Του Κωνσταντίνου Βασιλείου,
To 1189, o Φρειδερίκος Α΄, ο λεγόμενος Μπαρμπαρόσα (Κοκκινογένης στα ιταλικά), Αυτοκράτορας της Γερμανίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ως επικεφαλής του στρατού του, θα δώσει το σύνθημα για την έναρξη της Γ’ Σταυροφορίας. Στόχος της δεν ήταν άλλος από την επανάκτηση της Ιερουσαλήμ και των Αγίων Τόπων, του θρησκευτικού κέντρου δηλαδή των απανταχού χριστιανών, από τα χέρια του Σαλαντίν και των μουσουλμάνων στρατιωτών του. Η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στη συνείδηση του γερμανικού λαού πέρασε ως η πρώτη Αυτοκρατορία, το 1ο Ράιχ. Επτά αιώνες αργότερα γεννιέται στην Αυστρία ο Αδόλφος Χίτλερ, μια προσωπικότητα που έμελλε να στιγματίσει ανεξίτηλα τον 20ο αιώνα. Για περίπου 12 χρόνια θα εκτελέσει χρέη Καγκελάριου, εγκαθιστώντας στη Γερμανία Ναζιστικό Καθεστώς και έχοντας ως σκοπό του την κατάληψη ολόκληρης της Γηραιάς Ηπείρου, γεγονός που οδήγησε στο ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Χίτλερ, έχοντας ήδη συμπληρώσει πάνω από ένα χρόνο νικηφόρων πολεμικών συρράξεων, γνώριζε πολύ καλά πόσο ζωτικής σημασίας στόχος, για την επίτευξη των επιδιώξεών του, ήταν η κατάληψη της Σοβιετικής Ένωσης. Όπως ο Μπαρμπαρόσα επιθυμούσε να λυτρώσει τους Χριστιανούς από την μουσουλμανική εξάπλωση, έτσι κι ο Φύρερ, με το 3ο πλέον Ράιχ, αποσκοπούσε στο να καταστρέψει μια για πάντα την κομμουνιστική απειλή, εκμεταλλευόμενος συνάμα τα τεράστια και αχανή εδάφη της ρωσικής επικράτειας. Από ιδεολογική πλευρά οι Ναζί, ως άμεσοι απόγονοι της Άριας Φυλής, θεωρούσαν τους Σλάβους κατώτερους από εκείνους. Πράγματι, τα ξημερώματα της 22ας Ιουνίου του 1941, θα δοθεί η περίφημη «Οδηγία 21», μέσω τις οποίας, οι δυνάμεις του Άξονα, μαζί με τους συμμάχους τους (Φινλανδούς, Ρουμάνους και Ιταλούς), θα κηρύξουν τον πόλεμο στη Σοβιετική Ένωση, με την πρόφαση υποτιθέμενης επίθεσης.
Η αλήθεια είναι ότι ο Ιωσήφ Στάλιν, Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης, δεν περίμενε μια τέτοια τροπή και τα γεγονότα θα μπορούσε να ειπωθεί ότι τον «έπιασαν» εξαπίνης. Το Σύμφωνο μη επίθεσης, το γνωστό με την ονομασία «Ρίμπεντροπ-Μολότωφ», που υπογράφηκε τον Αύγουστο του 1939, έδινε την ελπίδα στο σοβιετικό ηγέτη ότι μια ενδεχόμενη επίθεση θα καθυστερούσε αρκετά, ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος να προετοιμαστούν κατάλληλα οι αμυντικές ζώνες των σοβιετικών. Οι εξελίξεις, όμως, στην ανατολική Πολωνία και στη Βαλτική προμήνυαν το αντίθετο. Συγκεκριμένα φέρεται να είχε ενημερωθεί ήδη από το Φεβρουάριο από τις αγγλικές και αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες για τις βλέψεις των Γερμανών, χωρίς ωστόσο να δίνει τη δέουσα προσοχή. Στις 17 Ιουνίου, 5 μέρες πριν την επίθεση, θα πληροφορηθεί μέσω επιστολής από τον Pavel M. Fitin, επικεφαλής των Ξένων Υπηρεσιών της KGB, ότι ο Χίτλερ είχε ήδη κάνει τις απαραίτητες προετοιμασίες για την εισβολή, έχοντας στόχο τη Μόσχα. Ο Στάλιν δε θα δώσει σημασία στην προειδοποίηση, βρίζοντας μάλιστα με έντονους χαρακτηρισμούς τις «πηγές» του Fitin!
Από την άλλη πλευρά, ο Χίτλερ, εν μέσω διαβουλεύσεων με τους στρατηγούς του Άξονα, είχε την πεποίθηση ότι το «σοβιετικό κατασκεύασμα» είχε σαθρά θεμέλια και θα ήταν εύκολο να καταστραφεί, σκορπώντας το χάος στην ρωσική επικράτεια με τρόπο αντίστοιχο του 1918. Μάλιστα, είχε μελετήσει ενδελεχώς την εκστρατεία του Ναπολέοντα, θεωρώντας ότι η επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Μπαρμπαρόσα» θα ερχόταν εις πέρας πριν από τον περίφημο ρωσικό χειμώνα. Για να καταστρέψει τον Κόκκινο Στρατό, ο Χίτλερ είχε συγκεντρώσει στρατό, που όμοιός του δεν υπήρξε στην παγκόσμια ιστορία. Πιο συγκεκριμένα, οι δυνάμεις του Άξονα, κατά την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, ανέρχονταν περίπου στους 3 εκατομμύρια στρατιώτες, αποτελούμενες από 600.000 οχήματα, 19 μεραρχίες Panzer, 3.600 τανκ, πάνω από 3.000 πολεμικά αεροπλάνα πρώτης γραμμής, που συγκροτούσαν τη Luftwaffe, καθώς και 13 μηχανοκίνητες μεραρχίες κάθε τύπου. Όλες αυτές οι Δυνάμεις ήταν χωρισμένες σε 3 στρατιές: τη Βόρεια, την Κεντρική και τη Νότια. Αντιθέτως, παρά το μεγάλο του πλεόνασμα σε στρατιώτες, ο Κόκκινος Στρατός τον Ιούνιο του 1941 βρισκόταν σε πλήρη αναταραχή και αταξία. Σκόπευαν να αμυνθούν εφαρμόζοντας μια τακτική, ονόματι glubokii boi, την οποία ανέπτυσσαν ήδη από τη δεκαετία του 1930.
Κατά τους πρώτους μήνες, η ναζιστική πολεμική μηχανή κατακτούσε σημαντικές νίκες, προελαύνοντας προς τη σοβιετική ενδοχώρα. Ωστόσο, η επιχείρηση δεν εξελισσόταν ως περίπατος, αντίθετα με το τι πίστευε αρχικά ο Φύρερ και το επιτελείο του. Οι Δυνάμεις του Άξονα έδειχναν αποφασισμένες να συντρίψουν τη σοβιετική αντίσταση. Αναλυτικότερα, τον Σεπτέμβριο η Βόρεια Στρατιά θα πολιορκήσει το Λένινγκραντ, ενώ την ίδια περίοδο θα καταληφθεί από τη Νότια Στρατιά το Κίεβο μετά από πολύμηνη πολιορκία, επιφέροντας όμως τεράστιες απώλειες και στις δύο πλευρές. Πλέον, ενώ οι δυνάμεις της Βέρμαχτ βρίσκονταν προ των πυλών της Μόσχας και οι στρατιώτες του Γ΄ Ράιχ βλέπουν το Κρεμλίνο με τα κιάλια, ο Χίτλερ είχε πεισθεί ότι τη λύση στην επιχείρηση θα έδινε η κατάληψη της σοβιετικής πρωτεύουσας. Η επιχείρηση, που θα έδινε το τελειωτικό χτύπημα στον Κόκκινο Στρατό ονομάστηκε «Τυφών», εκ του ομώνυμου Γίγαντα της ελληνικής μυθολογίας και ξεκίνησε αρκετά αργοπορημένα, στις 2 Οκτωβρίου.
Η αντίσταση των σοβιετικών στρατιωτών ήταν εντυπωσιακή, καθώς κατόρθωσαν να μετατρέψουν έναν πόλεμο-αστραπή, τον λεγόμενο Blitzkrieg, σε μια ένοπλη σύρραξη που προκαλούσε φθορά και τριγμούς στους κόλπους της Βέρμαχτ. Αν υπολογίσουμε σε αυτό και τις αντάρτικες ομάδες, που σχηματίζονταν και προκαλούσαν σφοδρά χτυπήματα, μπορούμε να εξηγήσουμε την τροπή των γεγονότων. Όσο το Λένινγκραντ και η Μόσχα αντέχουν, το ηθικό των αμυνομένων συνεχώς ανεβαίνει, την ίδια ώρα που ο ρωσικός χειμώνας αρχίζει να πλανάται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια της ναζιστικής πολεμικής μηχανής. Η ρωσική αντεπίθεση είχε ήδη ξεκινήσει.
Μια από τις σπουδαιότερες, αν όχι η σπουδαιότερη, στρατιωτική προσωπικότητα της σοβιετικής αντίστασης και αντεπίθεσης, αποτέλεσε ο στρατηγός του Κόκκινου Στρατού, Georgy Zhukov, ο οποίος διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην υπεράσπιση της Μόσχας. Στις 5 Δεκεμβρίου θα δώσει εντολή επίθεσης, με τους Σοβιετικούς στρατιώτες να αναγκάζουν τη Βέρμαχτ σε συνεχή οπισθοχώρηση. Οι αμυνόμενοι, παρά τις τεράστιες απώλειές τους, κατορθώνουν συνεχώς να εξασφαλίζουν ενισχύσεις και να ανανεώνουν τα στρατιωτικά τους σώματα. Ζωτικής σημασίας ήταν το γεγονός ότι ο Zhukov έπεισε τον Στάλιν να καλέσει στη Μόσχα τις μονάδες που βρίσκονταν τοποθετημένες στα ανατολικά σύνορα, σε περίπτωση ιαπωνικής επίθεσης. Τελικά, τον Ιανουάριο του 1942, υπό την πίεση των καιρικών συνθηκών, με τους Γερμανούς να βιώνουν τον πιο βαρύ χειμώνα των τελευταίων 140 ετών, οι τελευταίοι θα εγκαταλείψουν την προσπάθεια κατάληψης της Μόσχας ταπεινωμένοι, αδυνατώντας να εκπληρώσουν το σκοπό τους.
Η επιτυχής απόκρουση των γερμανικών δυνάμεων από τον Κόκκινο Στρατό θα ανοίξει διάπλατα το δρόμο για τις μετέπειτα νίκες των Συμμάχων στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι στρατιώτες της Σοβιετικής Ένωσης αλλά και ο απλός λαός πέτυχαν έναν ανεπανάληπτο θρίαμβο, επιδεικνύοντας απαράμιλλο θάρρος. Μετατράπηκαν σε διαχρονικό σύμβολο γενναιότητας και αντίστασης, με τη βοήθεια του άγρυπνου φρουρού της ρωσικής επικράτειας, του χειμώνα. Ωστόσο μια τέτοιου είδους μεγαλειώδης επιτυχία είχε και τις αντίστοιχες συνέπειες. Υπολογίζεται ότι οι ναζιστικές θηριωδίες κόστισαν στη Σοβιετική Ένωση πάνω από 15 εκατομμύρια νεκρούς και τραυματίες, τους περισσότερους από κάθε άλλη εισβολή που γνώρισε η ανθρωπότητα. Ευτυχώς όμως, η αποτυχία της επιχείρησης Μπαρμπαρόσα αποτέλεσε την αρχή του τέλους για το ναζιστικό καθεστώς, το οποίο θα ξεψυχήσει λίγα χρόνια αργότερα στο Ράιχσταγκ, τον τόπο στον οποίο γιγαντώθηκε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- David M.Glantz (2011), Operation Barbarossa: Hitler’s Invasion of Russia, 1941, Νέα εκδ. Stroud: History Press.
- Robert Kirchubel και Ramiro Bujeiro (2008), Barbarossa. No. 6522, Concord Publications, 1η Ιανουαρίου.
- Eric Mombeek, Christer Bergström, και Martin Pegg (2003), Jagdwaffe:Barbarossa : The Invasion of Russia, June – December 1941, Hersham: Classic Publications.
- David E. Murphy (2005) What Stalin Knew: The Enigma of Barbarossa, New Haven, Conn.: Yale University Press.
