Της Δέσποινας Χρίστινα,
Ένα νέο νομοσχέδιο έρχεται να προστεθεί στην πληθώρα των αλλαγών που επιθυμεί να πραγματοποιήσει η κυβέρνηση και αφορά την τηλεργασία, την οποία επιθυμεί να εφαρμόσει και στον τομέα του Δημοσίου ακόμη και σε συνθήκες κανονικότητας. Ο κορωνοϊός μας δίδαξε με τον πιο σκληρό τρόπο πως από τη μια στιγμή στην άλλη όλα μπορούν να αλλάξουν. Σήμερα πάει κανείς κανονικά στη δουλειά του και αύριο κηρύσσεται σε όλη τη χώρα lockdown και καλείται να δουλέψει από το σπίτι του. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, και η αιτιολογική έκθεση του εν λόγω νομοσχεδίου αναφέρει πως βασικός στόχος είναι να ρυθμιστεί ένα πλαίσιο οργάνωσης και μια αποτελεσματική εφαρμογή της τηλεργασία και στον δημόσιο τομέα, που να αφορά τόσο κανονικές όσο και έκτακτες συνθήκες. Πλέον, ισχυρός σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια είναι και οι νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών.
Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές αρχές αυτού του νομοσχεδίου; Αρχικά, πρέπει να τονιστεί πως η τηλεργασία θα έχει οικειοθελή χαρακτήρα τόσο για τον φορέα όσο και για τον τηλεργαζόμενο και θα εξαιρούνται εκείνοι, που η φύση της εργασίας τους απαιτεί τη φυσική τους παρουσία. Ακόμη, η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητη και κάτι που το Υπουργείο θα εγγυηθεί από τη πρώτη στιγμή εφαρμογής των διατάξεων, καθώς ο φορέας θα είναι εκείνος που θα έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία θα χρησιμοποιεί και θα επεξεργάζεται ο τηλεργαζόμενος, καθώς εκτελεί τα καθήκοντά του.
Ανακύπτουν, όμως, και κάποια ερωτήματα. Για αρχή, ο τηλεργαζόμενος θα ελέγχεται, όπως γίνεται στη δια ζώσης εργασία για τη δουλειά που κάνει; Και αν όντως ελέγχεται, πώς θα γίνεται αυτός ο έλεγχος; Μέσω συστημάτων παρακολούθησης; Αν όντως εφαρμοστεί κάτι τέτοιο, ταυτοχρόνως δεν γίνεται λόγος και για παραβίαση της ιδιωτικής ζωής του εργαζομένου; Το νομοσχέδιο καθιστά σαφές πως αν ο φορέας χρειαστεί να εφαρμόσει κάτι τέτοιο, αυτό πρέπει να προκύπτει από τις ανάγκες της εργασίας, ο επιδιωκόμενος στόχος να είναι ανάλογος αυτού του μέτρου και, τέλος, η οποιαδήποτε παρακολούθηση να αρχίζει και να τελειώνει στο πλαίσιο του σκοπού του φορέα.
Ένα δεύτερο ερώτημα που ευλόγως προκύπτει είναι αν οι τηλεργαζόμενοι θα απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και αν θα έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με αυτούς που εργάζονται με φυσική παρουσία. Αυτό το ερώτημα απαντάται με την αρχή της ίσης μεταχείρισης – βασική αρχή που διέπει το νομοσχέδιο και το οποίο δεν κάνει καμία διάκριση μεταξύ των εργαζομένων. Αυτό, άλλωστε, φαίνεται και από το γεγονός πως από το νομοσχέδιο δεν προκύπτει καμία αλλαγή στους μισθούς και στα ωράρια εργασίας. Μένει βέβαια να το δούμε και στην πράξη.
Φυσικά, το δικαίωμα της αποσύνδεσης βρίσκει απόλυτη εφαρμογή σε αυτό το νομοσχέδιο και πρέπει να είμαστε σίγουροι πως θα διασφαλιστεί, καθώς δεν νοείται για κανέναν εργαζόμενο να δουλεύει εκτός του ωραρίου του. Ήδη από το γεγονός πως για 1 στους 4 δημοσίους υπαλλήλους όλη η εργασία θα μεταφερθεί στο σπίτι, καθίσταται δύσκολη η διευθέτηση ορίων μεταξύ προσωπικού, επαγγελματικού και ελεύθερου χρόνου. Επομένως, πρέπει να υπάρχει έλεγχος όχι μονάχα για το αν ο εργαζόμενος εκτελεί τα καθήκοντά του και στο σπίτι, όπως θα έκανε και στο φυσικό περιβάλλον της δουλειάς του, αλλά και για τυχόν υπερβάσεις των καθηκόντων του.
Η αλήθεια είναι πως, αν σκεφτόμασταν κάτι τέτοιο χρόνια πριν, θα μας φαινόταν αδύνατο και θα εγκαταλείπαμε αμέσως την ιδέα. Η πανδημία, όμως, μας έμαθε να ζούμε αλλιώς. Και διαφορετικά θα συνεχίζουμε να ζούμε και όταν αυτή αντιμετωπιστεί. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως πέρα από τις καταστροφικές συνέπειές της, αφήνει και λύσεις, οι οποίες ναι μεν μπορεί να εφαρμόστηκαν σε στιγμές κρίσης αλλά μπορούν να ευδοκιμήσουν και σε συνθήκες κανονικότητας. Άλλωστε, όλη αυτή η μεταφορά της εργασίας στο σπίτι, πέρα από το γεγονός πως θα μας κρατήσει σε ετοιμότητα για μία ενδεχόμενη επομένη εποχή κρίσης, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και στη κάλυψη όλων και περισσότερων θέσεων εργασίας. Θα υποστηρίξει μια καλύτερη διευθέτηση χρόνου μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής για εργαζόμενους που δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν επιτυχώς και στους δύο τομείς. Τέλος, μπορεί να αποτελέσει και σημαντικό παράγοντα σε ένα μείζον θέμα της εποχής, όπως αυτό της προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι θα χρειάζεται να μετακινηθούν με τα αυτοκίνητά τους ή τα μέσα προς την εργασία τους, μειώνοντας έτσι τις εκπομπές CO2. Επομένως, εφόσον αντιληφθούμε πως οι συνθήκες εργασίας μονάχα θα καλυτερεύσουν και πως οι εργαζόμενοι είναι ευχαριστημένοι με αυτό το νέο μοντέλο, νομίζω ότι θα διαπιστώσουμε πως πρόκειται για ένα βήμα μπροστά που πρέπει να επιχειρηθεί.
