Της Ελένης Μακράκη,
Ο Ερνέστο Γκεβάρα γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα πέντε παιδιά του Ερνέστο Γκεβάρα Λιντς και της Σέλια ντε λα Σέρνα. Μεγαλώνοντας σε μία μεσοαστική οικογένεια με αριστερές πεποιθήσεις, ερχόταν συχνά σε επαφή με ανθρώπους κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Έτσι του καλλιεργήθηκε η ανάγκη για την υπεράσπιση των αδύναμων και τη γενικότερη κοινωνική αλλαγή.
Από την παιδική του ηλικία διακρινόταν για το κοινωνικό του χάρισμα, αλλά και τη βαθιά εσωστρέφειά του και την αγάπη για τη λογοτεχνία και την ιστορία. Μετά το λύκειο γράφτηκε στη Σχολή Εφαρμοσμένης Μηχανικής του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, όμως, η χρόνια ταλαιπωρία του από άσθμα και η ασθένεια που οδήγησε στον θάνατο της γιαγιάς του, τον έστρεψαν προς την Ιατρική σχολή, στην οποία εγγράφηκε το 1948. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του δραστηριοποιήθηκε έντονα στο φοιτητικό κίνημα. Διάβαζε Μαρξ, Ένγκελς, Μάο Τσετούνγκ και Τρότσκι. Τα καλοκαίρια του τα περνούσε στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, καταγράφοντας τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που υπήρχαν, πειθόμενος για την αναγκαιότητα της επανάστασης.
Μετά την αποφοίτησή του, ο Ερνέστο Γκεβάρα πάει στη Γουατεμάλα, όπου γνωρίζει την οικονομολόγο και εξόριστη λόγω της συμμετοχής της στη Λαϊκή Επαναστατική Αμερικανική Συμμαχία, Ίλδα Γκαδέα, μέσω της οποίας έρχεται σε επαφή με πολλούς αριστερούς διανοούμενους. Εκείνη την εποχή ηγείτο στη Γουατεμάλα ο συνταγματάρχης Χακόμπο Άρμπενς, ο οποίος απέβλεπε στην πραγμάτωση της κοινωνικής επανάστασης μέσω της αναδιανομής της γης. Ο Ερνέστο παίρνει το μέρος της κυβέρνησης, επιλέγοντας το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα. Αποκτά το υποκοριστικό «Τσε», εξαιτίας της γλωσσικής συνήθειας των Αργεντινών να δίνουν έμφαση στον λόγο τους με το επιφώνημα “che”.
Το 1954, δυνάμεις της CIA επιχειρούν με πραξικόπημα την ανατροπή του καθεστώτος Άρμπενς. Ο Γκεβάρα συνειδητοποιεί ότι η Αμερική θα έκανε τα πάντα για να ανατρέψει οποιαδήποτε αριστερή κυβέρνηση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η πραγματική αλλαγή θα ερχόταν μόνο μέσω μιας παγκόσμιας επανάστασης. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ο Ερνέστο ταξιδεύει στο Μεξικό, όπου επανασυνδέεται με την Γκαδέα, με την οποία έμελλε να παντρευτεί και να αποκτήσουν μια κόρη. Εκεί γνωρίζει τον Κουβανό εξόριστο Νίκο Λόπες και έρχεται σε επαφή με τα αδέρφια Κάστρο. Το 1955 γράφει ένα ποίημα, εκφράζοντας την εμπιστοσύνη του για την ηγεσία της κουβανικής επανάστασης στο πρόσωπο του Φιντέλ Κάστρο: «Εμπρός ας πάμε / φλεγόμενε προφήτη της αυγής / από κρυφά, άφραχτα μονοπάτια / να ελευθερώσουμε το πράσινο καϊμάν που τόσο αγαπάς».
Ο Γκεβάρα αφοσιώνεται στον αγώνα για την ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα στην Κούβα. Μ’ αυτόν τον στόχο, συμμετέχει στο κίνημα της 26ης Ιουλίου, αρχικά ως γιατρός και τελικά ως εκπαιδευτής των ανταρτών. Στις 25 Νοεμβρίου 1956, εγκαταλείπει το Μεξικό και μαζί με 82 συντρόφους του αποβιβάζεται στις ακτές της επαρχίας Οριέντε της Κούβας. Σύντομα όμως γίνονται αντιληπτοί και αποδεκατίζονται. Στους ελάχιστους που επιβιώνουν είναι τα αδέρφια Κάστρο και ο Γκεβάρα. Οι ικανότητες του τελευταίου οδηγούν στην ανάληψη της ηγεσίας της Δεύτερης Φάλαγγας του αντάρτικου στρατού. Τον Δεκέμβριο του 1958, ο Τσε και οι σύντροφοί του κατακτούν τη Σάντα Κλάρα. Σημαντικές μάχες οδηγούν στην επικράτηση των ανταρτών και την ανατροπή της δικτατορίας στις 2 Ιανουαρίου 1959.
Μετά την επιτυχία του αντάρτικου στρατού, ο Γκεβάρα αναλαμβάνει υψηλές διοικητικές θέσεις στο νέο καθεστώς και μαζί με τον Φιντέλ Κάστρο ξεκινούν ριζοσπαστικές αλλαγές. Στις 24 Φεβρουαρίου 1964 συμμετέχει στη διάσκεψη του δεύτερου Οικονομικού Σεμιναρίου Αφροασιατικής Αλληλεγγύης, αναφέροντας ότι οι σοσιαλιστικές χώρες πρέπει να επωμιστούν το βάρος των απελευθερωτικών αγώνων, δήλωση που προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων.
Στις 14 Μαρτίου 1965 ο κομαντάντε Γκεβάρα επιστρέφει στην Αβάνα. Για αρκετό καιρό χάνονται τα ίχνη του, με αποτέλεσμα να προκύψουν διάφορες φημολογίες, πολλές από τις οποίες αφορούσαν στη σχέση του με τον Φιντέλ Κάστρο. Ο τελευταίος, ωστόσο, βάζει τέλος στις φήμες για την κακή τους σχέση, δηλώνοντας δημόσια ότι ο Ερνέστο βρίσκεται εκεί που πρέπει για την επανάσταση. Στις 3 Οκτωβρίου 1965, ο Κάστρο διάβασε σε δημόσια συγκέντρωση την παραίτηση του Γκεβάρα.
Μετά την παραίτηση, ο Ερνέστο περιπλανείται αρκετά και τελικά καταλήγει στη Βολιβία, στοχεύοντας στην ανατροπή της χούντας του στρατηγού Ρενέ Μπαριέντος. Τον Μάρτιο του 1967, εμφανίζεται και πάλι στο προσκήνιο, μαχόμενος με τον στρατό του απέναντι στο βολιβιανό καθεστώς. Η CIA, γνωρίζοντας τις δυνατότητές του, ενισχύει κατά πολύ τον στρατό του Μπαριέντος. Το βράδυ της 7ης Οκτωβρίου 1967, ένας αγρότης βλέπει τους αντάρτες και ειδοποιεί τον τοπικό στρατιωτικό διοικητή. Ο Τσε και οι σύντροφοί του περικυκλώνονται. Φτάνει το τέλος. Στις 9 Οκτωβρίου, ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα εκτελείται από τον υπαξιωματικό του βολιβιανού στρατού Μάριο Τεράν, στον οποίο απευθύνθηκε: «Ήρθατε να με σκοτώσετε. Ρίξε, δειλέ, έναν άντρα θα σκοτώσεις».
Ο Τσε υπήρξε ένας αγωνιστής, που πάλεψε για το όνειρο μιας κοινωνίας χωρίς ανισότητες κι ας ήταν η φωτιά του που τον έκαψε. Πίστευε ότι «η αυτοθυσία μας είναι συνειδητή, είναι το τίμημα της ελευθερίας που οικοδομούμε». Στην παραίτησή του από τα αξιώματα του καθεστώτος της Κούβας, έκλεισε με τις φράσεις: «Θα μπορούσα να πω πολλά πράγματα ακόμα σ’ εσένα και στον λαό μας, αλλά νιώθω ότι είναι περιττά, οι λέξεις δεν μπορούσαν να εκφράσουν αυτό που ήθελα, και δεν αξίζει να μουτζουρώνω χαρτιά. Μέχρι τη νίκη πάντα. Πατρίδα ή θάνατος! Σε αγκαλιάζω με όλη μου την επαναστατική θέρμη, ο Τσε».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο ρομαντικός Ερνέστο, ο χαρισματικός Τσε Γκεβάρα, News 247, διαθέσιμο εδώ
- Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Εrnesto Che Guevara at the Afro-Asian Conference, Wayback Machine, διαθέσιμο εδώ
- Taibo II Paco-Ignacio, «Ερνέστο Γκεβάρα, γνωστός και ως Τσε», τόμος Γ εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 2007
