Tης Ελένης Μακράκη,
Ο Ρικάρντο Ελιέθερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο γεννήθηκε μια μέρα σαν κι αυτή, στις 12 Ιουλίου του 1904, στην πόλη Παράλ της Χιλής. Όταν ήταν νεογέννητος, έχασε τη μητέρα του από φυματίωση. Από πολύ νωρίς είχε δείξει την αγάπη του για την ποίηση, και παρόλο που ο πατέρας του τον αποθάρρυνε να ασχοληθεί με αυτήν, ο Νεφταλί ξεκίνησε να δημοσιεύει ποιήματά του από την εφηβική του ηλικία και πάντοτε να ξεχωρίζει για το ταλέντο του. Το 1923 και το 1924, κατάφερε να εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές, “Crepusculario – Ηλιοβασιλέματα” και “Veinte poemas de amor y una cancion desesperada – Είκοσι ερωτικά ποιήματα και ένα απελπισμένο άσμα”, πουλώντας το ρολόι που του είχε κάνει δώρο ο πατέρας του. Τότε, στα είκοσί του χρόνια, εμπνευσμένος από τον Τσέχο ποιητή Γιαν Νερούντα και από τον Γάλλο ποιητή Πωλ Βερλαίν, υιοθετεί το ψευδώνυμο Πάμπλο Νερούδα, με το οποίο έμελλε να γράψει ιστορία.
Το φαινόμενο Νερούδα άρχισε να απασχολεί από την αρχή τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Στα είκοσι τρία του έτη κατατάσσεται στο Διπλωματικό Σώμα και ως πρόξενος ταξιδεύει σε πολλές χώρες, γνωρίζοντας έτσι τη φτώχεια και την ανέχεια, αλλά κυρίως συνειδητοποιώντας την εκμετάλλευση των αδύναμων από τους δυνατούς. Η δολοφονία του ποιητή και φίλου του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, συνέβαλε κατά πολύ στην πολιτικοποίησή του κι έτσι, σχεδόν αμέσως, προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα.
Το 1948, ο δικτάτορας της Χιλής, Βιντέλα, κηρύσσει το Κομμουνιστικό Κόμμα παράνομο κι έτσι ο Νερούδα βρίσκεται εξόριστος στο Παρίσι και κρύβεται στα σπίτια φίλων του, όπως εκείνο του Πάμπλο Πικάσο. Στα χρόνια της εξορίας, ο Πάμπλο Νερούδα ταξιδεύει ανά τον κόσμο και το 1949 φτάνει στη Σοβιετική Ένωση, η οποία τον γοητεύει ιδιαίτερα. Σε εκείνο το ταξίδι γνώρισε και το Ναζίμ Χικμέτ, στον οποίο διηγήθηκε τις άθλιες συνθήκες επιβίωσης του λαού του. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1950, με το μεγάλο του και υψίστης σημασίας έργο “Canto general” (γενικό άσμα), οι στίχοι του αρχίζουν να έχουν πολιτικό περιεχόμενο.
Το 1952, ενημερώνεται ότι μπορεί να επιστρέψει στη Χιλή, όπου και γυρνάει με μεγάλο ενθουσιασμό. Το 1953, του απονέμεται το βραβείο Στάλιν για τους αγώνες του υπέρ της Ειρήνης των Λαών, και το 1965 ανακηρύσσεται διδάκτορας από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το 1969, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής τον προτείνει για τη θέση του Προέδρου, εκείνος όμως κρίνει ορθότερο να παραχωρήσει τη θέση του στον Σαλβαδόρ Αλιέντε, ώστε να κατέβει η «Λαϊκή Ενότητα» με έναν υποψήφιο στις εκλογές. Με την άνοδο του Αλιέντε στην εξουσία, ο Νερούδα διορίζεται πρέσβης της Χιλής στο Παρίσι.
Το 1971, ταξιδεύει στη Στοκχόλμη, για να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ, πάσχοντας ήδη από καρκίνο. Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1973, λίγο μετά τη δολοφονία του Αλιέντε από τους πραξικοπηματίες του Πινοσέτ, ο Πάμπλο Νερούδα αφήνει την τελευταία του πνοή. Η κηδεία του γίνεται στο Γενικό Κοιμητήριο του Σαντιάγο και ο φασίστας Πινοσέτ απειλεί τον κόσμο, ώστε να μην παρευρεθεί στο τελευταίο αντίο του ποιητή. Το νεκροταφείο ήταν περικυκλωμένο από οπλισμένους στρατιώτες και ελεύθερους σκοπευτές. Παρ΄ όλα αυτά, ο κόσμος δεν δίστασε. Χιλιάδες άνθρωποι, ανάμεσά τους κομμουνιστές, αριστεροί, σύντροφοι του Πάμπλο Νερούδα, τον αποχαιρετούν τραγουδώντας το “Cancion del poder popular» και τη Διεθνή. Φωνάζουν συνθήματα για εκείνον και τον Αλιέντε, κατά του καθεστώτος του Πινοσέτ. Η κηδεία αυτή αποτέλεσε και την πρώτη δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία της Χιλής. Στο τέλος της, η αστυνομία συνέλαβε πολλούς από τους παρευρισκόμενους, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν.
Τα έργα του παρέμειναν απαγορευμένα στο στρατιωτικό καθεστώς έως και το 1990. Παρέμειναν απαγορευμένα, διότι ο φασισμός δεν θα μπορούσε ποτέ να αντέξει την ελευθερία, την ισότητα, τον έρωτα, τη δικαιοσύνη, και τον αγώνα που ο Νερούδα πρέσβευε. «Εγώ θα μείνω με τους εργάτες να τραγουδήσω», έλεγε όταν καλούσε τον λαό στον αγώνα για μια δίκαιη ζωή και πράγματι, σαράντα οκτώ χρόνια μετά τον θάνατό του, τόσο η ζωή του όσο και το έργο του αποτελούν έμπνευση, κάτι σαν τραγούδι στα χείλη όσων ακόμα πιστεύουν ότι «αργοπεθαίνει όποιος δεν ρισκάρει τη σιγουριά του, για την αβεβαιότητα του να τρέξει πίσω απο ένα όνειρο». Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες τον θεωρούσε τον «σπουδαιότερο ποιητή του 20ού αιώνα», αλλά εκείνος έλεγε πως «τίποτα δε μπορεί να συγκριθεί με το να είμαι ποιητής του λαού μου».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πάμπλο Νερούδα: Ο ποιητής του έρωτα, ο ποιητής των καταφρονεμένων του κόσμου, Elculture, διαθέσιμο εδώ
- Η συγκλονιστική βιογραφία του Πάμπλο Νερούδα, του «σπουδαιότερου ποιητή του 20ου αιώνα», που έφυγε, σαν σήμερα, 23 Σεπτέμβρη του 1973, Εναλλακτικός, διαθέσιμο εδώ
- Πάμπλο Νερούδα: Ο ποιητής των ανθρώπων, Τετράδια Μαρξισμού, διαθέσιμο εδώ
