Της Άννας Τσεκάνι,
Η Μαρία Φωκά ήταν μια ταλαντούχα ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, με έντονη πολιτική δράση στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Η Μαρία Φωκά γεννήθηκε την 1η Οκτώβριου 1916, μεγάλωσε στο Αργοστόλι μαζί με τους γονείς της, τον Νικόλαο Θ. Φωκά και την Καικιλία Κουντούρη, και σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν».
Το ντεμπούτο της στο θέατρο έκανε το 1944, κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών, με το έργο «Στέλλα Βιολάντη», που ενσάρκωσε τον ρόλο της Ασημίνας. Στη συγκεκριμένη παραγωγή, γνωρίστηκε και με τον Λυκούργο Καλλέργη, τον μετέπειτα σύζυγό της.
Η Μαρία ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος πάλεψε για τις πεποιθήσεις της, για τις οποίες αργότερα αναγκάστηκε να λογοδοτήσει. Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, η Μαρία Φωκά τάχθηκε υπέρ της Εθνικής Αντιστάσεως και μάλιστα ως μέλος του ΚΚΕ, συμμετέχοντας έτσι στους αγώνες του κόμματος. Ήρθε σε επαφή με τους αριστερούς στο Παρίσι και σε συνεννόηση μαζί τους, αποφάσισαν να μεταφέρουν χρήματα στο κόμμα στην Αθήνα.
Για κακή τους τύχη, όμως, η αστυνομία έκανε έφοδο, βρίσκοντας και τα χρήματα και το σημείωμα, που θα άφηναν στον παραλήπτη. Έτσι, η Μαρία ενοχοποιήθηκε και κατηγορήθηκε για αντεθνική δράση και κατασκοπεία σε μια εποχή, που οι κομμουνιστές αντιμετωπίζονταν ως πράκτορες της Σοβιετικής Ένωσης.
Το 1952, η Μαρία Φωκά βρέθηκε να κατηγορείται μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη σε μια δίκη με βαρύτατες ποινές φυλάκισης. Στην αρχή, η ποινή ορίστηκε ως ισόβια κάθειρξη, αλλά τελικώς μειώθηκε σε 10 χρόνια κάθειρξη και στέρηση των πολιτικών της δικαιωμάτων για 10 χρόνια. Παράλληλα, η δίκη και η απόφαση αυτή την ανάγκασε να αποχωρήσει από τον χώρο του θεάματος και του θεάτρου για περίπου οκτώ χρόνια.
Το 1958 με 1959 επανήλθε με μια περιοδεία του Λάμπρου Κωνσταντάρα και συνέχισε για τα επόμενα χρόνια της ζωής της να συμμετέχει σε τηλεοπτικές παραγωγές και παραστάσεις. Φημολογείται ότι από την αποφυλάκισή της μέχρι και τον θάνατό της συμμετείχε σε περίπου 20 κινηματογραφικές ταινίες.
Από τη δεκαετία του 70’ μέχρι και το 2000 συμμετείχε και σε διάφορες τηλεοπτικές παραγωγές, στις οποίες υποδυόταν ισχυρές γυναίκες, όπως, για παράδειγμα, «Η Γειτονιά μας», «Ντόλτσε Βίτα» και «Εκμέκ Παγωτό».
Η Μαρία Φωκά απεβίωσε στις 15 Ιουνίου 2001 σε ηλικία 84 ετών, ύστερα από μια εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, στην οποία υποβλήθηκε, αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε στο Λονδίνο, όπου διέμενε μαζί με την κόρη της, Ισμήνη Καλλέργη.
