Της Μαρίας Φράγκου,
Δύσκολο είναι να δίνει κανείς τη ζωή του για τη νίκη μιας ιδεολογίας, ενός επαναστατικού αγώνα στο όνομα της δημοκρατίας… Λίγοι έχουν το θάρρος να αναμετρηθούν με τον γίγαντα της δικτατορίας, για να δουν στο τέλος τη δημοκρατία να θριαμβεύει. Ένας τέτοιος ηγέτης, πιστός στα ιδανικά και τις δημοκρατικές αξίες του, που θυσίασε τη ζωή του για χάρη της κουβανικής επανάστασης, υπήρξε ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Όντας γιατρός, αθλητής και από τα νεανικά του χρόνια ιδιαίτερα ριζοσπάστης, κατάφερε να ηγηθεί της επανάστασης, αποκτώντας πραγματική υστεροφημία. Όμως ποια ακριβώς ήταν η δράση και το έργο του;
Γεννήθηκε το 1928 στο Ροζάριο της Αργεντινής. Οι γονείς του ήταν αριστερόφρονες και ανήκαν στη μεσαία τάξη. Είχαν πέντε παιδιά, εκ των οποίων ο Ερνέστο ήταν το μεγαλύτερο. Από νεαρή ηλικία έδειχνε τις ριζοσπαστικές του τάσεις, δηλώνοντας υπέρ «των φτωχών και των αδυνάτων». Διακρινόταν για το ελεύθερό του πνεύμα αφού, εκτός των ιδεολογικών του πεποιθήσεων, επέλεγε να ταξιδεύει τα καλοκαίρια μαζί με τον φίλο του Αλμπέρτο Γρανάδο σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπως την Κολομβία, τη Χιλή, το Περού και τη Βενεζουέλα, παρατηρώντας τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι εκεί, ζώντας κάτω από το όριο της φτώχειας. Επίσης, σπούδασε γιατρός στο πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες και, παρά το γεγονός ότι ήταν ασθματικός, επιδιδόταν στο ποδόσφαιρο, τη σκοποβολή, την ποδηλασία και το ράγκμπι. Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, παντρεύτηκε δύο φορές. Πρώτη του σύζυγος ήταν η περουβιανή Ίλδα Γκαντέα, με την οποία απέκτησε μια κόρη και έπειτα παντρεύτηκε την Αλεΐδα Μαρτς, στέλεχος του στρατού του Κάστρο, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά.
Πιστεύοντας ακράδαντα ότι η πολυπόθητη αλλαγή στις φτωχές χώρες της Λατινικής Αμερικής θα ερχόταν μόνο με επανάσταση, ταξίδεψε στο Μεξικό, όπου ζούσαν πολλοί εξόριστοι κι ενώθηκε με τους αδελφούς Κάστρο, σχεδιάζοντας την άμεση ανατροπή του κουβανού δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα. Ξεκίνησε τη δράση του, προσφέροντας αρχικά ιατρική βοήθεια σε όσους το είχαν ανάγκη, ενώ γρήγορα άρχισε να εκπαιδεύεται στον ανταρτοπόλεμο. Ωστόσο, ο ίδιος και οι σύντροφοί του έγιναν αντιληπτοί από τις κουβανικές αρχές στην επαρχία Οριέντα. Όσοι επιβίωσαν, μαζί με τον τραυματισμένο Τσε (αργεντίνικο προσωνύμιο που του δόθηκε), μετακινήθηκαν στην ορεινή περιοχή Σιέρα Μαέστρα, όπου ο ίδιος επικεφαλής μαζί με τον Φιντέλ Κάστρο, οργάνωσε την εξέγερση και το κίνημα της 26ης Ιουλίου. Γενικά, οι πολεμικές του αρετές συνέβαλαν στην ανέλιξή του στην ιεραρχία, με τους αντάρτες να αισθάνονται θαυμασμό και δέος απέναντι στον ικανό αλλά και σκληρό επαναστάτη, που δεν δίσταζε να εκτελέσει όποιον αντάρτη πρόδιδε τις κινήσεις της ομάδας στις κουβανικές αρχές. Στις 2 Ιανουαρίου του 1959 ο Τσε Γκεβάρα ανέτρεψε τη δικτατορία του Μπατίστα, ο οποίος διέφυγε από τη χώρα με προορισμό το Μαϊάμι (κατέληξε τελικά στον Άγιο Δομίνικο), κι εγκαθίδρυσε προοδευτικό καθεστώς με σοσιαλιστική-μαρξιστική κατεύθυνση.
Ως το 1965, ήταν ενεργό μέλος της κυβέρνησης, εκπροσωπώντας δυναμικά το καθεστώς ως προς τις δυτικές-καπιταλιστικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, γεγονός που του έδωσε ηρωική υπόσταση και τον κατέστησε ικανό να αναλάβει πολλά κυβερνητικά αξιώματα, όπως του Υπουργού Οικονομικών και Γεωργίας. Τα επόμενα χρόνια, ο Ερνέστο έμεινε μακριά από τα πολιτικά δρώμενα, περιπλανήθηκε σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, δηλώνοντας μεν ότι συνεχίζει να υποστηρίζει την κουβανική κυβέρνηση, αλλά και ότι υπάρχουν έθνη που τον χρειάζονται περισσότερο.
Συνέχισε τη δράση του στη Βολιβία, όπου οργάνωσε στη ζούγκλα της Σάντα Κρουζ αντάρτικο κίνημα εναντίον της δικτατορίας του Ρενέ Μπαριέντος. Μάλιστα, το γεγονός ότι ο Τσε ήταν και πάλι στο προσκήνιο στη μάχη του 1967 εξόργισε τόσο τις ΗΠΑ, που εξόπλισαν τον εθνικό στρατό με υπερσύγχρονα όπλα, όσο και το κομμουνιστικό κόμμα της χώρας, που ενδιαφερόταν περισσότερο για τις σχέσεις του με τη Ρωσία, παρά με την Αβάνα.
Όπως λοιπόν ήταν αναμενόμενο, η σύλληψή του δεν άργησε να έρθει. Ο Τσε Γκεβάρα εκτελέστηκε, από τον λοχία Μάριο Τεράν, που είχε ως εντολή να το κάνει να φανεί ως ατύχημα σε μάχη. Ο τάφος του αποκαλύφθηκε το 1997, ενώ τα οστά του τοποθετήθηκαν στο Μαυσωλείο της Σάντα Κλάρα, προς τιμήν του, μιας κι εκεί έγινε η καθοριστική μάχη της Κουβανικής επανάστασης.
Βέβαια, όπως κάθε ισχυρή προσωπικότητα, πέρα από το δέος και τον θαυμασμό που προξένησε, γέννησε κι επικριτές, όπως τις ΗΠΑ, που ακόμα και σήμερα τον θεωρούν τρομοκράτη, αλλά και ορισμένους αναρχικούς που υποστηρίζουν ότι εξυπηρετούσε ρωσικά συμφέροντα, γεγονός που δεν ευσταθεί αν αναλογιστεί κανείς πως με τη Μόσχα οι σχέσεις του ήταν μάλλον κακές. Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει τον μύθο που δημιουργήθηκε γύρω από το πρόσωπό του, αφού προς τιμήν του γράφτηκαν βιβλία και τραγούδια, που εξιστορούν το ηρωικό του έργο και την τολμηρή προσωπικότητά του…
Δύο χρόνια νωρίτερα, το 2019, η πρωτεύουσα της Κούβας, Αβάνα, γιόρτασε τα 500 χρόνια ιστορίας της, με την κουβανική επανάσταση να έχει την τιμητική της. Καλλιτέχνες του δρόμου και μαθητικές ομάδες, έδωσαν το παρόν και τίμησαν τη χώρα που έπειτα από αιώνες αναταραχών, κατάφερε να συμπληρώσει 60 χρόνια από τον σοσιαλιστικό καθεστώς. Ένα καθεστώς που εγκαθίδρυσε εκεί ο επαναστάτης Ερνέστο Τσε Γκεβάρα σε συνεργασία με τον Φιντέλ Κάστρο, δίνοντας ελπίδα στους καταπιεσμένους από τη χούντα Κουβανούς πολίτες, που γιορτάζουν πανηγυρικά την επέτειο της επανάστασης.
Εν κατακλείδι, συμπεραίνεται πως η ισχύς κάθε δικτατορικού καθεστώτος έχει ημερομηνία λήξης, μιας και οι λαοί δεν αντέχουν ισοβίως τον περιορισμό της ελευθερίας. Σε κάθε χούντα, πάντα θα έρχεται ως απάντηση η αυτοθυσία επαναστατών όπως του Γκεβάρα, που σθεναρά θα μάχονται για τις ελευθερίες, τα δικαιώματα και την υπεράσπιση των αδικημένων αυτού του κόσμου. Έτσι, οι στίχοι του τραγουδιού «φωτιά που ανάβει η ματιά σου κομαντάντε Τσε Γκεβάρα», με τίτλο “Hasta Siempre”, συνοψίζουν σε δυο λόγια το μεγαλείο ενός πραγματικού ριζοσπάστη…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- «Ερνέστο “Τσε” Γκεβάρα». Άρθρο από την ιστοσελίδα sansimera.gr. Διαθέσιμο εδώ.
- Γιάννης Παπαδημητρίου, «Η Κούβα γιορτάζει και επιμένει». Άρθρο από την ιστοσελίδα Deutsche Welle, 16/11/2019. Διαθέσιμο εδώ.
- «Ο ρομαντικός Ερνέστο, ο χαρισματικός Τσε Γκεβάρα». Άρθρο από την ιστοσελίδα news.gr, 14/6/2020. Διαθέσιμο εδώ.
- Paco Ignacio Taibo II (2014), Ερνέστο Γκεβάρα: γνωστός και ως Τσε, τρίτομο έργο, μτφ. Βασιλική Κνήτου, Αθήνα: Εκδ. Κέδρος, ειδική έκδοση για την εφημερίδα Real News
