Της Μαριαλένας Κασαπάκη,
Τον Ιανουάριο του 1833, στο όνομα του ανήλικου βασιλιά Όθωνα, ανέλαβε το έργο της διοίκησης της Ελλάδος η Αντιβασιλεία, η οποία απαρτιζόταν από τον Joseph Ludwig von Armansperg, τον Georg Ludwig von Maurer και τον Karl Wilhelm von Heideck. Οι τρεις Βαυαροί αξιωματούχοι επιχείρησαν να μεταλαμπαδεύσουν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το σύστημα οργάνωσης της χώρας τους. Προσπάθησαν να δημιουργήσουν έναν πειθαρχημένο τακτικό στρατό δυτικού τύπου και εδραίωσαν το κύρος του απολυταρχικού καθεστώτος με την παρουσία των Βαυαρών στρατιωτών, παραμερίζοντας τους πρωταγωνιστές του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα. Επίσης προέκριναν την ανάθεση διοικητικών θέσεων σε Βαυαρούς ή φιλέλληνες και απέκλεισαν τους Έλληνες από τη φυσική ηγεσία, φοβούμενοι τη δυναμική παρουσία των κομματαρχών. Επιπλέον έθεσαν τον κλήρο υπό τον έλεγχο της κοσμικής εξουσίας και τον απομάκρυναν από την ρωσική επιρροή, ανακηρύσσοντας την Εκκλησία αυτοκέφαλη, με αρχηγό το Βασιλιά και υπό τη διοίκηση της την Ιεράς Συνόδου. Παράλληλα με διάταγμα διέλυσαν τις υποστελεχωμένες ή εγκαταλελειμμένες μονές και δήμευσαν τις περιουσίες τους.
Οι αποφάσεις της Αντιβασιλείας δημιούργησαν έντονο κλίμα δυσαρέσκειας στον ελληνικό λαό, ειδικά στο κόμμα των Ναπαίων (ρωσικό κόμμα) που αντιτάχθηκε στην εκκλησιαστική μεταρρύθμιση και στην προώθηση ανθρώπων ξένων προς τον Αγώνα σε θέσεις εξουσίας του κρατικού μηχανισμού. Η σύγκρουση ανάμεσα στο κόμμα και τη μοναρχία έφτασε στο αποκορύφωμά της, όταν συνελήφθησαν ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας και αποφασίστηκε η καταδίκη τους σε θάνατο με τις κατηγορίες της συνωμοσίας και της εσχάτης προδοσίας. Παράλληλα, εκείνο το διάστημα η Αντιβασιλεία προσπαθούσε να αφοπλίσει τους πύργους της Μάνης και να τους μετατρέψει σε κατοικίες, προκειμένου να μπορέσει να εδραιώσει την εξουσία της στην περιοχή. Όταν οι Βαυαροί ανέλαβαν το έργο της διακυβέρνησης της Ελλάδος, υπήρχαν στη Μάνη περίπου 800 πύργοι, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν ως φρούρια, οι κάτοικοι οπλοφορούσαν και έλυναν τις διαφορές τους με βεντέτες και συγκρούσεις φατριών, ενώ υπήρχαν και φαινόμενα πειρατείας.
Τον Φεβρουάριο του 1834 στάλθηκε στη Μάνη στρατός εφοδιασμένος με τεράστια χρηματικά ποσά με επικεφαλής τον λοχαγό Maximilian von Feder, για να φέρει εις πέρας αυτό το ριψοκίνδυνο έργο. Αρχικά το σχέδιο φαινόταν να προχωράει επιτυχώς με τον Feder να εξαγοράζει κάποιους πύργους, οι οποίοι θα χρησιμοποιούνταν ως δημόσια κτίρια. Αρκετοί κάτοικοι της Αρεόπολης και του Γύθειου, επίσης, συμφώνησαν να τηρήσουν τις διαταγές της Αντιβασιλείας. Όμως η είδηση της δίκης του Κολοκοτρώνη έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία και ανέτρεψε πλήρως τα σχέδια των Βαυαρών.
Τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί με την προσπάθεια επιβολής των νέων νόμων, την υπερφορολόγηση των γαιοκτημόνων, την εκκλησιαστική μεταρρύθμιση και τον αποκλεισμό των Αγωνιστών από το στράτευμα αναδύθηκαν και, σε συνδυασμό με τον αφοπλισμό των πύργων και την καταδίκη των πρωταγωνιστών της Επανάστασης, οδήγησαν στο ξέσπασμα εξεγέρσεων στη Μάνη στις 24 Απριλίου 1834. Οι Μανιάτες θεώρησαν ότι οι ενέργειες των Βαυαρών αποσκοπούσαν στην υποδούλωση του ελληνικού λαού και την εξάλειψη του ορθόδοξου χριστιανικού χαρακτήρα του έθνους. Με αρχηγό τον οπλαρχηγό Μητροπέτροβα, ο οποίος είχε στενή σχέση με τον Κολοκοτρώνη, συγκεντρώθηκαν στην πλατεία της Αρεόπολης περίπου 200 οπλισμένοι άνδρες και απαιτούσαν τη λήξη της προσπάθειας αφοπλισμού των πύργων.
Οι κινητοποιήσεις επεκτάθηκαν γρήγορα σε όλες τις περιοχές της Μάνης και το μοναρχικό καθεστώς έστειλε, το Μάιο του 1834, το Βαυαρικό Επικουρικό Σώμα, προκειμένου να καταστείλει τις εξεγέρσεις. Αρχικά οι Μανιάτες προσποιήθηκαν ότι είχαν συμμορφωθεί στις υποδείξεις της Αντιβασιλείας και υποδέχτηκαν τις στρατιωτικές δυνάμεις. Έτσι δημιούργησαν κλίμα εφησυχασμού στο Βαυαρικό στράτευμα, το οποίο στρατοπέδευσε στην Αρεόπολη. Τότε οι Μανιάτες οργάνωσαν επίθεση εναντίον του στρατοπέδου και κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν όλους τους Βαυαρούς στρατιώτες. Ωστόσο πολύ σύντομα τους απελευθέρωσαν όλους εκτός από 36 στρατιώτες οι οποίοι αρνήθηκαν πεισματικά να παραδοθούν κατά την κατάληψη της Αρεόπολης και παρέμειναν κρατούμενοι κάτω από σκληρές συνθήκες. Μετά από αυτή την παταγώδη ήττα του Βαυαρικού Σώματος η Αντιβασιλεία, αντιλαμβανόμενη την κρισιμότητα της κατάστασης, αποφάσισε να στείλει 4 τάγματα Βαυαρών στη Μάνη τον Ιούνιο. Όμως ακολούθησε νέα πανωλεθρία στα στενά του Πασσαβά, όπου οι Μανιάτες αποδεκάτισαν το Βαυαρικό στράτευμα και συνέλαβαν πολλούς αιχμαλώτους, τους οποίους χρησιμοποίησαν ως σκλάβους.
Η σύγκρουση ανάμεσα στο μοναρχικό καθεστώς και τους Μανιάτες κλιμακώθηκε στα τέλη του Ιουνίου, όταν 2.500 Βαυαροί στρατιώτες μαζί με 500 ντόπιους, υπό την διοίκηση του Christian von Schmaltz προχώρησαν προς το οχυρό Πετροβούνι, για να καταστείλουν την εξέγερση. Καθώς όμως ο στρατηγός δεν γνώριζε τη δύσβατη περιοχή, για ακόμη μια φορά οι στρατιωτικές δυνάμεις της Αντιβασιλείας αποκρούστηκαν με πολλές απώλειες και τελικά υποχώρησαν. Η μόνη λύση που είχε απομείνει ήταν να διαπραγματευτούν με τους Μανιάτες. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι οι ισχυρές φατρίες των Μαυρομιχαλαίων και των Τζανετάκηδων συνεννοήθηκαν με τους Βαυαρούς και μεσολάβησαν ανάμεσα στους επαναστατημένους ντόπιους και την κυβέρνηση. Ωστόσο οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν αρκετές φορές λόγω νέων εξεγέρσεων ορισμένων μανιάτικων οικογενειών. Η κυβέρνηση διαβεβαίωσε τους εξεγερμένους κατοίκους της Μάνης ότι σεβόταν την αυτονομία τους και δήλωσε ότι θα τους έδινε την ευκαιρία να στρατεύονται σε δικές τους μονάδες με διοικητές πρόσωπα των ισχυρότερων οικογενειών της περιοχής, με αντάλλαγμα τον μερικό αφοπλισμό κάποιων πύργων.
Οι ταραχές του 1834 στη Μάνη απομυθοποίησαν την εικόνα των αήττητων Βαυαρικών στρατευμάτων και κατέδειξαν πόσο αποτελεσματικό μέσο πίεσης του μοναρχικού καθεστώτος ήταν οι εξεγέρσεις. Επίσης αποτέλεσαν το έναυσμα για τον μετέπειτα ξεσηκωμό στην Μεσσηνία και την Αρκαδία, όπου συμμετείχαν πρωταγωνιστές της Μανιάτικης εξέγερσης και οπαδοί του Κολοκοτρώνη, όπως ο Μητροπέτροβας και ο Γιαννάκης Κρίτζαλης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σ. Παπαγεωργίου (2004) Από το Γένος στο Έθνος: Η θεμελίωση του ελληνικού κράτους, 1821-1862, Αθήνα: Εκδ. Παπαζήσης.
- Συλλογικό έργο (2010). Η Ελλάδα την εποχή του Όθωνα, Αθήνα: Εκδ. Περισκόπιο.
- Συλλογικό έργο (1980) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ. ΙΓ΄, Αθήνα: Εκδ. Αθηνών
