The Lying Days». Έχοντας ήδη στη συλλογή της 10 μυθιστορήματα και 15 συλλογές διηγημάτων, και έχοντας κερδίσει ήδη το πρώτο μεγάλο βραβείο της το 1961, το W. H. Smith Commonwealth Literary Award, το 1991, η Ναντίν κατέκτησε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, καθώς, όπως δήλωσε ο Άλφρεντ Νόμπελ, «μέσα από την υπέροχη επική γραφή της έχει ωφελήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανθρωπότητα», κατορθώνοντας να γίνει η πρώτη αφροαμερικανή νομπελίστας στην ιστορία. Ακολούθησαν χρόνια μεγάλης επιτυχίας, αλλά και ισχυρής κριτικής. Συγκεκριμένα, τις δεκαετίες 1960-1970 η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής απαγόρευσε την έκδοση των διηγημάτων της, εκ των οποίων δύο απαγορεύτηκαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Το 1976, απαγορεύτηκε για 10 ολόκληρα χρόνια το έργο της «Ο ύστερος αστικός κόσμος», ενώ το «A World of Strangers», για 12 χρόνια. Επισήμανε ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, σεξουαλικότητας, απομόνωσης, και γενικότερα πανανθρώπινα ζητήματα, ενώ ο συνεχής αγώνας της ενάντια στο καθεστώς Άπαρτχαϊντ έλαβε λογοκρισία, ακόμη και τα έργα της, όπως το «Οι άνθρωποι του Τζούλι», το οποίο χαρακτηρίστηκε ως «βαθιά ρατσιστικό», ενώ αφαιρέθηκε από τον κατάλογο των σχολικών αναγνωσμάτων το 2001.
Ένα από τα έργα που έλαβε σκληρή κριτική αλλά και περγαμηνές, ήταν ο «Συντηρητής», που αναφέρεται στη ζωή ενός προνομιούχου λευκού της Νότιας Αφρικής σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Παρά τη λογοκρισία που έλαβε το έργο, κατάφερε να αποσπάσει το βραβείο Μπούκερ το 1974. Το 2001 δημοσίευσε το μυθιστόρημα «Ένας τυχαίος εραστής», το οποίο το 2002 κέρδισε το βραβείο «Commonwealth Writers’ Prize Africa Region».
Ύστερα από την κατάρρευση του Άπαρτχαϊντ, η Ναντίν δραστηριοποιήθηκε με ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Αντιτάχθηκε έναντι της λογοκρισίας, η οποία «ελεγχόταν» από το κράτος), συμμετείχε σε φιλανθρωπικούς αγώνες και μάχες κατά του AIDS, με τη δημοσίευση διηγημάτων με άλλους 20 συγγραφείς το 2000, στη συλλογή Telling Tales, τα έσοδα του οποίου χρησιμοποιήθηκαν για την εκστρατεία Treatment Action Campaign, και της φτώχειας. Η σπουδαία αυτή γυναίκα που αγωνίστηκε και μετέδιδε τις ιδέες της μέσα από τη συγγραφή. Απεβίωσε σε ηλικία 91 ετών, στις 13 Ιουλίου του 2014, αφήνοντας μία σημαντική κληρονομιά στην ανθρωπότητα.
