Της Μαρίλιας Κατσιβελάκη,
Στις 6 Ιουλίου εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένας νόμος που έχει διχάσει άπαντες, αφού επιτρέπει στους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών να συνεχίσουν να καταπολεμούν εθελοντικά, μέσω του διαδικτύου, την παιδική σεξουαλική κακοποίηση σαρώνοντας τις πλατφόρμες τους. Ωστόσο, διατηρούνται επιφυλάξεις, καθώς οι νομοθέτες που ειδικεύονται πάνω στο απόρρητο κάνουν λόγο για «νομικά λανθασμένους κανόνες», οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο την ιδιωτική ζωή. Άλλωστε, παρά το πλειοψηφικό αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, όπου 537 ευρωβουλευτές τάχθηκαν υπέρ, 133 κατά και 24 απείχαν, οι κανόνες αυτοί θα μπορούσαν εύκολα να «καταρρεύσουν» ενώπιον του δικαστηρίου.
Το νομοσχέδιο οδήγησε τόσο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή -στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων Καναδοί, Βρετανοί και Αμερικανοί υπουργοί, ανάμεσά τους και ο Αμερικανός ηθοποιός Ashton Kutcher, ο οποίος είναι, επίσης, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των παιδιών- όσο και τους ακτιβιστές να ταχθούν εναντίον του Κοινοβουλίου, αλλά και των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, οι οποίοι διατηρούν φόβους ότι το νομοσχέδιο θα υπονομεύσει τους κανόνες απορρήτου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, αρκετοί ευρωβουλευτές κατήγγειλαν πως τους ασκήθηκε πίεση, έτσι ώστε να ψηφίσουν υπέρ του νομοσχεδίου, κάτι που χαρακτήρισαν ως «ηθικό εκβιασμό».
Μια μέρα πριν την ψηφοφορία, μάλιστα, η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής, Sophie in ‘t Veld, ανέφερε πως κάθε φορά που τίθενται κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τη νομοθετική αυτή πρόταση, αμέσως δημιουργούνται επιχειρήματα ότι «δεν είμαστε αρκετά αφοσιωμένοι στην καταπολέμηση της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης». Επιπλέον, παρά την έγκριση του νομοσχεδίου, η ίδια επισήμανε πως η νομοθεσία δεν θα αντέξει τον δικαστικό έλεγχο, αφού οι ευρωπαϊκοί νόμοι, όσον αφορά το απόρρητο, είναι ιδιαίτερα αυστηροί. Συγκεκριμένα η in ‘t Veld , επέμεινε ότι είναι γνωστό πως το αποτέλεσμα είναι νομικά ελαττωματικό, παρά την έγκριση του νομοσχεδίου.
Όλα ξεκίνησαν όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιλήφθηκε ότι οι νέοι κανόνες της Ε.Ε. περί ιδιωτικών μηνυμάτων θα καθιστούσαν παράνομο για τις ψηφιακές εταιρείες να αναζητούν και να ερευνούν εθελοντικά παράνομο περιεχόμενο, όπως είναι για παράδειγμα η παιδική πορνογραφία και κακοποίηση. Για τον λόγο αυτό, η ίδια αποφάσισε να προτείνει ένα προσωρινό νομοσχέδιο που θα επέτρεπε τη σάρωση και την υποβολή εκθέσεων, μέχρι να τεθούν σε ισχύ οι νέοι, μόνιμοι κανόνες. Αφότου δημοσιεύθηκε η πρόταση της Επιτροπής τον Σεπτέμβριο του 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο άρχισε να δέχεται μεγάλη πίεση για να εγκριθούν οι προσωρινοί αυτοί κανόνες μέχρι τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Η έγκριση του νομοσχεδίου τέθηκε σε αναστολή εξαιτίας μιας νέας διάταξης που επιτρέπει στις εταιρείες να κάνουν σάρωση -χωρίς να γίνεται κατάχρηση- μηνυμάτων κειμένου και ήχου, τα οποία μπορεί να δείχνουν τη χειραγώγηση παιδιών από κάποιον δράστη.
Η κεντροαριστερή ευρωβουλευτής Birgit Sippel, η οποία αποτελεί ένα από τα μέλη της Επιτροπής που δούλεψαν πάνω στο νομοσχέδιο, υποστήριξε ότι: «Υπήρξε μεγάλη πίεση για να κάνουμε κάτι πολύ, πολύ γρήγορα και να καταλήξουμε σε συμφωνία». Ωστόσο, πολλοί ήταν οι ευρωβουλευτές που εξέφρασαν έκδηλα την άποψή τους πως με το να επιτραπεί στις εταιρείες η ανίχνευση μηνυμάτων, αυτόματα είναι σαν να γίνεται επιτρεπτή και η παρακολούθηση άλλων επικοινωνιών, πράγμα παράνομο, καθώς σύμφωνα με τους τους ρυθμιστικούς φορείς προστασίας της Ευρώπης, η έγκριση του νομοσχεδίου από το δικαστήριο θα υπονόμευε τους κανόνες περί προστασίας του απορρήτου της Ε.Ε.
Οι χώρες της Ε.Ε., λαμβάνοντας υπόψη τις εύλογες ανησυχίες του Κοινοβουλίου συμφώνησαν να τροποποιήσουν τον νόμο της Επιτροπής, για να προσθέσου κι άλλες δικλείδες ασφαλείας και έτσι θέσπισαν κατάλληλες διαδικασίες και μηχανισμούς προσφυγής, ώστε τα άτομα να έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν καταγγελίες, εάν θεωρούν ότι έχει παραβιαστεί το απόρρητό τους. Επιπλέον, οι εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων θα έχουν μεγαλύτερη αλλά και καλύτερη επίβλεψη των σαρωτικών τεχνολογιών που θα χρησιμοποιούνται μέσω προηγούμενων διαδικασιών εκτίμησης επιπτώσεων και διαβούλευσης. Η Sippel, η οποία εκπροσωπούσε το Κοινοβούλιο, λόγω των παραπάνω αλλαγών, οδηγήθηκε εν τέλει στο να υπογράψει το νομοσχέδιο.
Οι προσωρινοί αυτοί κανόνες υποτίθεται ότι θα εφαρμόζονται μόνο για τα τρία επόμενα χρόνια. Παρόλα αυτά, οι φόβοι και η ανησυχία των ακτιβιστών της ιδιωτικής ζωής για τους μόνιμους κανόνες που πρόκειται να ακολουθήσουν είναι μεγάλοι. Με ένα σημαντικά μεγάλο μέρος του εμπορίου των παιδιών, καθώς επίσης και της κακοποίησής τους μέσω κρυπτογραφημένων γνωστών εφαρμογών όπως το WhatsApp και το Telegram, η Επιτροπή επιθυμεί να κάνει τις επικοινωνίες αυτές όσο πιο ασφαλείς γίνεται.
Η τελευταία κουβέντα, όμως, δεν έχει ειπωθεί ακόμα, καθώς ο Κανονισμός είναι αναγκαίο να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο μετά από συμφωνία του με το ΕΚ. Η προσωρινή νομοθεσία θα αρχίσει να ισχύει τρεις μέρες αφού δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. Ωστόσο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι -ακόμη τουλάχιστον- πρόκειται για μια προσωρινή νομοθεσία και μια μακροπρόθεσμη νομοθεσία είναι στα χαρτιά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU Parliament lets companies look for child abuse on their platforms, with reservations, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Parliament adopts temporary rules to detect child sexual abuse online, European Parliament, διαθέσιμο εδώ
- Companies are now allowed to scan your private communications, EDRi, διαθέσιμο εδώ
