Της Σοφίας – Δυσσέλιας Λίτσα,
Βασικός εκφραστής του ρομαντικού ελληνικού τραγουδιού και καθοριστική προσωπικότητα για τη διαμόρφωση της Αθηναϊκής νύχτας κατά τη δεκαετία του 30’, ο Κλέων Τριανταφύλλου, γνωστότερος ως «Αττίκ» με τη θρυλική «Μάντρα» του, πέρασε στην ιστορία και την αθανασία ως ένας καλλιτέχνης που αγάπησε και πόνεσε πολύ. Με πηγαίο ταλέντο και με μία μεγάλη καρδιά, εμπνεόταν από την ίδια τη ζωή και κάθε στιγμή -ακόμα και την πιο πικρή- μπορούσε και την έκανε τραγούδι.
Ζητάτε να σας πω
Βρισκόμαστε στην Αθήνα του 1910. Ο Αττίκ ερωτεύεται παράφορα την καλλονή ηθοποιό της εποχής, Μαρίκα Φιλιππίδου. Την ίδια χρονιά συνθέτει για χάρη της το ερωτικό τραγούδι «Είδα μάτια» και, φυσικά, της το αφιερώνει. Ο έρωτας, όμως, ήταν μάλλον μονόπλευρος. Μετά από σχεδόν 4 χρόνια γάμου, το 1914 χωρίζουν, καθώς η γαλανομάτα ηθοποιός ερωτεύεται τον ίλαρχο Σταμάτη Μερκούρη, πατέρα της Μελίνας, ο οποίος, μάλιστα, χωρίζει και αυτός από τη σύζυγό του, Ειρήνη Λάππα, για να μπορέσει να ζήσει τον έρωτά του με την πανέμορφη ηθοποιό.
Μεταφερόμαστε, τώρα, στην Αθήνα της δεκαετίας του ’30. Ο Αττίκ έχει ξαναπαντρευτεί, έχει δημιουργήσει πλέον τη θρυλική «Μάντρα» στην Πλατεία Αμερικής, έχει γίνει ο βασιλιάς του “one man show” της εποχής και έχει εδραιωθεί στο χώρο ως επιτυχημένος καλλιτέχνης και επιχειρηματίας. Σε μία από τις καθημερινές εμφανίσεις του στη Μάντρα έρχεται αντιμέτωπος με μία έκπληξη. Βγαίνει στη σκηνή και κοιτώντας στις μπροστινές θέσεις, αντικρίζει την πρώην σύζυγό του -και παντοτινή του αγάπη- Μαρίκα Φιλιππίδου μαζί με το νέο της σύζυγο, Σταμάτη Μερκούρη. Το κοινό αντιλαμβάνεται την παρουσία της στο χώρο και αρχίζει να ζητάει από τον Αττίκ -μάλλον για να τον πικάρει- να τραγουδήσει το «Είδα μάτια», το οποίο είχε γράψει προ 20ετίας για την γαλανομάτα ηθοποιό που τον εγκατέλειψε.
Λέγεται πως τότε ο Αττίκ, εμφανώς πικραμένος, πήρε το ποτό του, ζήτησε από το κοινό 10 λεπτά και αποσύρθηκε στο καμαρίνι του. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα -ταλέντο γαρ- συνέθεσε το κορυφαίο τραγούδι της καριέρας του. Επέστρεψε στη σκηνή, κάθισε στο πιάνο και έπαιξε το παρακάτω κομμάτι…
«Ζητάτε να σας πω/ Τον πρώτο μου καημό/ Τα περασμένα μου γινάτια/ Ζητάτε «είδα μάτια» / Με σκίζετε κομμάτια/ Σε μια παλιά πληγή /Που ακόμα αιμορραγεί/ Μη μου γυρνάτε το μαχαίρι/ Αφού ο καθένας ξέρει/ Τι πόνο θα μου φέρει..».
Η Μαρίκα Φιλιππίδου μόλις άκουσε το τραγούδι αυτό δάκρυσε και αποχώρησε από το κέντρο. Ο Αττίκ είχε αποδείξει για ακόμα μια φορά το αστείρευτο χάρισμά του και τον βιωματικό χαρακτήρα της μουσικής του.
Της μιας δραχμής τα γιασεμιά
Λίγες μέρες πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, ο Αττίκ δίνει παράσταση στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί γνωρίζει και ερωτεύεται τη Σούρα, μια γοητευτική και ταλαντούχα χορεύτρια, δεν έχει πρόθεση, ωστόσο, να την πάρει μαζί του στην Ελλάδα. Η Σούρα, ενόψει της Επανάστασης, επιθυμεί διακαώς να εγκαταλείψει τη Ρωσία, τον ικετεύει και εντέλει επιστρέφουν μαζί στην Αθήνα. Ζουν αρκετά χρόνια μαζί και το 1926 παντρεύονται. Για τον Αττίκ, το θέατρο εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα και έτσι, η νεαρή Σούρα νιώθει μόνη και παραμελημένη, ερωτεύεται έναν νεαρό ονόματι Θεόδωρο Άγγλο και απατά τον Αττίκ. Μια μέρα, καθώς ο τελευταίος περπατούσε αμέριμνος, είδε το παράνομο ζευγαράκι να κάθεται σε ένα καφενείο. Ο τροβαδούρος περίμενε και αφού έφυγαν, πλησίασε και είδε το ματσάκι με τα γιασεμιά, που η σύζυγός του με τον εραστή της είχαν ξεχάσει στο τραπέζι. Ο Αττίκ σύντομα συγχώρεσε το παραστράτημα της συζύγου του, ωστόσο, με αφορμή αυτή της την απιστία έγραψε τους παρακάτω στίχους:
«Στων ραντεβού την ερημιά/Στα μακρινά καφενεδάκια/Της μιας δραχμής τα γιασεμιά/Που μας πουλάνε τα παιδάκια/Μαθαίνουν τόσα μυστικά/Που όταν χωρίζει κάθε ταίρι/Μπαίνουν στον κόρφο βιαστικά/Μην παραπέσουν ξαφνικά/Σ’ ενός αδιάκριτου το χέρι..»
Τα χειροκροτήματα
Ενδεικτική του ταλέντου και της δημιουργικότητάς του καθώς και του ρομαντικού του χαρακτήρα είναι και μια σκηνή από την ταινία «Χειροκροτήματα» του Γιώργου Τζαβέλλα. Η ταινία αυτή, που γυρίστηκε το 1944, αναφέρεται στην ίδια τη ζωή του Αττίκ, ενώ πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος. Στην εν λόγω σκηνή, λοιπόν, ο συνθέτης κοιτάζει έξω από το παράθυρο, αντικρίζει τα πουλιά που στέκονται για λίγο στα καλώδια και μεταφέρει την διάταξή τους στο πεντάγραμμό του. Τα πουλιά γίνονται νότες, τα καλώδια πεντάγραμμο, ο φανοστάτης στη γωνία κλειδί του Σολ και ο καλλιτέχνης έχει συνθέσει μόλις το νέο του σκοπό.
Το τέλος του ήρθε την ίδια χρονιά και ήταν άδικο. Τη νύχτα της 28ης Αυγούστου του 1944, κι ενώ η χώρα μας βρισκόταν ακόμα υπό γερμανική κατοχή, καθώς γυρνούσε στο σπίτι του, ο τροβαδούρος σκόνταψε πάνω σε έναν Γερμανό στρατιώτη, ο οποίος και τον ξυλοκόπησε ανελέητα. Αιμόφυρτος ο Αττικ γύρισε στο σπίτι του αποφασισμένος πως δεν θέλει πια τη ζωή του. Άνοιξε το μπουκαλάκι με τα ηρεμιστικά του, πήρε μεγαλύτερη δόση απ’ ότι συνήθως και κοιμήθηκε.
Δεν ξαναξύπνησε ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η υπέροχη και μελαγχολική ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω», lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Αττίκ – 29 Αυγούστου 1944, ert.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Vintage Story: Αύγ/ 44 ένας Γερμανός χτυπάει βάρβαρα στον δρόμο τον περίφημο Αττίκ & εκείνος αυτοκτονεί…, m.eirinika.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Τα «Χειροκροτήματα», μια ταινία για τον Αττίκ που «γέννησε» πρωταγωνιστές, ogdoo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Τα τραγούδια για τα οποία διαβάσατε θα βρείτε εδώ και εδώ.
