Της Σοφίας Ζαφειροπούλου,
Το φαινόμενο της πολιτικής βίας δεν είναι νέο. Υπάρχει από την σύσταση του αστικού κράτους, η έννοιά του όμως χαρακτηρίζεται από πολλές αμφισημίες. Δεν υπάρχει γενικά αποδεκτός ορισμός της έννοιας, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι για πολλούς, οι έννοιες της πολιτικής και της βίας, είναι εκ διαμέτρου ασυμβίβαστες. Στοιχεία του όρου μπορεί να εντοπίσει κάποιος από την πολιτική θεωρία του Thomas Hobbes. Ως πολιτική βία, σύμφωνα με τον Hirschman, μπορεί να οριστεί μια επεισοδιακή αλληλεπίδραση μεταξύ των ομάδων κοινωνικής ταυτότητας που ασχολούνται με την συνεχή, επαναληπτική σχέση, μέσω της οποίας χρησιμοποιείται η οργανική δύναμη, και έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο ή τη ζημία σε άνθρωπο.
Πώς το φαινόμενο της πολιτικής βίας επηρεάζει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διακυβέρνησης;
Το εύρος των μεταβολών που μπορεί να επιφέρει, είναι ιδιαίτερα διευρυμένο. Σε αυτό περιλαμβάνονται κλιμακωτά τα εξής φαινόμενα: μαζικές διαμαρτυρίες, πογκρόμ, πραξικοπήματα, εθνοκαθάρσεις, και γενοκτονία.
Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο οργάνωσης του κράτους συνεπάγεται με μια σχεδόν ολική αποποίηση των εξουσιών του και την ανάληψη του ρόλου του «νυχτοφύλακα». Η δυναμική παρέμβαση του κράτους, σε τέτοιου είδους υποθέσεις, έρχεται σε ρήξη με τα ιδανικά που πρεσβεύει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο διακυβέρνησης.
Το νεοφιλελεύθερο κράτος παγιδεύεται στο δίλημμα ασφάλεια ή δημοκρατία· αν επιλέξει το πρώτο, τότε στο όνομα της ασφάλειας ακολουθεί περιοριστικές πρακτικές και κατασταλτικά μέτρα. Αυτό συνεπάγεται σε περιορισμό δημοκρατικά κατοχυρωμένων ελευθεριών και δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ΗΠΑ μετά την 11/9.
Σε συνάρτηση με το παραπάνω είναι ο περιορισμός της έκφρασης της ελεύθερης πολιτικής βούλησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα που αφορά την Ελλάδα, είναι η αντιτρομοκρατικές νομοθεσίες 2928/2001 και 3251/2004. Ωστόσο, η απόφαση αυτή λειτουργεί στο ίδιο μήκος κύματος με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2002/475/ΔΕΥ, που αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Έτσι λοιπόν, μέσω του δικαστικού πλαισίου, χαρακτηρίζει ως τρομοκρατικό ό,τι αντιπαρέρχεται με το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο. Κάθε πράξη πολιτικής βίας, που πραγματοποιείται, αποτελεί έναυσμα για νέα κατασταλτικά μέτρα, στο όνομα της ασφάλειας.
Τα χαρακτηριστικά της ακροδεξιάς και ακροαριστεράς πολιτικής βίας στην Ελλάδα
Το έτος 2010 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο για την έκρηξη της πολιτικής βίας στην χώρα. Η έξαρση της πολιτικής βίας, ήταν απότοκο της οικονομικής κρίσης και της συνακόλουθης πολιτικής κρίσης. Η λιτότητα και η αποδυνάμωση του δικομματικού μοντέλου αποτέλεσαν το έναυσμα για τον πολιτικό εξτρεμισμό που ήδη υπήρχε. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να γίνει σαφές ότι η πολιτική βία στην Ελλάδα δεν ανακαλύφθηκε το 2010. Στοιχεία της μπορούσε να εντοπίσει κάποιος σε ακροαριστερές και ακροδεξιές ομάδες στην Ελλάδα πριν την κρίση, και σε αυτό γίνεται φανερό ότι οι τομές που άφησε ο εμφύλιος, δεν έχουν κλείσει ακόμα.
Ωστόσο, στην Ελλάδα της κρίσης σημειώθηκε αύξηση της πολιτικής βίας και στις δυο ομάδες. Το δίπολο ακροδεξιά-ακροαριστερά έχει αρκετά κοινά σημεία σε αυτόν τον τομέα. Οι οργανωμένες επιθέσεις που εκφράζουν το κλίμα αντικρατικής διαμαρτυρίας που επικρατεί, είναι μόνο ένα από τα κοινά τους στοιχεία. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι τα άκρα μοιάζουν, όπως και οι όψεις της βίας.
Πάρα τα κοινά τους στοιχεία που σχετίζονται με το δομικά χαρακτηριστικά της πολιτικής βίας, οι επιμέρους διαφοροποιήσεις είναι αρκετές. Αρχικά, η πολιτική βία που προέρχεται από την ακροαριστερά, επικεντρώνεται στα αστικά κέντρα, ενώ εκείνη που προέρχεται από την ακροδεξιά, εστιάζει κυρίως σε παραμεθόριες περιοχές. Άλλη μια διαφορά τους είναι ότι η ακροαριστερά χτυπά κυρίως υλικούς στόχους. Συγκεκριμένα, το ποσοστό της αγγίζει το 63,9% ενώ η ακροδεξιά κυρίως ανθρώπινους στόχους, με ποσοστό 77,4%.
Σε κάθε περίπτωση η πολιτική βία, ως γέννημα κρίσεων, αποτελεί την εκδήλωση της διαφοροποίησης και της διαμαρτυρίας και αναλύεται ξεχωριστά ως ένα κοινωνικό αλλά και πολιτικό φαινόμενο, με αναζήτηση στην αφετηρία, τις ρίζες του, τον τρόπο εκδήλωσής του αλλά και τον τρόπο με τον οποίο πρόκειται να επηρεάσει μελλοντικές καταστάσεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Φεραγιόλι Λ.,(2015), Βία και πολιτική, εκδ. Στοχαστής, σελ. 21-23.
- Wade F. C. (1971), ‘Comments and Criticism on “On Violence” ’, Journal of Philosophy, 68 (12), p. 369–77.
- Farbstein S. H., (2014), Reflections on the Question of When, if Ever, Violence Is Justified in Struggles for Political or Social Change, Based on Remarks Delivered in Honor of Nelson Mandela, 1918–2013.
- Finney, L.D. (1987), A rational choice theory of revolution and political violence. Unpublished dissertation. Ph.D. University of Maryland, College Park. p. 196.
