Της Νάσιας Τριάντη,
Είναι κοινώς αναγνωρίσιμο ότι η πανδημία αποτέλεσε μια παγκόσμια πρόκληση για την ευημερία των χωρών, καθώς ήταν κάτι πρωτόγνωρο, για τη διαχείριση της οποίας καμία χώρα δεν είχε προετοιμαστεί. Οι περισσότερες, αν όχι όλες, κλήθηκαν να λάβουν καθοριστικά μέτρα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αφού βρίσκονταν σε μια κατάσταση ανάγκης όπου δεν χωρούσαν δεύτερες σκέψεις. Άλλες ανταποκρίθηκαν πιο αποτελεσματικά στην πρόκληση αυτή και άλλες όχι και τόσο. Εκτιμάται ότι η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των χωρών που κατάφεραν, ιδίως κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, να ανταπεξέλθουν όσο το δυνατόν καλύτερα στις ανάγκες που ανέκυψαν, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν καταγράφηκαν σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας, στην ελληνική οικονομία και κοινωνία εν γένει. Ήταν, λοιπόν, απαραίτητη η σύνταξη και εφαρμογή ενός σχεδίου ανάκαμψης της χώρας, ώστε να ανιχνευθούν οι τομείς που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία και να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την αναζωογόνησή τους.
Δεδομένου ότι η χώρα μας είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιλαμβανόμαστε ότι υπήρχε έτσι κι αλλιώς πρόβλεψη σε ενωσιακό επίπεδο να εφαρμοστεί στα ευρωπαϊκά κράτη μια πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης που προκλήθηκε λόγω της πανδημίας. Εύλογο είναι επίσης ότι στο πλαίσιο αυτό θα χορηγηθούν τα ανάλογα κονδύλια σε όλα τα κράτη της Ευρώπης, προκειμένου να πραγματοποιήσουν τους επιδιωκόμενους στόχους. Στη διαδικασία αυτή, φαίνεται πως η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευνοημένη, όπως εξέφρασε και ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, καθότι σύμφωνα με τις ενδείξεις πρόκειται να λάβει κεφάλαιο ύψους 31 δισεκατομμυρίων ευρώ αλλά και επειδή ήταν από τις πρώτες χώρες που κατέθεσαν προτάσεις για το σχέδιο ανάκαμψης (συνολικά 175 επενδύσεις, έργα και μεταρρυθμίσεις).
Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο δημοσιογραφικά καλείται Σχέδιο «Ελλάδα 2.0», ανακοινώθηκε πανηγυρικά στις 17 Ιουνίου 2021 ενώπιον της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο πλαίσιο της προγραμματισμένης συνάντησής της με τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, η οποία έλαβε χώρα στην υπαίθρια Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Στη συνάντηση αυτή παρευρέθηκαν και οι Υπουργοί και Υφυπουργοί των αντίστοιχων τομέων στους οποίους εκτείνονται οι μεταρρυθμίσεις του σχεδίου. Η Πρόεδρος επαίνεσε τις πρωτοβουλίες του σχεδίου και προέβη στην έγκρισή του, ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είπε χαρακτηριστικά πως «δίνεται το πράσινο φως» για την θέση του σε ισχύ. Από την άλλη, ο Έλληνας Πρωθυπουργός μιλώντας για το πνεύμα συνεργασίας που επικρατεί μεταξύ των κρατών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέφερε πως «η Ένωση προχωρά σε μια κοινή έκδοση χρέους προς όφελος των κρατών-μελών της, μια πρόταση που ο ίδιος στήριξε από την αρχή». Επίσης, εγγυήθηκε πως «οι πόροι θα επενδυθούν σωστά, με διαφάνεια, έγκαιρα και προς όφελος κάθε Έλληνα πολίτη».
Περνώντας τώρα στην εξέταση του περιεχομένου του Εθνικού αυτού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι σκόπιμο να παρατηρήσουμε τη λέξη «ανθεκτικότητα», η χρήση της οποίας προμηνύει ένα σχέδιο που θα χαρακτηρίζεται από διάρκεια και βιωσιμότητα. Συγκεκριμένα, το σχέδιο αναμένεται να καλύψει το διάστημα των 6-7 ετών, ενώ υπάρχουν προσδοκίες διατήρησης του θετικού αντίκτυπου των εφαρμοζόμενων μέτρων και πέραν του διαστήματος αυτού.
Όπως εξήγησε ο Πρωθυπουργός στην ομιλία του, το σχέδιο χωρίζεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: 1) πράσινη μετάβαση, 2) ψηφιακή μετάβαση, 3) απασχόληση, δεξιότητες, κοινωνική συνοχή, 4) ιδιωτικές επενδύσεις. Επεξηγηματικά αναφέρουμε ότι στον στόχο της πράσινη οικονομίας εντάσσεται η υιοθέτηση γενικά μιας πολιτικής φιλικής προς το περιβάλλον, ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και χωροταξικές αλλαγές, πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών και, τέλος, διαχείριση των διαθέσιμων πόρων κατά τέτοιον τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται αειφόρος ανάπτυξη. Δεύτερον, στο πλαίσιο ψηφιοποίησης της οικονομίας προβλέπεται ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους και των επιχειρήσεων αλλά και η σύνδεση των δύο παραπάνω με τους πολίτες μέσω του νέου ψηφιακού μέσου. Όσον αφορά τον τρίτο πυλώνα, επιδιώκεται αύξηση των θέσεων εργασίας και συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εκτίμηση του Πρωθυπουργού, διαθεσιμότητα 200.000 νέων θέσεων εργασίας. Στόχος όμως είναι και ο εκσυγχρονισμός της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής κατάρτισης και η ενίσχυση της εκπαίδευσης στην ψηφιακή μορφή της. Γίνεται ακόμη ρητή αναφορά στο πλαίσιο αυτού του πυλώνα στην ενίσχυση της προσβασιμότητας, της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας του συστήματος υγείας, πράγμα λογικό δεδομένης της αδυναμίας του ΕΣΥ (Εθνικό Σύστημα Υγείας) να αντέξει την πίεση που ασκήθηκε λόγω της γρήγορης εξάπλωσης της πανδημίας. Τέλος, το σχέδιο μιλάει και για ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων και παραθέτει μια σειρά τομέων όπου μπορεί να διευρυνθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα ιδιωτών.
Όπως φαίνεται από την παραπάνω ανάπτυξη οι κρίσιμοι τομείς εν προκειμένω ταυτίζονται λίγο ή πολύ με τα πεδία στα οποία δραστηριοποιείται ήδη η μεταρρυθμιστική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη (λ.χ. το περιβάλλον). Επιπλέον, ταυτίζονται με τους χώρους που απέκτησαν έντονο ενδιαφέρον κατά την περίοδο της πανδημίας, όπως για παράδειγμα η εκπαίδευση στην ψηφιακή της μορφή, την οποία αναγκάστηκε να λάβει εσπευσμένα και κατά αποκλειστικότητα, χωρίς να διαθέτει τους κατάλληλους πόρους αλλά ούτε και την απαιτούμενη οργάνωση. Επομένως, μπορούμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι εύστοχες όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής τους και αν επιτευχθούν, έστω και στο ήμισυ, οι επιδιωκόμενοι στόχοι, θα υπάρξει μεγάλη βελτίωση. Γίνεται εύκολα αντιληπτό από τον διαμοιρασμό των διαθέσιμων χρημάτων ότι μεγαλύτερο βάρος δίνεται στους δύο πρώτους πυλώνες. Στην αξιολόγησής της, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι το 38% των συνολικών χρηματοδοτήσεων αφιερώνεται σε μέτρα που υποστηρίζουν τους κλιματικούς στόχους και το 23% στην ψηφιακή μετάβαση. Αναφορικά με τους δύο άλλους πυλώνες, ο Πρωθυπουργός εκτίμησε, ότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, σε συνδυασμό με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τις ιδιωτικές επενδύσεις, μπορούν να κινητοποιήσουν συνολικά «κεφάλαια που θα αγγίξουν τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ, ώστε, σε ορίζοντα επταετίας, να δημιουργήσουμε επιπλέον 200.000 θέσεις εργασίας και πρόσθετη εθνική ανάπτυξη που θα αγγίζει το 7%».
Το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» μοιάζει ιδιαίτερα ελπιδοφόρο, υπό την προϋπόθεση ότι οι διαθέσιμοι πόροι θα αξιοποιηθούν λελογισμένα και με μοναδικό σκοπό την υλοποίηση των προβλεπόμενων στόχων. Αντίθετη, όμως, φαίνεται να είναι η άποψη των κομμάτων της αντιπολίτευσης, καθώς καταγγέλλουν πως το σχέδιο αυτό ευνοεί «λίγους και εκλεκτούς». Μένει μόνο να περιμένουμε τα πρώτα αποτελέσματα από την θέση του σε εφαρμογή για να εξακριβώσουμε, αν τελικά είναι σε θέση να επιτύχει την «ανάκαμψη» και «ανθεκτικότητα» που υπόσχεται ή όχι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πόσο εθνικό είναι το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης “Ελλάδα 2.0” – slpress.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Ελλάδα 2.0»: Παρουσιάζονται οι δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (kathimerini.gr), διαθέσιμο εδώ
- PowerPoint Presentation (government.gov.gr), διαθέσιμο εδώ
