Του Λευτέρη Καντίνου,
Η φορολογία των πολυεθνικών επιχειρήσεων αποτελεί εδώ και αρκετές δεκαετίες μείζον ζήτημα για τις οικονομίες όλων των χωρών, ειδικά στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Η παγκοσμιοποίηση σε συνδυασμό με την άνοδο της χρήσης του άυλου κεφαλαίου, έχει κάνει το έργο των φορολογικών αρχών όλο και πιο δύσκολο για την εξάλειψη του φαινόμενου της φοροδιαφυγής, δίνοντας την δυνατότητα στις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις να μετακινούν την έδρα τους σε χώρες με πιο ευνοϊκή φορολογία. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου έχουν προταθεί πολλές λύσεις, όμως αυτή που φαίνεται να έχει τους περισσότερους και πιο σημαντικούς υποστηρικτές είναι αυτή της επιβολής ενός ελάχιστου ορίου στον εταιρικό φόρο των κρατών. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της άποψης, ο Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος, θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου της φοροδιαφυγής των μεγάλων εταιρειών και των φορολογικών παραδείσων, αυξάνοντας παράλληλα τα φορολογικά έσοδα των κρατών. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα συνολικά έσοδα κυμαίνονται σε 47-82 δις δολάρια.
Στις αρχές Ιουνίου και έπειτα από μία δεκαετία σκληρών διαπραγματεύσεων οι χώρες του G7 συμφώνησαν σε έναν ελάχιστο παγκόσμιο εταιρικό φόρο 15%. Αρχικά ο Αμερικανός πρόεδρος Joe Biden είχε προτείνει ο συντελεστής να φτάνει το 21%, προσπαθώντας να αντλήσει όσα περισσότερα έσοδα μπορεί για την χρηματοδότηση του προγράμματος του για δημόσιες επενδύσεις και κοινωνικές παροχές. Βλέποντας όμως, ισχυρές αντιδράσεις, τόσο από τις χώρες του G7 και ΟΟΣΑ, καθώς και από το Αμερικανικό Κογκρέσο, συμφώνησε στο 15%.
Η συμφωνία αποτελείται από 2 σκέλη:
Το πρώτο σκέλος επιτρέπει στις χώρες να φορολογούν τα κέρδη πολυεθνικών εταιριών που πραγματοποιήθηκαν στην επικράτειά τους, πέρα από τον φόρο που πληρώνει η ίδια εταιρία στην φορολογική της έδρα. Αυτό το νέο δικαίωμα φορολογίας αφορά ένα τμήμα των κερδών που ξεπερνούν το όριο του 10%. Διάφοροι αναλυτές αγανακτούν για το γεγονός ότι ο πολυεθνικός κολοσσός Amazon δεν εμπίπτει στη νέα φορολογία διότι τα κέρδη της δεν ξεπερνούν το όριο του 10%, καθώς δραστηριότητες με υπερκέρδη συγκεράστηκαν με νεότερες, ελάχιστα κερδοφόρες. Ήδη αναζητείται τρόπος να φορολογηθούν χωριστά οι δραστηριότητες με υπερκέρδη.
Το δεύτερο σκέλος είναι η επιβολή ελάχιστου παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή 15% για τα εταιρικά κέρδη. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν μία Αμερικανική εταιρία δραστηριοποιείται στην Ιρλανδία, με φορολογικό συντελεστή 12,5%, τότε οι ΗΠΑ θα μπορούν να επιβάλουν πρόσθετο φόρο 2,5% στα κέρδη που πραγματοποιήθηκαν στην Ιρλανδία ώστε η εταιρία να πληρώσει τελικά 15%. Αν αυτή η συμφωνία υιοθετηθεί παγκοσμίως, θα εξαναγκάσει τις χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές να τους αυξήσουν στο 15%, προκειμένου να αποφύγουν την διαρροή φορολογικών εσόδων σε τρίτες χώρες.
Αυτή η συμφωνία όμως δεν θα μπορούσε παρά να προκαλέσει αντιδράσεις, ειδικά από τις χώρες που ωφελούνται από χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές. Αναμφίβολα, οι φορολογικοί παράδεισοι αποτελούν μείζον ζήτημα για τις παγκόσμιες οικονομίες, καθώς οδηγούν σε μειωμένα έσοδα για τις κυβερνήσεις και οικονομική ανισότητα, όμως μια τέτοια συμφωνία θα προκαλέσει κάποιου άλλου είδους ανισότητα που αρχικά δεν είναι τόσο εμφανής.
Όταν σκεφτόμαστε τις χώρες που αντιδρούν στην επιβολή του Παγκόσμιου Εταιρικού Φόρου, το μυαλό μας συνήθως πάει σε χώρες όπως η Ελβετία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και τα νησιά Κέυμαν, χώρες που πλούτισαν εκμεταλλευόμενες τους χαμηλούς φορολογικούς τους συντελεστές και το φιλικό προς τις πολυεθνικές επιχειρήσεις νομοθετικό περιβάλλον τους. Εκτός όμως από αυτές, στην νέα συμφωνία αντιδρούν και διάφορες φτωχές αναπτυσσόμενες οικονομίες, πολλές από αυτές Αφρικανικές.
Το 2017 το 19% των εσόδων των Αφρικανικών οικονομιών προήλθε από τον εταιρικό φόρο, σε σύγκριση με τις χώρες του ΟΟΣΑ όπου τα έσοδα από τον εταιρικό φόρο αντιστοιχούσαν σε μόλις 9% των συνολικών τους εσόδων. Στις 17 Μαΐου, το Αφρικανικό Φορολογικό Φόρουμ (Α.Φ.Φ) άσκησε κριτική στην ιδέα για ανακατανομή του δικαιώματος φορολόγησης των μεγάλων πολυεθνικών ως «πολύπλοκο», προτείνοντας την απλή αναδιανομή των νέων φορολογικών εσόδων ανάμεσα στα κράτη. Παράλληλα, πολλοί αναλυτές ανησυχούν ότι η επιβολή του ορίου στον εταιρικό φόρο, δεν θα δίνει τη δυνατότητα στις Αφρικανικές οικονομίες να χρησιμοποιήσουν φορολογικά κίνητρα για να προσελκύσουν επενδύσεις. Τέλος, υπάρχει ανησυχία για την ανισότητα, όσον αφορά τα οφέλη από αυτή την νέα συμφωνία. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα φορολογικά έσοδα των αναπτυσσόμενων χωρών θα αυξηθούν κατά μόλις 1%, πολύ λιγότερο σε σχέση με τις αναπτυγμένες οικονομίες, με εκπρόσωπο μιας Αφρικανικής χώρας να αποκαλεί αυτό το γεγονός «καταστροφή για τις αναπτυσσόμενες χώρες».
Από τα παραπάνω κατανοούμε ότι πρέπει να υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο επιβολής της νέας συμφωνίας, ώστε τα οφέλη αυτής να κατανεμηθούν δικαιότερα τόσο στις αναπτυγμένες, όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Λύση σε αυτό το πρόβλημα θα μπορούσε να είναι η επιβολή 2 διαφορετικών φορολογικών συντελεστών, ανάλογα με το αν μια χώρα είναι ανεπτυγμένη ή αναπτυσσόμενη. Παράλληλα, τα επιπλέον έσοδα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την χρηματοδότηση προγραμμάτων επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες, προσφέροντας οφέλη όχι μόνο για αυτές αλλά και για τις ανεπτυγμένες οικονομίες, μέσω της αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας και του διεθνούς εμπορίου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παγκόσμιος εταιρικός φόρος: Ευλογία ή κατάρα;, Money Review. Διαθέσιμο εδώ.
- Will poorer countries benefit from international tax reform?, The Economist. Διαθέσιμο εδώ.
- G-7 Tax Plan: What We Know About the Global Corporate Tax Deal, The Wall Street Journal. Διαθέσιμο εδώ.
