Της Άννας Βαρβαρέζου,
Η αναφορά σε μια από τις πιο εμβληματικές μορφές στον χώρο της τζαζ που σημάδεψε την γενιά της και επηρέασε καθοριστικά όλες όσες ακολούθησαν είναι αναγκαία. Η Eleanora Fagan -ευρέως γνωστή ως Billie Holiday ή άλλως ως Lady Day- γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1915 σε μια φτωχογειτονιά της Φιλαδέλφειας και μεγάλωσε στο Μέριλαντ της Βαλτιμόρης. Η ζωή της υπήρξε «πολυτάραχη», αν ο όρος αυτός αρκεί για να αποδώσει τις δυσκολίες που συνάντησε ήδη από την παιδική της ηλικία.
Ο πατέρας της αρνήθηκε να την αναγνωρίσει και σχεδόν την είχε εγκαταλείψει, ενώ η μητέρα της ήταν μια έφηβη, μόλις δεκατριών ετών. Συνέπεια τούτων ήταν η στέρηση ενός προσωπικού καταφυγίου, ενός χώρου ικανού να παρέχει την κάλυψη τουλάχιστον των βιοτικών της αναγκών. Προσπαθώντας να εξασφαλίσει χρήματα, αποφάσισε να μην συνεχίσει το σχολείο και να δουλέψει με την μητέρα της, σε έναν οίκο ανοχής της Νέας Υόρκης, στην ηλικία των δεκατεσσάρων. Ακολούθησαν στην συνέχεια παρόμοιες δραστηριότητες και κυρίως ένας συνεχής αγώνας επιβίωσης σε μαγαζιά της νύχτας που την οδήγησαν κατά τύχη, μετά από πολλά επικίνδυνα μονοπάτια, σε μια οντισιόν τραγουδιού, η οποία είχε σημάνει την αρχή του τέλους για την μέχρι τότε ζωή της.
Καταλυτική υπήρξε η σύμπτωση και η συνάντηση της με τον John Hammond, ενός σπουδαίου παραγωγού στον χώρο της τζαζ, ο οποίος αμέσως ανακάλυψε το ταλέντο της και την σύστησε στους κύκλους του τραγουδιού. Σύντομα, συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα, όπως τον Artie Shaw και τον Count Basie, ξεκινώντας έτσι να «χτίζει» το προφίλ μιας γνωστής καλλιτέχνιδας στην Αμερική. Εκείνη, μάλιστα, ήταν η περίοδος που εμφανιζόταν ζωντανά τα βράδια στο Cafe Society, όπου και της ζητήθηκε να ερμηνεύσει το “Strange Fruit”. Οι στίχοι του συγκεκριμένου τραγουδιού είχαν γραφτεί από έναν Ρώσο καθηγητή, ο οποίος εξέφρασε μέσω αυτού την φρίκη του για την άθλια μεταχείριση δύο έγχρωμων ανδρών, τους οποίους είχαν λιντσάρει και κρεμάσει. Όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρχε βαρύ πολιτικό φορτίο στο νόημα του και η ερμηνεία του από μια επίσης έγχρωμη γυναίκα δεν αποτελούσε μια εύκολη απόφαση το 1939.
Παρά τις αμφιβολίες και τους ενδοιασμούς της για τις πιθανές αντιδράσεις του κοινού, η Billie βρήκε τελικά το θάρρος να το ερμηνεύσει. Μετά από αυτό ολόκληρη η Αμερική είχε πλέον συθέμελα ταρακουνηθεί και τίποτα δεν θα ήταν πια ίδιο. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε η ίδια αργότερα: «Την πρώτη φορά που το τραγούδησα, πίστεψα πως είχα κάνει ένα μεγάλο λάθος. Τέλειωσα το κομμάτι και δεν ακουγόταν τίποτα. Απόλυτη σιωπή. Ξαφνικά κάποιος άρχισε να χειροκροτεί και αμέσως όλοι άρχισαν να χειροκροτούν και να ζητωκραυγάζουν». Το “Strange Fruit” αποτέλεσε την μεγαλύτερη εμπορική της επιτυχία και σηματοδοτεί μέχρι και σήμερα την σπουδαιότητα της ισότητας και την αποδοκιμασία κάθε έκφανσης του ρατσισμού. Μάλιστα, το 1999 επιλέχθηκε ως το τραγούδι του αιώνα από το περιοδικό Time.
Βέβαια, η ενθάρρυνση τέτοιων «προοδευτικών» αντιλήψεων περί ισότητας σε μια άκρως συντηρητική κοινωνία δεν άργησαν να ενεργοποιήσουν το ενδιαφέρον της κυβέρνησης, η οποία ξεκίνησε να την καταδιώκει. Άλλωστε, ο εθισμός της σε ουσίες την είχε καταστήσει γνώριμη στις αρχές ήδη από παλαιότερα, γεγονός που επιβάρυνε ακόμη περισσότερο την θέση της. Στις 17 Ιουλίου του 1959 έχασε την μάχη με τις εξαρτήσεις της και κατέληξε σε ένα νοσοκομείο της Νέας Υόρκης.
Σε αυτά ακριβώς τα περιστατικά στηρίχθηκε και η ταινία “The United States vs Billie Holiday” που κυκλοφορεί στα θερινά σινεμά -αλλά και στο Hulu, όπου και προβλήθηκε για πρώτη φορά κατά την διάρκεια του lockdown. Κορωνοϊού επιτρέποντος, λοιπόν, ενδείκνυται πλέον σαφώς η επιλογή του θερινού. Σπεύσατε!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Όταν η Billie Holiday κλόνισε συθέμελα τον ρατσισμό στην Αμερική, rockrooster.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Billie Holiday: Η περιπετειώδης ζωή της βασίλισσας της τζαζ, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Billie Holiday: Το αστείρευτο ταλέντο, οι δαίμονες, το τέλος, rockrooster.gr, διαθέσιμο εδώ.
