Της Μανταλένας Κατωπόδη,
Το 1924 ο συγγραφέας André Breton ίδρυσε το λογοτεχνικό κίνημα του Υπερρεαλισμού ή Σουρεαλισμού στο Παρίσι της Γαλλίας. Ένα επαναστατικό κίνημα που είχε ως στόχο την ριζική αλλαγή των αξιών και την απελευθέρωση του ανθρώπινου νου από την καταπίεση της ορθολογικής κοινωνικής τάξης, το οποίο δεν παρέμεινε μόνο στα όρια του λογοτεχνικού κόσμου, αλλά εισχώρησε και σε άλλες μορφές τέχνης, όπως τα εικαστικά, τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία και τη μουσική. Ωστόσο, πήρε πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις.
Στον χώρο της ζωγραφικής πολλοί ήταν οι καλλιτέχνες οι οποίοι συνέβαλαν με τα έργα τους στο πρωτοποριακό αυτό κίνημα. Ο Joan Mirό, Ισπανός ζωγράφος και γλύπτης, αποτέλεσε σημαντικός καλλιτέχνης του υπερρεαλισμού τον 20ου αιώνα. Το 1921 στο Παρίσι ήρθε σε επαφή με μεγάλους και πολυτάλαντους ζωγράφους της εποχής εκείνης κι έτσι εντάχθηκε στον σουρεαλισμό. Επίσης, δημιούργησε το ίδρυμα του στη Βαρκελώνη, το οποίο πήρε το όνομά του, για να διαδώσει νέες αξίες και πρότυπα στη σύγχρονη τέχνη μέσα από τη μεγάλη συλλογή έργων του. Έντονα και κραυγαλέα χρώματα, σχέδια απλοποιημένα, παραμορφωμένες φιγούρες και ακανόνιστες μορφές στον χώρο παρουσιάζονται στους πίνακες του. Εικόνες που θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί πώς σχεδίασε ένα παιδί. Ένας από αυτούς είναι ο πίνακας με τίτλο «Ο κήπος».
Μεγαλύτερος ζωγράφος του Σουρεαλισμού τον 20ου αιώνα, ο Salvador Dali, εκκεντρική και έντονη προσωπικότητα, γεννήθηκε το 1904 και μέχρι και σήμερα η επιρροή που ασκεί στην τέχνη είναι εμφανής. Ο συγγραφέας και ιδρυτής του Υπερρεαλιστικού κινήματος, André Breton, διέγραψε τον Dali από το κίνημα, καθώς υποστήριζε το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία. Τότε ο Dali είπε τις διάσημες έως και σήμερα φράσεις: «ο Σουρεαλισμός είμαι εγώ» και «Η μόνη διαφορά μου από τους Σουρεαλιστές είναι πως εγώ είμαι Σουρεαλιστής». Ο Breton, ασκώντας κριτική στο εμπορικό του πνεύμα, σκαρφίστηκε ένα νέο όνομα για εκείνον, “Avida Dollars”, δηλαδή άπληστος για δολάρια. Παρά τα όσα συνέβησαν, εκείνος συνέχισε δημιουργώντας το λογότυπο των γλειφιτζουριών Chupa Chups και της Eurovision το 1969.
Στον πίνακά του, «Οι πειρασμοί του Αγίου Αντωνίου», διακρίνουμε ταλέντο, φαντασία και έναν διαφορετικό και αλλόκοτο τρόπο έκφρασης. Ο πειρασμός παρουσιάζεται στον Άγιο Αντώνιο με διαδοχική σειρά παίρνοντας αρχικά τη μορφή αλόγου, όπου παρατηρούμε πως είναι ζωγραφισμένο σε μεγαλύτερο μέγεθος από τους ελέφαντες που το ακολουθούν, συμβολίζοντας το στοιχείο της δύναμης. Ο πρώτος ελέφαντας μεταφέρει στην πλάτη του το το χρυσό κύπελλο του πόθου και της λαγνείας και επάνω του στέκεται μια γυμνή γυναίκα, προβάλλοντας το ερωτικό στοιχείο, ενώ οι υπόλοιποι ελέφαντες κουβαλούν κτίρια. Ο πρώτος ελέφαντας, από αυτούς που μεταφέρουν τα κτίρια, μεταφέρει έναν οβελίσκο εμπνευσμένο από τον Ρωμαϊκό του Μπερνίνι, ο δεύτερος και ο τρίτος φέρουν βενετσιάνικα οικοδομήματα σε στυλ Palladio. Στην δεξιά πλευρά, βλέπουμε στο βάθος έναν τέταρτο ελέφαντα που κουβαλά έναν ψηλό πύργο και στα σύννεφα διακρίνουμε κομμάτια του Escorial, σύμβολο της πνευματικής τάξης.
Το κίνημα του Υπερρεαλισμού – Σουρεαλισμού, έφερε μία νέα εποχή στον κόσμο της τέχνης και έναν νέο τρόπο έκφρασης, που θα μείνει αξέχαστος. Η ζωντάνια και το πνεύμα δίχως φραγμούς εκδηλώνεται με κάθε τρόπο. Ο συντηρητισμός παύει να υπάρχει και τη θέση του παίρνει η ελεύθερη φαντασία και η δημιουργικότητα, σε συνδυασμό με το ασυνείδητο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Temptation of Saint Anthony, 1946 by Salvador Dali, dalipaintings.com, διαθέσιμο εδώ.
- Ζουάν Μιρό, artclassproject.com, διαθέσιμο εδώ.
- What is Surrealism, artsy.net, διαθέσιμο εδώ.
