Του Κωνσταντίνου Δήμου,
Στη σημερινή εποχή, και δη στις πανεπιστημιακές αίθουσες, διαδίδονται ολοένα και περισσότερο, ειδικά στον κλάδο των ανθρωπιστικών επιστημών, ορισμένες «μυστηριώδεις» θεωρίες σχετικά με την ερμηνεία και την κατανόηση του κόσμου που μάς περιβάλλει, προερχόμενες από τους αποκαλούμενους «διανοητές της Νέας Αριστεράς». Το βιβλίο του Βρετανού καθηγητή Roger Scruton «Τρελοί, Τσαρλατάνοι, Ταραχοποιοί: Διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς» (Τίτλος πρωτότυπου: “Fools, Frauds and Firebrands: Thinkers of the New Left”) κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2018 από τις Εκδόσεις Επίκεντρο, με σκοπό να ρίξει φως και να εξηγήσει -ή καλύτερα να αποδομήσει- τα δυσνόητα «ρητορικά πυροτεχνήματα» της Νέας Αριστεράς. Και το επιτυγχάνει σε μεγάλο βαθμό.
Δυστυχώς, ο sir Roger Vernon Scruton απεβίωσε σχετικά πρόσφατα από καρκίνο, στις 12 Ιανουαρίου 2020, σε ηλικία 75 ετών, έχοντας αφήσει πίσω του πλούσια παρακαταθήκη πολιτικών και φιλοσοφικών έργων, καθώς και δύο όπερες. Αποφοίτησε από το Cambridge University και υπήρξε καθηγητής αισθητικής σε γνωστά πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως το Birkbeck College στο Λονδίνο, το Boston University και το Oxford University. Ο ίδιος δήλωνε λάτρης του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, αλλά υπήρξε, επίσης, δριμύτατος επικριτής της Αριστεράς, πράγμα που τον έκανε να στραφεί στο συντηρητισμό, ώστε να υπερασπιστεί με το έργο του τις αξίες που πρέσβευε ο δυτικός πολιτισμός, ο οποίος, σύμφωνα με τον ίδιο, εισερχόταν σε μια φάση πνευματικής στασιμότητας και ηθικής αποχαλίνωσης.
Ο συγγραφέας στο βιβλίο αυτό, λοιπόν, εξαπολύει ένα δριμύτατο μεν, συγκροτημένο δε «κατηγορώ» προς τους απολογητές των νεομαρξιστικών θεωριών, που ξεκίνησαν να εμφανίζονται σταδιακά καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα στην Ευρώπη και την Αμερική. Συγκεκριμένα, ο Scruton καταδεικνύει πώς ορισμένοι αριστερόστροφοι θεωρητικοί του επιστημονικού σοσιαλισμού, όπως οι Eric Hobsbawm, John Kenneth Galbraith, Jean-Paul Sartre, Michel Foucault, Slavoj Zizek κ.ά. απενοχοποιούν την αριστερή ιδεολογία από τα εγκλήματα που διέπραξε στο όνομα μιας σοσιαλιστικής ουτοπίας (βλ. για παράδειγμα τις εκατόμβες νεκρών εξαιτίας της μπολσεβικικής επανάστασης, με αποκορύφωμα τις σταλινικές εκκαθαρίσεις του σοβιετικού καθεστώτος τις δεκαετίες του ’30 και ‘40), ενώ ταυτόχρονα δαιμονοποιούν τη Δεξιά, χρησιμοποιώντας ένα είδος οργουελιανής «Νέας Ομιλίας» (Newspeak), προκειμένου να αποδομήσουν τα «συντηρητικά προπύργια», που αντιπροσωπεύουν δομές της καπιταλιστικής Δεξιάς, όπως το κράτος δικαίου, οι θεσμοί της ιδιοκτησίας, της οικογένειας, της παράδοσης, μέχρι και την ίδια την πολιτισμική και πολιτειακή οργάνωση.
Οι αριστεριστές, οι φιλελεύθεροι (liberals) στις Η.Π.Α. και οι λοιποί εκπρόσωποι της Σχολής της Φρανκφούρτης συμμερίζονται τη φαινομενολογία και την αμφισβήτηση του γεγονότος μέσω υποκειμενικών θεωριών, δηλαδή ότι ο κόσμος γύρω μας είναι γεμάτος με κοινωνικά κατασκευάσματα που επιδέχονται πολλαπλών ερμηνειών, επιβεβλημένα από την καθεστηκυία εξουσία. Πιστεύουν ότι η μαζική κουλτούρα επέβαλε ένα πνεύμα καταναλωτισμού στους ανθρώπους, μετατρέποντάς τους από υποκείμενα παραγωγής σκέψης σε παθητικούς δέκτες ενός αμιγώς κορποκρατικού ιμπεριαλισμού, αιχμάλωτοι σε έναν «γενναίο νέο κόσμο» του Aldus Huxley, όπου το χρυσό κλουβί των ψευδαισθήσεων και των εφήμερων απολαύσεων πάνε μαζί.
Το πρόβλημα, όμως, στην αριστερόστροφη αυτή συλλογιστική έγκειται στο γεγονός ότι οι υπερασπιστές του υπαρκτού (;) σοσιαλισμού υιοθετούν μια δυϊστική προσέγγιση της πραγματικότητας, ερμηνευμένη με αναχρονιστική μαρξιστική ορολογία: εμείς vs οι άλλοι, μπουρζουαζία vs προλεταριάτο, οικονομικός εξανδραποδισμός vs αταξική απελευθέρωση, κομμουνιστές vs καπιταλιστές κ.ά. Ακόμη και η νέα αστική τάξη που προέκυψε από τα σπλάχνα της εργατικής τάξης, αντικαθιστώντας τους προηγούμενους αριστοκράτες γαιοκτήμονες, σταδιακά κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης και έπειτα, ενοχοποιείται από τη σύγχρονη Αριστερά, καθώς πιστεύει ότι άθελα της η μεσαία τάξη ενισχύει τις «δομές κυριαρχίας», όπως θα έλεγε και ο Foucault.
Τόσο η μεσαία όσο και η εργατική τάξη έχει πέσει θύμα πλεκτάνης, αδυνατώντας να αντιληφθούν πως η γλώσσα, η θρησκεία, τα ήθη, τα έθιμα, οι ιεραρχίες, οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνο για το αριστερό ιδεολόγημα, μπορεί να εκληφθεί ως «ακραίο, φασιστικό, οπισθοδρομικό», επειδή ακριβώς η Αριστερά, ειδικά μετά τη δεκαετία του ’60, χρειάζεται πάντα να έρχεται σε σύγκρουση με κάποιον (αόρατο) εχθρό. Η ιδεατή εικόνα μιας κοινωνίας απελευθερωμένης από τα στερεότυπα και τα καταπιεστικά της εργαλεία, όποια και αν είναι αυτά, παρουσιάζεται μόνο ως σκοπός της αριστερόστροφης κομματικής ιδεολογίας, χωρίς, ωστόσο, οι υποστηρικτές της να απαντούν στο πιο καίριο ερώτημα: πώς θα υλοποιήσουμε κάτι το φανταστικό και μη πραγματοποιήσιμο; Όπως αναφέρει ο Scruton, η σοσιαλιστική ουτοπία θα παραμείνει ακριβώς αυτό: «ου»-«τοπία»…
Σε κάθε κεφάλαιο του βιβλίου, ο Scruton πρώτα δίνει κάποια βιογραφικά στοιχεία για τον εκάστοτε διανοητή, τη χώρα δράσης του και την εργογραφία του, ενώ στη συνέχεια προσπαθεί να επεξηγήσει με πιο απλά λόγια για ποιους λόγους οι μεταμοντέρνες θεωρίες, που ανέπτυξαν βασισμένες στην κομμουνιστική ιδεολογία, είναι επιστημονικά ατεκμηρίωτες και τίποτα άλλο παρά «φληναφήματα και πομφόλυγες», ακατανόητες σοφιστείες που ασπάζονται την απόρριψη της επιστημονικής μεθόδου (episteme) και της Λογικής χάριν του εναγκαλισμού του σχετικισμού. Από τις κομματικές προκαταλήψεις του Hobsbawm και τις ακατάσχετες φλυαρίες του Habermas, μέχρι τη θεωρία των simulacra του Badiou και την «υποκειμενοποίηση» του Zizek, ο Scruton αναλύει, επεξηγεί και -το κυριότερο- καυτηριάζει τη σαθρή επιχειρηματολογία της Νέας Αριστεράς, η οποία όχι μόνο δεν θα επαναφέρει την «ισότητα και αδελφοσύνη», αλλά επιθυμεί να ξαναγράψει την Ιστορία σύμφωνα με τα πιστεύω μιας απρόσωπης κομματικής δικτατορίας.
Τέλος, παρότι το βιβλίο είναι δυσνόητο και, επομένως, κάπως απαγορευτικό για το ευρύ κοινό εκτός της ακαδημαϊκής κοινότητας, θεωρώ ότι είναι ένας πολύ καλός οδηγός σε περίπτωση που ποτέ θελήσετε να κατανοήσετε τις α(κατά)νόητες τάσεις της σύγχρονης εποχής στο χώρο της νεομαρξιστικής Αριστεράς, του δικαιωματισμού και της ισότητας. Θα κλείσω το παρόν κείμενο με ένα βιτριολικό σχόλιο του Scruton για τον τρόπο λειτουργίας αυτών των εδραιωμένων διανοούμενων και ακαδημαϊκών: «Η ανοησία είναι πολύ προτιμότερη από τη Λογική. Γιατί οικοδομεί έναν τρόπο ζωής που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Δεν είναι δυνατόν να γίνει επίθεση με τα όπλα της Λογικής ενάντια σε κάτι που αρνείται της δυνατότητας της λογικής».
