Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Ο Μήτρος Βλαχοθανάσης ήταν από τους πιο ξακουστούς αρματολούς από την περιοχή της Ρούμελης, την περίοδο του προεπαναστατικού αγώνα. Η γενναιότητα και το θάρρος του ξεσήκωσαν τους κατοίκους της Ρούμελης και τους προσανατόλισε στην ένοπλη αναμέτρηση, ενώ φημιζόταν για τη λεβεντιά και την ομορφιά του. Για την γενναιότητα και το πρόσωπό του έχουν γραφτεί διαφορά τραγούδια και η παράδοση τον υμνεί ιδιαίτερα. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βουνιχώρα Φωκίδος. Πρέπει να γεννήθηκε το 1710 και ο χρόνος θανάτου ήταν το 1790, ωστόσο σε άλλες πηγές, όπως στο λεξικό της Μεγάλης Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπαίδειας, αναφέρεται το έτος 1772. Στη διάρκεια της ζωής του, πολέμησε κατά των Τούρκων και των Αλβανών. Ήταν στενά συνδεδεμένος με άλλη μια μεγάλη προσωπικότητα της περιοχής του, τον πατέρα του Ανδρούτσου, τον Ανδρέα Βερούση, γνωστό και ως «Ανδρίτσου». Οι δυο τους έλαβαν μαζί μέρος σε σημαντικές μάχες, που καθορίσαν τα μετέπειτα χρονιά. Ένα τραγούδι που εξυμνεί την ανδρεία του Βλαχοθανάση λέει «Βγήκα ψηλά στό Ζάλογγο. Θανάση Βλαχοθανάση, Κι ἀγνάντεφα τήν Πρέβεζα, Θανάση Βλαχοθανάση. βλέπω λημέρια χλέφτικα, θανάση Βλαχοθανάση, βλέπω τούς κλέφτες νᾶρχωνται, Θανάση Βλαχοθανάση. Καί τή σπηλιά τ’ Ἀλή Πασᾶ, θανάση Βλαχοθανάση…».
Ο Μήτρος Βλαχοθανάσης έλαβε μέρος στα Ορλωφικά, δηλαδή στο κίνημα ανεξαρτησίας των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου, και ήταν από τους ηγέτες που ξεσήκωσαν τους υπόλοιπους Έλληνες. Επίσης, πολέμησε στη μάχη των Βαρδουσίων και τη μάχη των Πεντεορίων. Μάλιστα, επειδή θεωρούνταν ο καλύτερος πολεμιστής της περιοχής και ήταν και ο πιο μεγάλος σε ηλικία, υπήρξε αρχηγός και στις δυο μάχες και τις διηύθυνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι μάχες αυτές υπήρξαν από τις πιο σκληρές της περιόδου με πολλούς νεκρούς και από τις δυο πλευρές για αυτό και ήταν εξαιρετικά αμφίρροπη η εξέλιξή τους. Τελικά, ο Βλαχοθανάσης και οι άνδρες του κατάφεραν να τρέψουν τους Τούρκους σε φυγή υστέρα από έντονες επιθέσεις. Μάλιστα, η μεγάλη επιτυχία του Βλαχοθανάση ευθύνεται και για τον αποκλεισμό κάποιων Τούρκων ανδρών σε έρημο εκκλησάκι της περιοχής, οι οποίοι είχαν καταφύγει εκεί, για να μην τους βρουν και τους σκοτώσουν. Ο αρχηγός των Τούρκων ήταν τόσο φοβισμένος από την ανδρεία του Βλαχοθανάση που τον παρακαλούσε, για να του χαρίσει τη ζωή. Το παρακάτω δημοτικό τραγούδι αναφέρεται σε αυτή ακριβώς την σκηνή. «Σχύφτει ὁ Σελήµπεης, τοῦ παίρνει τήν ποδιά καί τοῦ φιλεῖ τό χέρι, Ἐγώ ‘μαι ὁ Σελήµπεης, ὁ ξακουστός ὁ Μπέης, Νά μοῦ χαρίσεις τή ζωή ἀκόμη αὐτή τήν ὥρα, Νά στείλω μέσ’ στή µάνα µου, γιά νά μ’ ἐξαγοράσει…». Η γενναία ψυχή του Βλαχοθανάση φαίνεται και στο παρακάτω απόσπασμα, που αναφέρεται η απάντηση που έδωσε στον Τούρκο μπέη.«Ἐγώ δέν εἶμαι γιά φλουριά, δέν εἶμαι καί γιάγρόσια, Μόν’ εἶμαι Βλαχοθανάσης ξακουστός καί θά σέ ἀπολύσω… Ποτέ Τοῦρκο δέν σκιάζεται, οὔτε κ᾿ Ἀρβανίτες…».
Ο Βλαχοθανάσης, έπειτα από αυτές τις μάχες, ήταν σε αρκετά μεγάλη ηλικία, 78 ετών πλέον, έχοντας μια ζωή γεμάτη και κουραστική. Για αυτό, αποφάσισε να ξεκουραστεί, αποσυρόμενος στην πατρίδα του, τη Βουνιχώρα. Ωστόσο, υστέρα από παρότρυνση του Ανδρίτσου, θα φύγει από την ησυχία της πατρίδας του, για να πάει με τους συντρόφους ξανά στα αρματολίκια της Ρούμελης. Ακολουθεί την εκστρατεία του Ανδρούτσου στη Ναύπακτο, στην οποία και θα πάρει μέρος ως απλός μαχητής στο πλευρό του πρώην πρωτοπαλίκαρού του. Η μάχη αυτή ήταν ιδιαίτερα φονική, σε σημείο που μέχρι και ο ηλικιωμένος Βλαχοθανάσης θα αναμετρηθεί σώμα με σώμα με τον Τούρκο αρχηγό. Στην μάχη αυτή, όμως, θα πληγωθεί θανάσιμα. Γνωρίζοντας ότι είναι σοβαρά πληγωμένος, προκειμένου να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων, θα δώσει εντολή, να του κόψουν το κεφάλι. Όμως, επειδή οι άνδρες του έπρεπε να αποχωρήσουν, για να μην περικυκλωθούν, τον αφήσαν σε εκείνο το σημείο. Τελικά, πέθανε από το σπαθί ενός Τούρκου, που του έκοψε το κεφάλι. Η χρονολογία θανάτου του ενδέχεται να είναι το 1790, στη διάρκεια της μάχης λίγο έξω από τη Ναύπακτο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο (2004), «ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠ’ΤΗ ΦΩΚΙΔΑ», τεύχος 109, Ιανουάριος-Μάρτιος 2004, Άμφισσα: Εταιρεία Φωκικών Μελετών, διαθέσιμο εδώ
- Συλλογικό έργο (1929), Λεξικό Μεγάλης Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπαίδειας, τομ. β΄, Αθήνα: Έκδοσις Μεγάλης Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπαίδειας, σελ. 365, διαθέσιμο εδώ
- Τρία δημοτικά τραγούδια για αρματωλούς της Φωκίδας, zofokida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χρήστος, Στασινόπουλος (1979), Λεξικό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 (Α-Δ), τομ. α΄, Αθήνα: εκδ. Δεδεμάδη, ειδική έκδοση για την εφημερίδα «Το Βήμα»
