Της Αναστασίας Χαλβατζοπούλου,
Έχουμε παρατηρήσει κατά καιρούς να κυκλοφορούν, τόσο ταινίες όσο και σειρές, με κεντρική θεματολογία το ιστορικό πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου («Η ζωή είναι ωραία», “Inglorious Bastards”, «Ο πιανίστας» και άλλες). Πολλές από αυτές θεωρούνται από τις καλύτερες παραγωγές που έχει να παρουσιάσει η τέχνη του κινηματογράφου, με το χρονικό φάσμα να καλύπτεται ήδη πριν καλά τελειώσει ο πόλεμος. Η «Καζαμπλάνκα», φερ’ ειπείν, κυκλοφόρησε το 1942, συμβαδίζοντας ουσιαστικά με τις εξελίξεις της τότε επικαιρότητας, οι οποίες σήμερα αποτελούν μέρος της σύγχρονης παγκόσμιας ιστορίας. Ωστόσο και τα τελευταία χρόνια έχουν γυριστεί εξαιρετικές παραγωγές, με το “Imitation Game” ή αλλιώς το «Παιχνίδι της Μίμησης» να συμπληρώνει την λίστα.
Η ταινία κυκλοφόρησε το 2014 σε σκηνοθεσία Μόρτεν Τίλντουμ, βασίζεται στο βιβλίο “Alan Turing: The Enigma” του Άντριου Χότζες και πραγματεύεται τη ζωή και το έργο του Βρετανού Μαθηματικού, καθηγητή της Λογικής, κρυπτογράφου και θεωρητικού βιολόγου Άλαν Τούρινγκ. Η πλοκή κινείται γύρω από την συνεισφορά του Τούρινγκ και της ομάδας του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, όταν ζητήθηκε από την βρετανική κυβέρνηση να σπάσουν τον κωδικό Enigma της Ναζιστικής Γερμανίας. Τον ρόλο του Άλαν Τούρινγκ υποδύεται ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, ενώ συμπρωταγωνιστούν οι Κίρα Νάιτλι, Μάθιου Γκουντ, Μαρκ Σρονγκ, Τσαρλς Ντανς, Άλεν Λιτς, Μάθιου Μπιρντ και Ρόρι Κινίαρ.
Ποιος ήταν, όμως, ο Άλαν Τούρινγκ;
Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1912. Ο πατέρας του, υπάλληλος στη βρετανική αποικιοκρατική διοίκηση στην Ινδία, χρειαζόταν να λείπει για μεγάλα χρονικά διαστήματα, γι’ αυτό μεγάλωσε μαζί με τον αδερφό του και τους οικογενειακούς φίλους τους στην Αγγλία, προκειμένου να μην διακινδυνεύσει η υγεία τους στις αποικίες. Από μικρή ηλικία έδειξε μια ιδιαίτερη αγάπη για τα μαθηματικά. Το 1926 μπήκε εσώκλειστος στο σχολείο Sherborne στο Ντόρσετ, με τους εκπαιδευτικούς του να χαρακτηρίζουν τις σημειώσεις του ως ακατάστατες και πρόχειρες. Στα 16 του μελέτησε την εργασία του Άλμπερτ Αϊνστάιν και όχι μόνο την κατανόησε, αλλά προεξέτεινε τα ερωτήματα του Αϊνστάιν για τους νόμους του Νεύτωνα σχετικά με την κίνηση σε ένα κείμενο, που ποτέ δεν δημοσιεύθηκε. Την ίδια περίοδο ανακαλύπτει την ομοφυλοφιλική σεξουαλικότητα του και ερωτεύεται τον συμμαθητή του Κρίστοφερ Μόρκομ, ο οποίος πεθαίνει λίγους μήνες αργότερα από βοοειδή φυματίωση, έπειτα από κατανάλωση μολυσμένου γάλακτος αγελάδας.
Στη συνέχεια, γίνεται δεκτός στο βασιλικό κολλέγιο (King’s College) του Κέιμπριτζ και σπουδάζει μαθηματικά. Το 1936 στην πραγματεία του “On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem” ισχυρίστηκε πως υπάρχουν ορισμένα μαθηματικά προβλήματα, τα οποία δεν μπορούν να επιλυθούν με μια καθορισμένη διεργασία που θα μπορούσε, ωστόσο, να εκτελεστεί από μια αυτόματη μηχανή, δηλαδή από έναν υπολογιστή. Συνέχισε τις σπουδές του στα μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον στις ΗΠΑ. Μέσω της διατριβής του με τίτλο “Systems of Logic Based on Ordinals”, αναγορεύεται διδάκτορας μαθηματικών, ενώ με την αποφοίτηση του δέχτηκε την πρόταση για την θέση του καθηγητή μαθηματικής λογικής στο King’s College. Κάπως έτσι θα ξεκινούσε η ακαδημαϊκή του καριέρα, εφόσον δεν μεσολαβούσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Το 1940 κλήθηκε από την βρετανική κυβέρνηση, μέσω της Σχολής Kωδίκων και Κρυπτογραφίας στο Μπλέτσλεϊ Παρκ, να σπάσει τον κωδικό της γερμανικής συσκευής κωδικοποίησης, το μέσο επικοινωνίας των Ναζί, με το όνομα “Enigma”. Εντάσσεται στην Βρετανική Υπηρεσία Αντικατασκοπείας και γίνεται επικεφαλής της υπεύθυνης ομάδας για την αποστολή, της “Ομάδας 8”. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο, καθώς τα κωδικοποιημένα μηνύματα άλλαζαν ανά 24ωρο. Ωστόσο, ο Άλαν και η ομάδα του τα κατάφεραν, χάρη στην κατασκευή μιας πρωτόγονης μηχανής υπολογιστή, από τις πρώτες που λειτούργησαν επιτυχώς, θα έλεγε κανείς. Στα τέλη του πολέμου ανέλαβε την κατασκευή μιας άλλης συσκευής, της επονομαζόμενης “Delilah”, όμως, λόγω της καθυστέρησης της ολοκλήρωσης της, δεν χρησιμοποιήθηκε.
Μετά το πέρας του πολέμου, ο Άλαν ασχολήθηκε ενδελεχώς με το ζήτημα της σχεδίασης υπολογιστών, καταφέρνοντας να τελειοποιήσει τον πρώτο στο Εθνικό Εργαστήριο και τον δεύτερο στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του εργάστηκε και στην μαθηματική βιολογία, στην μορφογένεση ειδικότερα. Η ζωή του, όμως, άλλαξε τον Ιανουάριο του 1952, όταν ο εραστής του Άρνολντ Μάρεϊ με την βοήθεια ενός συνεργού διέρρηξαν το σπίτι που κατοικούσε στο Μάντσεστερ. Οι αστυνομικές έρευνες έφεραν στο φως τη σχέση του με τον 19χρονο και κατηγορήθηκε για ομοφυλοφιλία, μιας και οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις θεωρούνταν έγκλημα στην Μεγάλη Βρετανία εκείνη την εποχή. Δικάστηκε και κρίθηκε ένοχος με την κατηγορία της σεξουαλικής διαστροφής, παρόλα αυτά του δόθηκε η επιλογή αντί να μπει στην φυλακή να υποβληθεί σε ορμονική θεραπεία, με σκοπό να “μειωθεί” η σεξουαλική του δραστηριότητα. Καταβεβλημένος από τις παρενέργειες της θεραπείας με οιστρογόνα, αυτοκτόνησε το 1954 με κυάνιο, το οποίο βρέθηκε μέσα σε ένα μισοφαγωμένο μήλο.
Οι κριτικές που απέσπασε η ταινία ήταν κατά κόρον διθυραμβικές, με τα περισσότερα “εύσημα” να ανήκουν, δίκαια, στον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς. Η ερμηνεία του περικλείεται από μια εξωπραγματική φυσικότητα, αντικατοπτρίζοντας την εσωστρέφεια, την υπεροψία αλλά και την ιδιοφυία αυτής της τεράστιας προσωπικότητας της επιστήμης στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Εξίσου σημαντική είναι και η παρουσία της Κίρα Νάιτλι υποδυόμενη την Τζόαν Κλαρκ, συνεργάτη και συνοδοιπόρου του Άλαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ταινία κατάφερε να κερδίσει πολλά βραβεία με ένα από τα σημαντικότερα, αυτό για το καλύτερο διασκευασμένο σενάριο. Την μουσική, επιμελήθηκε ο διεθνώς αναγνωρισμένος και βραβευμένος με Όσκαρ ελληνικής καταγωγής, Αλεξάντερ Ντεσπλά, ενώ εξαιτίας της συνολικής της επιτυχίας, δεν είναι λίγοι που την συγκαταλέγουν στην λίστα με τις καλύτερες ταινίας της τελευταίας δεκαετίας.
Πέρα από την επιστημονική του συνεισφορά και τα σκάνδαλα που του προσκόμισαν, δεν γνωρίζουμε και πολλά για την προσωπική ζωή του Άλαν, με εξαίρεση πως ήταν και μαραθωνοδρόμος. Η κυβέρνηση κατέστρεψε τα περισσότερα από τα αρχεία του και κράτησε μυστική, όχι μόνο την εμπλοκή του στην αποκρυπτογράφηση του κωδικού Enigma, αλλά και ολόκληρη την επιχείρηση για πάνω από 50 χρόνια.
Η προσφορά του Άλαν στον χώρο των επιστημών, αλλά και στην παγκόσμια κοινότητα είναι ασύλληπτη. Οι ιστορικοί μελετητές επισημαίνουν πως με την αποκρυπτογράφηση του Enigma, ο πόλεμος συντομεύθηκε κατά δύο χρόνια, σώζοντας περίπου 14 εκατομμύρια ζωές. Δεν είναι λίγοι που τον αποκαλούν «πατέρα της πληροφορικής». Φημολογείται, μάλιστα, πως ο Στιβ Τζομπς επέλεξε να δώσει στην Apple το λογότυπο με το μισοφαγωμένο μήλο, επιθυμώντας με αυτόν τον τρόπο να προσδώσει φόρο τιμής στο έργο του. Λόγω του κοινωνικού παραγκωνισμού που δέχτηκε, η συμβολή του στην πληροφορική δεν είχε την κρατική αναγνώριση που θα άρμοζε, παρά μόνο μετά θάνατον και έπειτα από πολλές δεκαετίες. Στις 10 Σεπτεμβρίου του 2009, ο τότε πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Γκόρντον Μπράουν, δήλωσε δημόσια συγνώμη εκ μέρους της βρετανικής κυβέρνησης για την λανθασμένη αντιμετώπιση της. Μετά από τέσσερα χρόνια, στις 24 Δεκεμβρίου του 2013, η βασίλισσα Ελισάβετ του απένειμε συμβολικά χάρη, όπως και σε αρκετούς άλλους καταδικασθέντες ομοφυλόφιλους, ενώ από το 1966 δίνεται κάθε χρόνο σε έναν επιστήμονα το βραβείο Τούρινγκ από τον Σύλλογο Μηχανημάτων Υπολογισμού για τις τεχνικές συνεισφορές του στην κοινότητα του υπολογισμού. Πρόκειται για μια ιδιάζουσα περίπτωση επιστήμονα, χάρη στον οποίο τέθηκαν τα θεμέλια για την τεχνητή νοημοσύνη, καθώς και την εδραίωση της χρήσης των υπολογιστών, όπως την γνωρίζουμε σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Παιχνίδι της Μίμησης, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Άλαν Τούρινγκ, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ.
-
Ο «πατέρας» της Πληροφορικής «έσπασε» τον κωδικό Enigma των Γερμανών. Ο Άλαν Τούρινγκ αυτοκτόνησε όταν κατηγορήθηκε για σεξουαλική διαστροφή. Η συγγνώμη του πρωθυπουργού και το μήλο της Apple, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ.
