Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Είναι ευρύτατα γνωστό πως, κατά το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, τόσο η Ηπειρωτική Ελλάδα όσο και τα νησιά του Ιονίου, μαζί με την ηρωική Κρήτη, μπήκαν στον χορό του Αγώνα χωρίς δισταγμό, προσφέροντας πολλά, τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε εφόδια. Λίγοι όμως γνωρίζουν τη συμβολή των Ιονίων Νήσων στον Αγώνα.
Τα Ιόνια νησιά βρίσκονταν, από το 1815, υπό την κατοχή των Άγγλων, οι οποίοι, αν και φαινομενικά διατηρούσαν στάση ουδετερότητας απέναντι στις συνεχείς διαμάχες Ελλήνων και Τούρκων, στην πραγματικότητα ήταν εξαιρετικά εχθρικοί προς τους κατατρεγμένους επαναστάτες. Χαρακτηριστική είναι η διαταγή που εξέδωσε η Αγγλική Διοίκηση προς τους κατοίκους του νησιού, η οποία προέβλεπε την παραδειγματική και αμείλικτη τιμωρία, όσων συνεργάζονταν ή περιέθαλπαν επαναστάτες. Βέβαια, δεν έδειχναν την ίδια αυστηρότητα στην αντιμετώπιση των Οθωμανών, κυρίως για διπλωματικούς λόγους.
Παρά την αυστηρότητα και το κλίμα καχυποψίας, η Φιλική Εταιρεία κατάφερε να διεισδύσει στα Επτάνησα, με τους πρώτους Φιλικούς να εμφανίζονται στη Λευκάδα το 1817. Στο όμορφο νησί συγκροτήθηκε τριμελής επιτροπή, αποτελούμενη από τον Ιωάννη Ζαπράλη, ο οποίος προχώρησε στη μύηση του εισαγγελέα και ποιητή Ιωάννη Ζαμπέλιου και του Άγγελου Σούνδια. Η καταγωγή του πρώτου από επιφανή οικογένεια λογίων και η οικονομική του επιφάνεια, ήταν εξαιρετικά σημαντική για την Εταιρεία, η οποία τότε αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα. Να σημειωθεί πως ο Σούνδιας ήταν εξίσου σημαντικός, καθώς διατηρούσε επαφές με τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας στην Κέρκυρα, προσφέροντας καλύτερο συντονισμό κινήσεων. Τα επόμενα χρόνια η επιτροπή αυτή μεγάλωσε τον θύλακα της Εταιρείας στη Λευκάδα, μυώντας περισσότερα μέλη. Η μυστικότητα και η διακριτικότητα με την οποία μυούσαν νέα μέλη ήταν τόσο μεγάλες, ώστε οι άγρυπνοι Άγγλοι δεν μπόρεσαν να τους ανακαλύψουν.
Η ώρα της δράσης δεν άργησε να φτάσει. Στα τέλη Δεκεμβρίου 1820, ο Ιωάννης Ζαμπέλιος έλαβε επιστολή, μέσω ενός έμπιστου του Αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρου Υψηλάντη, η οποία τον πληροφορούσε για τις προπαρασκευαστικές ενέργειες του Αγώνα. Πιο συγκεκριμένα, μετά τον εορτασμό των Θεοφανίων, στις αρχές Ιανουαρίου 1821, θα έφταναν στη Λευκάδα οι οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδας, με στόχο τη σύγκληση σύσκεψης για την οργάνωση του Αγώνα στην Στερεά.
Τα γραφόμενα πραγματοποιήθηκαν, και στο διάστημα 7-10 Ιανουαρίου 1821, έφτασαν στη Λευκάδα ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γεώργιος Βαρνακιώτης, ο Ευστάθιος Κατσικογιάννης, ο Δημήτρης Μακρής, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, ο Δημήτρης Μήτσας, ο Δημήτρης Πανουργιάς, ο Νικόλαος Στουρνάρας, και ο Γεώργιος Τσόγκας, καθώς και ο Ιωάννης Τομπάζης. Προκειμένου να μην εγερθούν υποψίες στους Άγγλους, οι προαναφερθέντες κλήθηκαν σε γεύμα από τον Ιωάννη Ζαμπέλιο στο σπίτι του. Εκεί, με κλειστές τις πόρτες, οι παρευρισκόμενοι, μέσα σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα, αποφάσισαν τον τρόπο οργάνωσης της Επανάστασης. Πιο συγκεκριμένα, χώρισαν τη Στερεά Ελλάδα σε Ανατολική και Δυτική, με την οργάνωση του κινήματος στην πρώτη να αναλαμβάνεται από τους Οδυσσέα Ανδρούτσο και Δημήτρη Πανουργιά, και στη δεύτερη να αναλαμβάνεται από τους Γεώργιο Βαρνακιώτη, Γεώργιο Τσόγκα και ορισμένους ακόμη. Η Λευκάδα ορίστηκε, λόγω της εγγύτητάς της στην επίμαχη περιοχή, ως βάση ανεφοδιασμού.
Μετά το πέρας της σημαντικής αυτής συνάντησης, οι οπλαρχηγοί έμειναν στο νησί, όπου και συναντήθηκαν με Φιλικούς της περιοχής, απολαμβάνοντας λίγες στιγμές ξεκούρασης. Η τελευταία συνάντηση των ηρώων πραγματοποιήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου, την τελευταία Κυριακή των Αποκριών, στο εκκλησάκι της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου με κατάνυξη εκκλησιάστηκαν και προσευχήθηκαν για την ευόδωση των σχεδίων τους. Στη συνέχεια, έχοντας επιλέξει τη μέρα στρατηγικά και χωρίς να προκαλέσουν ανησυχία στις αγγλικές αρχές, γλέντησαν και χόρεψαν στο κέντρο της πόλης της Λευκάδας. Τις επόμενες μέρες, αναχώρησαν για τον τόπο τους και, σε λιγότερο από έναν μήνα, μετέτρεψαν τα σχέδιά τους σε ιερές πράξεις.
Η σημασία της σύσκεψης, καίρια και πολύπλευρη. Ο συντονισμός των ηγετών των ενόπλων, πολλοί από τους οποίους παραμέρισαν προσωπικές διαφορές για να ενωθούν κάτω από το λάβαρο της πατρίδας, οδήγησε σε στρατηγικά χτυπήματα, που επέφεραν τη μέγιστη δυνατή ζημιά στον εχθρό. Η σύσκεψη της Λευκάδας, στέκεται επάξια δίπλα σε αυτή της Βοστίτσας, στις 26-30 Ιανουαρίου 1821. Οι συμμετέχοντες, και στις δύο, προετοίμασαν τον δρόμο ο οποίος, στρωμένος με δάφνες και αίμα, θα φιλοξενούσε την πολυπόθητη Ελευθερία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Δ. Α. Κόκκινος (1974) Η Ελληνική Επανάστασις Τόμος Α΄. (6Η Έκδοση) Αθήνα: Εκδ. Μέλισσα
- Συλλογικό Έργο (1975) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Τόμος ΙΒ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών Α. Ε.
- Α. Περδικάρης (2021) ‘Οι Λευκαδίτες κατά την έναρξη της επανάστασης του 1821’ Σε συλλογικό έργο Aroma Lefkadas. Διαθέσιμο εδώ
