Της Θεοδώρας Μιχαλολιάκου,
Στο λυκαυγές του 21ου αιώνα, ο τεχνικός πολιτισμός έχει φτάσει στο ζενίθ του. Νέα τεχνολογικά επιτεύγματα, επιστημονικές έρευνες και ανακαλύψεις υπόσχονται να αλλάξουν για άλλη μια φορά την ζωή μας, κάνοντας τον σημερινό άνθρωπο απόλυτο κυρίαρχο, κλειδούχο της εξέλιξης και της τεχνολογικής ανάπτυξης, πρωτοστάτη κοινωνικών αλλαγών που μέλλει να σφραγίσουν το ρου της ανθρωπότητας.
Κι ενώ οι έννοιες της προόδου και της εξέλιξης δείχνουν να προσιδιάζουν στην σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία, διαπιστώνεται μια μεγάλη αντίφαση. Ο πολιτισμός της καθημερινότητας παραπαίει και τα ανθρώπινα δικαιώματα καταστρατηγούνται βάναυσα, ακόμη και στους κόλπους των ευρωπαϊκών κρατών, μιας και η καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν αφορά μόνο κρατικούς φορείς, παρά εξικνείται ως την καθημερινότητα και τις ανθρώπινες σχέσεις.
Εκεί εκδηλώνονται πολλές φορές κραυγαλέες παραβιάσεις ατομικών δικαιωμάτων που τις περισσότερες φορές δεν γίνονται αντικείμενο συζήτησης, ούτε βέβαια βλέπουν το φως της δημοσιότητας, μιας και έχουμε συνηθίσει να κλείνουμε τα μάτια απέναντι στον πόνο του διπλανού μας, θεωρώντας πως αποτελεί μια ξέχωρη μονάδα.
Αυτό αποδεικνύει, άλλωστε, και η αντίδρασή μας απέναντι στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και σεξισμού που ακούει στο όνομα «αδιαφορία» για ένα ζήτημα που λαβαίνει ανησυχητικές προεκτάσεις, γυρίζοντάς μας πίσω στην εποχή των Σπηλαίων. Διαπίστωση που απορρέει από την πανδημία ενδοοικογενειακής βίας μεσούσης της ίδιας της πανδημίας.
Πρόκειται για μια θλιβερή αλήθεια. Ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο μαστίζει τις σύγχρονες «πολιτισμένες» ευρωπαϊκές χώρες τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, όπως καταμαρτυρούν άλλωστε τα ίδια τα στατιστικά μεγέθη που δείχνουν ραγδαία αύξηση ενδοοικογενειακής βίας σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Θύματα είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες, συχνά και παιδιά, που αφήνονται απροστάτευτοι, καλούμενοι να αντιπαλέψουν μόνοι το θεριό της βίας που απειλεί να τους αφανίσει, τραυματίζοντας ανεπανόρθωτα τα κορμιά και τις ψυχές τους.
Την ίδια στιγμή, το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο, καθώς επίσης και τα εσωτερικά νομικά συστήματα, αποδεικνύονται ανεπαρκή, μιας και οι περισσότερες γυναίκες σιωπούν υπό τον φόβο είτε του συντρόφου- δυνάστη τους, είτε του κοινωνικού στιγματισμού ο οποίος δυστυχώς εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι και σήμερα, ιδίως σε χώρες όπως η δική μας. Έτσι, τα δικαιώματα της γυναίκας και του παιδιού καταπατώνται, γεγονός που ενδεικνύει πως στην πραγματικότητα υφίσταται μια φενάκη ισότητας μεταξύ των δύο φύλων και πως εξαιτίας αυτού, πολλά παιδιά εξαναγκάζονται να μεγαλώνουν σε νοσηρά οικογενειακά περιβάλλοντα με ολέθριες συνέπειες για την ψυχική τους υπόσταση και τη συγκρότηση της προσωπικότητας τους.
Τις πταίει όμως; Σε ποιόν μπορούν να αποδοθούν ευθύνες για την έξαρση της κτηνωδίας στην εποχή της προόδου; Η απάντηση είναι απλή. Φταίμε όλοι: οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Ένωση που, καθώς έχει προτάξει ζητήματα οικονομικής ανάπτυξης, χαράσσει μια ενιαία οικονομική πολιτική, θέτοντας, όμως, σε δεύτερη μοίρα μείζονος σημασίας κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Φταίνε τα επιμέρους κράτη τα οποία δείχνουν να υποβαθμίζουν το ζήτημα, παρέχοντας ένα εκ των πραγμάτων περιορισμένο πλαίσιο προστασίας της γυναίκας και του παιδιού. Φταίνε και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα οποία προβάλλουν αντίστοιχα ζητήματα μόνο και μόνο για να αυξήσουν την τηλεθέαση και την ακροαματικότητά τους, χωρίς να εμβαθύνουν ουσιαστικά στις κοινωνικές παραμέτρους του προβλήματος.
Φταίνε, ακόμη, τα κίβδηλα πρότυπα του καιρού μας που παρουσιάζουν την Ευρωπαία, όχι ως ένα ανεξάρτητο οικονομικά άτομο με ηθικοπνευματική συγκρότηση αλλά ως σκεύος ηδονής και παιδοποιητική μηχανή. Ένα πρότυπο γυναίκας που ασχολείται μόνο με την εξωτερική της εμφάνιση στον αγώνα της κατάκτησης του τέλειου αρσενικού -το οποίο μόνο τέλειο δεν είναι όταν κακοποιεί τη σύντροφο και τα παιδιά του. Πρότυπα που απέχουν παρασάγγας από τις δυναμικές Ευρωπαίες, τις αυτοδημιούργητες και καταξιωμένες στον επαγγελματικό και κοινωνικό στίβο. Πρότυπα που αρκούν για να μας κάνουν να πιστέψουμε πως η θέση της γυναίκας στην κοινωνία καθορίζεται από τον σύντροφό της και πως μια γυναίκα δεν περπατά δίπλα σε έναν άντρα παρά κρύβεται πίσω του, κατά τη λαϊκή ρήση.
Φταίνε, επίσης, οι ίδιες οι γυναίκες, γιατί μεγαλώνουν άντρες μαθαίνοντάς τους να σέβονται τη μητέρα αλλά όχι τη γυναίκα–σύντροφο. Άντρες που αντιμετωπίζουν τη γυναίκα ως άψυχη κούκλα, ξεσπώντας στις συντρόφους τους με χτυπήματα, απειλές, βρισιές και κάθε τι που συνιστά προσβολή της γυναικείας προσωπικότητας και καταφανή έκφανση σεξισμού. Άντρες προσηλωμένοι στην καριέρα τους, καταρτισμένοι επιστήμονες, αλλά και κακοί οικογενειάρχες.
Τέλος, φταίμε εμείς ο κάθε ένας ξεχωριστά. Γινόμαστε κι εμείς θύτες, αφού η σιωπή είναι συνενοχή. Κι εμείς, οι «πολιτισμένοι» οι Ευρωπαίοι είμαστε όλοι συνεργοί στο έγκλημα της ενδοοικογενειακής βίας και του σεξισμού. Γιατί κλείνουμε τα αυτιά μας στα κλάματα της γυναίκας της διπλανής πόρτας. Προσπερνάμε τη βία όταν τη βλέπουμε δίπλα μας και συνεχίζουμε τη μέρα μας σαν να μην είδαμε, σαν να μην ακούσαμε τίποτα. Εμείς οι πολιτισμένοι, οι καλλιεργημένοι, που ενδιαφερόμαστε μόνο για τα likes μας στο Instagram, για τη ζωή των αστέρων του Χόλυγουντ, για τα τηλεπαιχνίδια και τα ριάλιτι, αλλά όχι για τη γυναίκα της διπλανής μας πόρτας.
Είναι ζήτημα παιδείας λοιπόν. Όχι εκπαίδευσης, παιδείας. Αληθινής, ουσιαστικής παιδείας που εκπηγάζει από τον σεβασμό του άλλου, του συνανθρώπου μας. Παιδείας βασιζόμενης στα ανθρώπινα δικαιώματα με έμφαση στον διπλανό μας. Μόνο αυτή μπορεί να μας οχυρώσει, να μας αλλάξει, να μας αφυπνίσει… Όσο θεωρητικό κι αν ακούγεται, αυτή είναι η κύρια άμυνα μας απέναντι σε ό,τι οδηγεί στην οπισθοδρόμηση.
Αυτή είναι που θα μας κάνει να προσέξουμε τη γυναίκα της διπλανής πόρτας. Να αγωνιστούμε γι’ αυτή. Να ενώσουμε τη δική μας φωνή με τη δική της. Να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του σεξισμού και να τον πατάξουμε. Μόνο τότε θα ανατείλει ο ήλιος, όταν διώξουμε το έρεβος της ντροπής. Μόνο τότε θα δικαιούμαστε να αποκαλούμαστε πολιτισμένοι. Διαφορετικά, θα συνεχίζουμε να παίζουμε εν ου παικτοίς με τη γυναικεία ψυχή, καταδικάζοντας εκατομμύρια γυναίκες στη σιωπή και τον φόβο. Η επιλογή είναι δική μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- PsychologyNow.gr | Η Ψυχολογία είναι ο Κόσμος μας, PsychologyNow.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στεφανίδου Ανδρομέδα Ε. (2011). Ενδοοικογενειακή βία, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη.
