Της Νάσιας Τριάντη,
Εξέλιξη της τελευταίας εβδομάδας αποτελεί η δολοφονία του Προέδρου της Αϊτής, Jovenel Moïse, ύστερα από οργανωμένη, όπως φαίνεται, ένοπλη επίθεση που έλαβε χώρα στην ιδιωτική του κατοικία τα ξημερώματα της 7ης Ιουλίου. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία που έχουν ανακύψει μέχρι στιγμής, μία ομάδα ατόμων, μερικοί εκ των οποίων ισπανόφωνοι, διέρρηξαν την οικία του Προέδρου και άνοιξαν πυρ εναντίον του ιδίου και της γυναίκας του, με αποτέλεσμα τη θανάτωση του πρώτου και τον σοβαρό τραυματισμό της δεύτερης. Το συμβάν έλαβε χώρα στη μία το πρωί (τοπική ώρα), ενώ οι αστυνομικές αρχές έπιασαν επ’ αυτοφώρω 6 πιθανούς υπόπτους κατά τη διάρκεια εγκατάλειψης του τόπου τέλεσης του εγκλήματος. Τέσσερις εξ αυτών έπεσαν νεκροί, κατόπιν ανταλλαγής πυρών με την αστυνομία και οι δύο συνελήφθησαν και κρατούνται προσωρινά. Τις παραπάνω εξελίξεις αποκάλυψε σε επίσημη ανακοίνωσή του και σύμφωνα με επίσημα δεδομένα από τις αστυνομικές αρχές ο Πρωθυπουργός της Αϊτής, Claude Joseph, κηρύσσοντας μάλιστα τη χώρα σε «κατάσταση πολιορκίας».
Η δολοφονία του Προέδρου ήταν η κορύφωση μίας διαρκώς κλιμακούμενης έντασης που χαρακτηρίζει το νησί τα τελευταία χρόνια και δη τον τελευταίο έναν χρόνο, ιδίως από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά. Η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην χώρα χαρακτηριζόταν από έντονη πολιτική και, ως αποτέλεσμα αυτής, κοινωνική αστάθεια. Διαγνώστηκαν ελλείψεις σε καίριες θέσεις, όπως λόγου χάρη αυτή του Προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου (μετά το θάνατο του προκατόχου της ελέω Covid-19), οι οποίες δεν καλύφθηκαν, με συνέπεια την κωλυσιεργία της κυβέρνησης και γενικότερα του κρατικού μηχανισμού. Η κατάσταση αυτή τροφοδότησε έντονη κριτική εκ μέρους της αντιπολίτευσης, η οποία ζητούσε επίμονα την παραίτηση του Προέδρου. Η πρωτεύουσα της χώρας, Port-au-Prince, έμοιαζε με πύρινο μέτωπο που αναζωπυρωνόταν ολοένα και περισσότερο. Ούσα η πρωτεύουσα της χώρας ήταν φυσικό να αποτελέσει πόλο έλξης για εκδήλωσης βίας από ομάδες ατόμων, αγανακτισμένων από την πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας. Η εικόνα διαμορφώθηκε ως εξής: διαπληκτισμοί αντίπαλων ομάδων τόσο μεταξύ τους όσο και με την αστυνομία, με στόχο τον έλεγχο στους δρόμους, εμπρησμοί σε σπίτια πολιτών ως ένδειξη διαμαρτυρίας και αλλεπάλληλες απαγωγές. Η χώρα έμοιαζε με εμπόλεμη ζώνη, ενώ ταυτόχρονα διαφαινόταν μία τάση εμφύλιας διαμάχης.
Την υφιστάμενη κοινωνική αναταραχή φαίνεται να επιδείνωσε και η οικονομική δυσπραγία της χώρας. Η Αϊτή έχει ανακηρυχθεί ως η πιο φτωχή χώρα του δυτικού ημισφαιρίου και άρα οι προσδοκίες για μία υγιή οικονομία λιγοστεύουν, σχεδόν σε σημείο εκμηδενισμού. Με το ξέσπασμα της πανδημίας, η οικονομία γνώρισε κατακόρυφη πτώση, αφού, όπως όλες οι χώρες, δέχτηκε μεγάλο πλήγμα, το οποίο, εξαιτίας της ήδη υπάρχουσας αδυναμίας της, δε μπόρεσε να διαχειριστεί αποτελεσματικά. Συγκεκριμένα, η συρρίκνωσή της ανέρχεται στα 3,8% εντός του 2020. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank), περίπου το 60% του πληθυσμού, δηλαδή λίγο παραπάνω από το μισό, ζει κάτω από το όριο της φτώχειας! Το ποσοστό αυτό από μόνο του περιγράφει την άθλια οικονομική κατάσταση του κράτους, καθώς και την σημαντική επίπτωση που έχει αυτή στις ζωές των ανθρώπων, δικαιολογώντας έτσι την αγανάκτησή τους. Μία ακόμη παθογένεια που έρχεται να συμπληρώσει το παζλ είναι ο παιδικός υποσιτισμός, ένα φαινόμενο που αποτελεί φυσική απόρροια της φτώχειας και του χαμηλού βιοτικού επιπέδου. Η έκταση που έχει λάβει το εν λόγω φαινόμενο απαιτεί την άμεση και μαζική δραστηριοποίηση των διεθνών οργανισμών που είναι αρμόδιοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διότι ανιχνεύεται κατάφωρη παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων σε όλο το έδαφος της Αϊτής.
Αν αναλογιστεί κανείς, λοιπόν, την κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα κατά τη διάρκεια της θητείας του αποθανόντος Προέδρου, μπορεί να εικάσει ότι δεν ήταν το πιο αγαπητό πρόσωπο, επειδή στα μάτια του λαού προξενούσε εκείνος όλα τα δεινά που τους ταλαιπωρούσαν. Η θητεία του Moïse ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2017, αφού έλαβε το χρίσμα από τον τέως Πρόεδρο Michel Martelly να συμμετάσχει στις εκλογές, από τις οποίες αναδείχθηκε νικητής. Έχοντας κυβερνήσει ήδη μία τετραετία, η θητεία του επρόκειτο να τελειώσει το 2022. Κατά τη διακυβέρνησή του, κατηγορήθηκε ουκ ολίγες φορές, κυρίως από μέλη της αντιπολίτευσης, ότι επιτρέπει την έξαρση της διαφθοράς και κατά συνέπεια δημιουργεί ένα αίσθημα ανασφάλειας στο λαό. Ίσως αυτοί να είναι κάποιοι από τους λόγους που μπορούν να εξηγήσουν την επίθεση εναντίον του και τελικά τη δολοφονία του.
Όσον αφορά τη διαδοχή του, εκεί προκύπτει ένα ακόμη ακανθώδες ζήτημα, το οποίο στηρίζεται στην απουσία ατόμων σε καίριες θέσεις, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά και στη γενικότερη πολιτική και κυβερνητική αστάθεια που αντιμετωπίζει η χώρα. Φαίνεται να υπάρχει διχογνωμία ως προς το πρόσωπο που θα αναλάβει τη θέση του Προέδρου έκτακτα εν μέσω της θητείας του, διότι, παραθέτοντας τα λόγια του Προέδρου της Εθνικής Ένωσης Δικαστών της Αϊτής, «η γραμμή της προεδρικής διαδοχής στη χώρα είναι σκοτεινή δεδομένης της πολιτικής αστάθειάς της». Παραδοσιακά στη σειρά διαδοχής επόμενος είναι ο Πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου, αλλά η απρόσμενη κένωση της θέσης και η μη εύρεση αντικαταστάτη δημιουργεί ένα εκ νέου κώλυμα στη διαδικασία. Στην περίπτωση που ο εν ενεργεία Πρωθυπουργός αναλάβει τα ηνία ως Πρόεδρος, εμφανίζεται καινούριος σκόπελος, αφού χρειάζεται η έγκριση της Βουλής, η οποία τον παρόντα χρόνο καθίσταται ελλιπής και εξαιρετικά δυσλειτουργική. Ως πιθανός διάδοχος παρουσιάζεται ακόμη και ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου, δυνάμει δεδικασμένου, αλλά μέχρι και αυτή η θέση στερείται προσώπου. Τέλος, είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι έχει ήδη προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο διαδικασία δημοψηφίσματος για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Η εξέλιξη αυτή συμπίπτει χρονικά με τις επικείμενες προεδρικές εκλογές και όλα δείχνουν πως πρόκειται να λάβουν χώρα υπό μία «ακέφαλη» ηγεσία.
Τούτων λεχθέντων, γίνεται σαφές ότι οι πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, που διαδραματίζονται στην Αϊτή, αναδεικνύουν πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να αναλάβει και πάλι κάποιος τα ηνία της διακυβέρνησης της χώρας. Όσον αφορά τους υπαίτιους για τη δολοφονία του Προέδρου, καθώς και το παρασκήνιο πίσω από αυτήν την εγκληματική ενέργεια, η πάροδος του χρόνου αναμένεται να φέρει στην επιφάνεια νέες πληροφορίες, με απώτερο σκοπό την αποκάλυψη της αλήθειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Haiti’s leader has been killed. Here’s what you need to know, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Haiti President Jovenel Moise assassinated in attack on his residence, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Haiti police battle gunmen who killed president, amid fears of chaos, Reuters, διαθέσιμο εδώ
