Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Η τρέχουσα εβδομάδα ξεκίνησε με έντονους ρυθμούς και ένα ευρύτερο κλίμα «έντασης» και «ανυπομονησίας». Η σύνοδος του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ήταν στα κορυφαία γεγονότα της ατζέντας με τον 46ο Αμερικανό Πρόεδρο, Joe Biden, να πραγματοποιεί την πρώτη του διεθνή επίσκεψη στα πλαίσια συνόδου.
Θα αναρωτιόσαστε, φυσικά, με ποιο σκεπτικό διαβάζετε ένα άρθρο για τον «Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου» στο τμήμα των Ευρωπαϊκών Θεμάτων. Πέρα από το γεγονός ότι η πλειοψηφία των μελών ανήκουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο -αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση- ένα ακόμα υποψήφιο μέλος από την ευρωπαϊκή γειτονιά «χτυπάει την πόρτα» της συμμαχίας . Ο λόγος για την Ουκρανία…
Τη Δευτέρα, παραμονή της νατοϊκής συνόδου, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Volodymyr Zelenskyy (Βολοντιμίρ Ζελένσκι), δήλωσε μέσω ανάρτησης στο Twitter πως οι ηγέτες του ΝΑΤΟ, αναγνωρίζοντας τους κινδύνους και τις προκλήσεις της χώρας, επιβεβαίωσαν τη μελλοντική της είσοδο στη συμμαχία.
O Πρόεδρος Zelenskyy είχε ασκήσει και παλαιότερα πιέσεις στους ηγέτες του ΝΑΤΟ για την επιτάχυνση της δημιουργίας ενός σταθερού πλάνου εισόδου της χώρας στη συμμαχία. Πιο συγκεκριμένα, τον περασμένο Απρίλιο, ο Ουκρανός ηγέτης δήλωσε την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός «χειροπιαστού» προγραμματισμού που θα έδινε στη χώρα την ιδιότητα του μέλους υπό επεξεργασία, ως τη μοναδική λύση αποκλιμάκωσης και λήξης του πολέμου στο Donbass. «Ένα ουκρανικό πλάνο δράσης συμμετοχής [σ.σ. στο ΝΑΤΟ] (αγγλιστί MAP) θα αποτελέσει ένα αληθινό σήμα για τη Ρωσία» ανέφερε συγκεκριμένα ο Ουκρανός ηγέτης.
Από την πλευρά του, το ΝΑΤΟ υπό τη φωνή του Γενικού Γραμματέα, Jens Stoltenberg, είχε υποστηρίξει τότε τη θέση της Ουκρανίας -ως στενός συνεργάτης- με μια παράλληλη έκφραση ανησυχίας για τις στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά και τις διαρκείς επιχειρήσεις και ασκήσεις που πραγματοποιεί η Ρωσία στο περιφερειακό επίπεδο.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η πρόταση αυτή της Ουκρανίας για είσοδο στη Βορειατλαντική Συμμαχία δημιουργεί πολλά ερωτήματα σχετικά με τα οφέλη για τις δύο πλευρές, τις γενικότερες αντιρρήσεις και αμφιβολίες της διεθνούς σκηνής και υποθετικά σενάρια για το μέλλον του περιφερειακού συστήματος αλλά και των εξελίξεων ανάμεσα στους «ισχυρούς» παίκτες.
Κοιτώντας μέσα από τον γεωγραφικό φακό τους δρώντες, αντιλαμβανόμαστε πως δημιουργείται ένα σημαντικό δίλημμα ασφαλείας για τον «αιώνιο» αντίπαλο των Η.Π.Α., τη Ρωσία του Vladimir Putin. Ξαφνικά, τα σύνορα του NATO διευρύνονται και φτάνουν απειλητικά εγγύτερα στα δικά της. Οι στρατιωτικές βάσεις των δύο βασικών παικτών θα βρίσκονται σε «απόσταση αναπνοής», γεγονός που δύναται να ταράξει ακόμα περισσότερο τα νερά ή να επιφέρει την πολυπόθητη ισορροπία ισχύος στην περιοχή, η οποία συνεπάγεται και την αποκλιμάκωση των εχθροπραξιών.
Επιπροσθέτως, αναλογιζόμενοι το πλαίσιο λειτουργίας του ΝΑΤΟ, στο φως ανέρχεται η περιβόητη διάταξη 5 της Συμφωνίας. Η διάταξη αυτή ορίζει πως εάν ένα ή και παραπάνω μέλη του ΝΑΤΟ δεχθούν ένοπλη επίθεση, η επίθεση αυτή νοείται πως πραγματοποιείται έναντι όλων των μελών. Γι’ αυτόν τον λόγο, όλα τα μέλη έχουν την υποχρέωση να εξασκήσουν το δικαίωμα τους σε μεμονωμένη ή συλλογική αυτοάμυνα. Με πιο απλά λόγια, και λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα κατάσταση, εάν η Ουκρανία γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και η Ρωσία συνεχίσει τις επιθέσεις και εχθροπραξίες αγνοώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της πρώτης σε ορισμένες περιοχές, όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ -συμπεριλαμβανομένων σαφώς και των Ηνωμένων Πολιτειών- θα έχουν το δικαίωμα να στηρίξουν έμπρακτα την Ουκρανία, συνεισφέροντας τις δυνάμεις τους στην άμυνα της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας.
Υπό αυτό το πρίσμα, καθόλου εντύπωση δεν προκάλεσε η άμεση αντίδραση του Ρώσου ηγέτη με την κάθετα αρνητική του στάση στην εξέλιξη αυτή. Αυτή που, ωστόσο, εξέπληξε ήταν η δήλωση του Προέδρου Biden, όταν ρωτήθηκε σε μια συνέντευξη Τύπου για το προαναφερθέν Tweet του Zelenskyy. Παρά τη γενικότερη θετική στάση των Η.Π.Α. απέναντι στην κατάσταση της Ουκρανίας, δεν έχει δοθεί ακόμα το «πράσινο φως» για την έναρξη οποιασδήποτε σχετικής διαδικασίας, δήλωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος. «Εξαρτάται από το αν πληρούν τα κριτήρια» ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ συμπλήρωσε πως η ουκρανική κυβέρνηση πρέπει, ακόμα, να «καθαρίσει τη διαφθορά».
Ως αιτιολόγηση της ουδετερότητας της δήλωσης του, αξίζει να υπενθυμίσουμε πως αναμένουμε τα αποτελέσματα και τις δηλώσεις από τη συνάντηση των ηγετών Ρωσίας-Η.Π.Α. στη Γενεύη. Οποιαδήποτε άλλη δήλωση του Προέδρου των Η.Π.Α. θα έγερνε τη ζυγαριά σε μια «εξόφθαλμη» υπεράσπιση της Ουκρανίας και θα δημιουργούσε περαιτέρω εντάσεις υπό το πρίσμα της συνάντησης τους, ή θα μπορούσε ακόμα και να την αναβάλλει. Δεν είναι η πρώτη φορά που ένα τρίτο κράτος λαμβάνει τη μορφή σκακιέρας πάνω στην οποία οι δύο πρώην υπερδυνάμεις -νυν βασικοί πόλοι του διεθνούς συστήματος- υλοποιούν σημεία της πολιτικής τους ατζέντας. Η Ουκρανία έχει ακόμα αρκετά βήματα να εκτελέσει προτού βρεθεί στην «αγκαλιά» του ΝΑΤΟ, όσο και αν η πίεση της Ρωσίας στενεύει τα περιθώρια. Με πόσους τρόπους, άλλωστε, να ζητήσει βοήθεια ένα κράτος διατηρώντας το κύρος του;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ukraine wants to join NATO. Letting it in would just provoke Russia.,The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Η δημοσίευση του Volodymy Zelenskyy στον επίσημο λογαριασμό του στο Twitter, διαθέσιμο εδώ
- Ukrainian tweet scrambles Biden’s press conference, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- ‘We need more; before Ukraine can join NATO, says Stoltenberg, Defense News, διαθέσιμο εδώ
- Biden says it ‘remains to be seen’ whether Ukraine will be admitted to NATO, NBCNews, διαθέσιμο εδώ
- Is Ukraine Joining NATO? Biden Says Country Has More Work on Corruption, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
- Zelenskiy to Biden: give us clear ‘yes’ or ‘no’ on Ukraine NATO path, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine urges NATO to set up membership path | News | DW , διαθέσιμο εδώ
