Της Γωγώς Θεοδωρακοπούλου,
Μετά την επέλαση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, αναπτύχθηκε μια τάση δυσπιστίας προς τα παραδοσιακά εμπορικά πρότυπα και μοντέλα. Το καταναλωτικό κοινό άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι περικλείεται από ανεκμετάλλευτη αξία, προϊόντα, χώρο, χρόνο, γη, ικανότητες κ.α., τα οποία θα μπορούσε να διαμοιραστεί ώστε να μεγιστοποιήσει την προστιθέμενη αξία των πραγμάτων που ήδη κατέχει. Έχει υπολογισθεί ότι περίπου το 80% των αντικειμένων που έχουν οι άνθρωποι στην ιδιοκτησία τους, χρησιμοποιείται λιγότερο από μία φορά τον μήνα, αφήνοντας πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης στην οικονομία διαμοιρασμού (sharing economy), ως μέσο δημιουργίας ενός ενδεχόμενου επιπρόσθετου εισοδήματος για τους ανθρώπους. Το μέγεθος της οικονομίας αυτής έχει γιγαντωθεί εκθετικά τα τελευταία χρόνια, από 15 δισεκατομμύρια το 2014 να εκτιμάται σε 335 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως το έτος 2025. Όπως ήταν αναμενόμενο, η εντυπωσιακή άνοδος τέτοιων συναλλαγών παρατηρείται όλο και σε περισσότερους κλάδους της παραδοσιακής οικονομίας.
Η κλασική δομή της αγοράς αγαθών και υπηρεσιών που έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, βασίζεται στην εγγενή τάση του καταναλωτή να ικανοποιεί τις ανάγκες του με την αγορά αλλά και την ιδιοκτησία αγαθών και υπηρεσιών. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, κατά γενική ομολογία η φιλοσοφία της οικονομίας διαμοιρασμού βασίζεται στην εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων και πόρων τα οποία δεν χρησιμοποιούνται ευρέως (ή βρίσκονται σε αδράνεια) από τους ιδιοκτήτες τους, με σκοπό την απόκτηση επιπλέον εισοδήματος. Αυτό το νέο οικονομικό σύστημα λειτουργεί αποκλειστικά δια του διαδικτύου μέσω ψηφιακών πλατφορμών. Απότοκο αυτού είναι η δημιουργία μιας ανοικτής αγοράς για προσωρινή χρήση αγαθών και υπηρεσιών από ιδιώτες. Το διαδίκτυο κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί -και να αναπτυχθεί- ο συγκεκριμένος τύπος οικονομίας. Αποτελεί θα έλεγε κανείς τον δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στους υφιστάμενους ενδιαφερόμενους. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται η δυνατότητα στους καταναλωτές να συναλλάσσονται μεταξύ τους αγαθά και υπηρεσίες εύκολα και γρήγορα χωρίς την μεσολάβηση τρίτων. Οι διαστάσεις που έχει ήδη λάβει το φαινόμενο της οικονομίας διαμοιρασμού είναι μεγάλες, ιδιαίτερα σε κλάδους όπου τα κοινωνικά δίκτυα ασκούν ιδιαίτερη επιρροή, όπως για παράδειγμα ο τουρισμός.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής της οικονομίας διαμοιρασμού αποτελεί η Airbnb. Η συγκεκριμένη εταιρεία κατατάσσεται ως «ηγέτιδα» αναφορικά με την βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων ενώ παράλληλα υποστηρίζεται ότι είναι η μεγαλύτερη και ταυτόχρονα η ταχύτερα εξελισσόμενη πλατφόρμα στον συγκεκριμένο τομέα. Ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2008 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια από τους Brian Chezky και Joe Gebbia (αργότερα έλαβε μέρος και ο Nathan Blecharczyk). Όντας τότε φοιτητές και αδυνατώντας να αποπληρώσουν το ενοίκιό τους, σκέφτηκαν να μετατρέψουν το σπίτι τους σε ενοικιαζόμενο δωμάτιο. Έτσι, τοποθέτησαν στο σαλόνι τους φουσκωτά στρώματα και προσέφεραν πρωινό στους ενοικιαστές. Για να μπορέσουν να προωθήσουν αυτή τους την ιδέα δημιούργησαν μια ιστοσελίδα η οποία αρχικά πήρε την ονομασία airbedandbreakfast.com. Όταν παρατήρησαν την μεγάλη απήχηση που είχε στο καταναλωτικό κοινό, αποφάσισαν να την εξελίξουν και να υιοθετήσουν τον «κεντρικό άξονα» της διαμοιραστικής οικονομίας, δίνοντας την ευκαιρία και σε άλλους ανθρώπους να επωφεληθούν από τα προνόμια που προσφέρει. Με την πάροδο του χρόνου και σε συνδυασμό με την ταχύτατη ανάπτυξη της πλατφόρμας η airbedandbreakfast.com, μετονομάζεται σε Airbnb και καθίσταται η μεγαλύτερη αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων για ιδιώτες.
Η τεράστια επιτυχία της Airbnb βασίζεται στο πολύ καλά διαμορφωμένο επιχειρηματικό της πλάνο αλλά και την εμπιστοσύνη που αποπνέει ανάμεσα σε ενοικιαστές και ενοικιαζόμενους. Η αξία της σήμερα ξεπερνά τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια, και κατέχει μια πληθώρα ακινήτων σε οποιαδήποτε τιμή. Τα ακίνητα αυτά λαμβάνουν χώρο σε περισσότερες από 65.000 πόλεις και 191 χώρες, ενώ ο συνολικός αριθμός επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας ξεπερνάει τα 150 εκατομμύρια παγκοσμίως και οι καταχωρήσεις ακινήτων αγγίζουν τα 3 εκατομμύρια.
Αδιαμφισβήτητα, η οικονομία διαμοιρασμού βασίζεται σε έναν νέο τρόπο διάθεσης και κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών ενώ η συμμετοχή σε αυτήν οδηγεί σταδιακά στην κατοχή και ιδιοκτησία λιγότερων περιουσιακών στοιχείων από την πλευρά του καταναλωτή, καθώς οι σχετικές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν από την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες τρίτων. Η πιο αποδοτική χρήση των πόρων που διαθέτουν οι ιδιώτες μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη τόσο σε περιβαλλοντικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνικό, αυξάνοντας την αγοραστική δύναμη των ιδιωτών. Βέβαια, βασική προϋπόθεση για να απολαύσει κανείς τα οφέλη αυτά παραμένει η αλλαγή της καταναλωτικής κουλτούρας και η απαγκίστρωση από στερεότυπα γύρω από την αποκλειστική χρήση αγαθών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι η οικονομία διαμοιρασμού και πώς μπορούν οι ιδιώτες καταναλωτές να επωφεληθούν από αυτήν, Capital. Διαθέσιμο εδώ.
- Οικονομία Διαμοιρασμού – Η περίπτωση της Airbnb, Διπλωματική Διατριβή Πανυτσίδης Νικόλαος.
