Της Ιωάννας Κουτσομιχάλη,
Ο σκοπός και η σημασία της δημοσιογραφίας για την κοινωνία είναι η διαρκής και έγκυρη ενημέρωση των πολιτών της. Χωρίς δημοσιογραφία, ο κόσμος θα ήταν βυθισμένος στο σκοτάδι. Η τέχνη της δημοσιογραφίας είναι σημαντική, καθώς δίνει στο κοινό μια ματιά στα δρώμενα του κόσμου και το εξοπλίζει με ποικίλες πληροφορίες, που μπορούν να αποφανθούν χρήσιμες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. «Όποιος θέλει να ανατρέψει την ελευθερία ενός έθνους, θα πρέπει να ξεκινήσει κρίνοντας την ελευθερία του λόγου», είπε ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν. Υπάρχουν πολλά μέρη όπου μπορούν να βρεθούν χρήσιμες πληροφορίες και πρόσφατες ειδήσεις. Τα νέα κοινοποιούνται και διαδίδονται σε διάφορα μέσα, όπως είναι το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και εφημερίδες. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ελευθερία του λόγου είναι βασική προϋπόθεση για την ακέραιη ενημέρωση των πολιτών. Αλλά μέχρι πού φτάνει η εν λόγω ελευθερία;
Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 1948 αναφέρει πως ο καθένας έχει δικαίωμα στην ελευθερία της προσωπικής γνώμης και της έκφρασης. Η ελευθερία του λόγου συχνά καλύπτεται από τους ίδιους νόμους με την ελευθερία του Τύπου, παρέχοντας, έτσι, ίση μεταχείριση στην προφορική και γραπτή έκφραση. Η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που υιοθέτησε την απόλυτη ελευθερία του Τύπου στο Σύνταγμά της με τον νόμο που θεσπίστηκε το 1766.
Η ελευθερία του Τύπου είναι ζωτικής σημασίας για τη δημοκρατία. Ιστορικά, η δημοσιογραφία έχει λειτουργήσει ως φορέας άμεσης μετάδοσης πληροφοριών. Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να προωθηθεί ο υπεύθυνος έλεγχος του Τύπου. Η κυβέρνηση δεν έχει το δικαίωμα να πει στον Τύπο τι μπορεί ή τι δεν μπορεί να δημοσιεύσει. Πρέπει, όμως, να επιβάλει κάποιους περιορισμούς στα δημοσιογραφικά μέσα, χωρίς να αλλοιώνεται η εγκυρότητα των ειδήσεων και των πληροφοριών που αναμεταδίδονται. Το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου σημαίνει πως ο άνθρωπος μπορεί να εκφράσει ιδέες και να ανταλλάξει πληροφορίες χωρίς φόβο πιθανής κυβερνητικής λογοκρισίας. Εκεί είναι που έρχεται ο Τύπος και υποστηρίζει τις φωνές των απλών πολιτών. Διαδίδει πληροφορίες και ιδέες μεταξύ των πολιτών. Τώρα, είμαστε πλέον όλοι συνδεδεμένοι, επειδή ο Τύπος δεν περιορίζεται σε εγχώριες ειδήσεις. Όταν ένα τσουνάμι χτυπήσει κάποια χώρα, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο το ακούνε μέσα σε λίγα λεπτά και μπορούν να κινητοποιηθούν αμέσως για να βοηθήσουν. Με την ελευθερία του λόγου στον Τύπο μπορεί να δει ο κόσμος όλα τα καλλιτεχνικά αριστουργήματα του κόσμου ή να μάθει για τις ιδιαιτερότητες μιας κουλτούρας εκτός της δικής του, μιας και δεν υπάρχουν εθνικές διακρίσεις.
Ο χώρος της είδησης κουβαλάει και μερικά μειονεκτήματα. Οι ειδήσεις και οι πληροφορίες δεν δημοσιεύονται μόνο από ανθρώπους που έχουν αναλάβει την απαραίτητη εκπαίδευση. Πριν από είκοσι χρόνια, τα νέα βρίσκονταν σε εφημερίδες και δημοσιεύονταν από εκπαιδευμένους δημοσιογράφους. Σήμερα, οποιοσδήποτε έχει πληκτρολόγιο και γνώμη, μπορεί να δημοσιεύσει στο διαδίκτυο και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μίσος και παραπληροφόρηση. Η ελευθερία του λόγου στον Τύπο,δίνει σε τέτοιους ανθρώπους ευκαιρίες να διασπείρουν τα ψέματά τους ως δεδομένες «αλήθειες», οδηγώντας στην παραπληροφόρηση. Επίσης, υπάρχει πιθανότητα να δοθεί πλατφόρμα στους ήδη ισχυρούς μέσω χρηματικής εξαγοράς κάποιου δημοσιογραφικού τοπίου, «ταΐζοντας» τον κόσμο μασημένες αλήθειες. Τα μέσα ενημέρωσης πρέπει πάντα να είναι υπόλογα προς το κοινό, όχι προς τους ισχυρούς ή τα χρήματα.
Συνεπώς, η ελευθερία του λόγου και η ελευθερία του Τύπου έχουν αρκετές ομοιότητες, αλλά δεν ταυτίζονται. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να συμπίπτουν. Ωστόσο, το καθένα από αυτά διαδραματίζει διακριτό και σημαντικό ρόλο στην προστασία της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά, ναι, υπάρχει αρκετή ελευθερία λόγου στον δημοσιογραφικό χώρο. Αυτό το άρθρο είναι ένα καλό παράδειγμα Ελευθεροτυπίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Brief History of Press Freedom, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- The Difference Between Speech and Press: Where They Do and Don’t Overlap, marksgray.com, διαθέσιμο εδώ
- The Pros and Cons of Mass Media, waldenu.edu, διαθέσιμο εδώ
