Της Αγγελικής Ευαγγελακοπούλου,
Το βασίλειο του Μπουτάν βρίσκεται στο ανατολικό άκρο των Ιμαλαΐων. Συνορεύει με τα ινδικά κράτη Sikkim στα δυτικά, West Bengal και Assam στα νότια και Arunachal Pradesh στα ανατολικά. Παράλληλα, μοιράζεται σύνορα με την Κίνα (το Xizang, μια αυτόνομη περιοχή στο Θιβέτ) στην βόρεια πλευρά της χώρας. Ο πληθυσμός της χώρας είναι περίπου 763 χιλιάδες σύμφωνα με τελευταία μέτρηση του 2019 και η βασική γλώσσα της χώρας είναι η «ντζόνγκα», αν και χρησιμοποιούνται και ινδικές και κινεζικές διάλεκτοι λόγω της επιρροής που δέχεται το κρατίδιο απ’ τους γείτονες του. Η επικρατέστερη θρησκεία στη χώρα είναι ο βουδισμός, όμως υπάρχει και ένα ποσοστό (περίπου το 1/4 του πληθυσμού) που στηρίζει την ινδουιστική θρησκεία. Το νόμισμα που χρησιμοποιείται στη χώρα είναι η ινδική ρουπία. Το Bhutan συμμετέχει σε πληθώρα διεθνών οικονομικών, και μη, οργανισμών, καθότι βρισκόταν σε απομονωμένη κατάσταση για πολλά χρόνια και τελευταία πραγματοποιεί βήματα για να ενισχύσει τη θέση του στη διεθνή σκηνή. Βασικά παραδείγματα είναι η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, η Διεθνής Οικονομική Συνεργασία, το ΔΝΤ, ο ΟΗΕ, ο ΠΟΕ, η Διεθνής Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και άλλοι.
Όσον αφορά την ιστορία της χώρας για πάρα πολλούς αιώνες ήταν άγνωστη. Ήταν απομονωμένη από τους γείτονες της και δεν φαινόταν ποτέ ο λαός της σε άλλα μέρη. Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα ο πληθυσμός του Μπουτάν άρχισε να έχει τον έλεγχο της ινδικής περιοχής, καθώς η δύναμη των Μογγόλων που κυριαρχούσαν σταδιακά μειωνόταν. Τότε, οι κάτοικοι του Μπουτάν ήρθαν σε επαφή με τους Βρετανούς που κυριαρχούσαν στην Ινδία. Μετά από εντάσεις στην περιοχή, υπέγραψαν συμφωνία ειρήνης και συνεργασίας μεταξύ τους. Ωστόσο, στα μέσα του 18ου αιώνα, οι δύο δυνάμεις ήρθαν σε αντιπαράθεση για το ποια και πόσα σύνορα θα ελέγχει η κάθε μια στην ινδική περιοχή. Μετά από έναν εμφύλιο πόλεμο, υπογράφηκε εκ νέου συμφωνία ειρήνης και έγινε κατάπαυση του πυρός. Λίγες δεκαετίες μετά υπήρχε μεγάλη κοινωνική αναταραχή μέσα στο κράτος εξαιτίας της έλλειψης κάποιας συντονιστικής αρχής αλλά και της αντιπαράθεσης που υπήρχε ανάμεσα στις φατρίες. Η χώρα για να λύσει τις εντάσεις και να επαναφέρει την ηρεμία στο εσωτερικό της υιοθέτησε την μοναρχία το 1907 με πρώτο μονάρχη τον Ugyen Wangchuck. Από τότε η χώρα έχει αλλάξει 4 μονάρχες.
Όσον αφορά την πολιτική σκηνή της χώρας από μοναρχία έγινε πολυκομματική δημοκρατία το 1998. Σήμερα, πρωθυπουργός είναι ο Lotay Tshering από το 2018, ο οποίος είναι πολιτικός και γιατρός. Το κόμμα στο οποίο ανήκει, και ήταν και πρόεδρος του το 2017, είναι το Druk Nyamrup Tshogpa, το οποίο είναι σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Μπουτάν. Βασιλιάς της χώρας είναι ο Jigme Khesar Namgyel Wangchuck από το 2008. Αξίζει να σημειωθεί, πως μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της χώρας διαδραμάτισε η Ινδία. Παρείχε οποιαδήποτε αναγκαία βοήθεια στο Μπουτάν για να καταφέρει να έρθει στην επιφάνεια της διεθνούς σκηνής και να συμμετέχει ενεργά στα διεθνή δρώμενα.
Όσον αφορά την οικονομική πορεία της χώρας, θα ληφθεί υπόψη το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανά τα χρόνια. Έπειτα, θα μελετηθούν μακροοικονομικοί δείκτες που αφορούν την ποιότητα ζωής του πληθυσμού, όπως το προσδόκιμο ζωής των κατοίκων, η θνησιμότητα των βρεφών, η αναλογία μαθητών-καθηγητή για τον τομέα της εκπαίδευσης κ.α.
Ξεκινώντας από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, φαίνεται πως έως το 2000, προχωρούσε με στάσιμους και χαμηλούς ρυθμούς. Συγκεκριμένα, το 1980 ήταν στα 333 δολάρια και το 2000 έφτασε να είναι 718 δολάρια. Κατ’ αυτή την περίοδο, η χώρα έκανε τα πρώτα της βήματα στην οικονομική διεθνή σκηνή προσπαθώντας να ανακαλύψει τα πλεονεκτήματα της, τους τομείς στους οποίους υπερτερούσε και μπορούσε να αξιοποιήσει. Βασική φιλοσοφία για την ανάπτυξη της χώρας ήταν η προσκόλληση στην κοινωνική και ηθική εξέλιξη με βάση τις αξίες και τις παραδόσεις της χώρας. Το κλασικό ματεριαλιστικό πρότυπο παραγωγής που υπήρχε στην πλειοψηφία των κρατών δεν ήταν αυτό στο οποίο στόχευε ο τότε βασιλιάς της. Παράλληλα, η οικονομική βοήθεια της Ινδίας προς το Μπουτάν, ήταν στις βασικές πολιτικές της πρώτης και σκοπός ήταν η παροχή υπέρογκων κεφαλαίων για να μπορέσει το Μπουτάν να αξιοποιήσει τους πόρους του και να αναπτυχθεί.
Έως τα μέσα του 2000, η ενίσχυση δεν πήγαινε τόσο καλά λόγω εσωτερικών προβλημάτων της Ινδίας. Η πραγματικά βοηθητική ενίσχυση άρχισε κατά το 2007-2008 με την Ινδία να επενδύει και να δανείζει ποσά πολλών εκατομμυρίων ινδικής ρούπιας στο Μπουτάν. Συγκεκριμένα, από το 1998-1999 έως το 2007-2008 η χώρα έλαβε περίπου 30.4 εκατομμύρια και από το 2007-2008 έως το 2017-2018 έλαβε περίπου τα δεκαπλάσια, δηλαδή 140.8 εκατομμύρια ινδικών ρουπιών.
Με βάση αυτά τα κεφάλαια, η χώρα κατάφερε να επενδύσει στην υδραυλική ενέργεια και να την κάνει βασική πηγή των εσόδων της. Οι υποδομές και οι περισσότερες κατασκευές στο Μπουτάν έχουν πραγματοποιηθεί μέσω της εξέλιξης της υδραυλικής ενέργειας. Αυτή η ανάπτυξη δημιούργησε θέσεις εργασίας και νέους τομείς που προσέλκυσαν περαιτέρω επενδύσεις από την γειτονική Ινδία. Δεδομένων των παραπάνω στοιχείων, στο διάγραμμα φαίνεται να είναι ανοδική η πορεία του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αναλυτικότερα, το 2004 έφτασε στα 1.068 δολάρια και έκτοτε ακολουθούσε μόνο ανοδική πορεία, φτάνοντας στα 3.316 δολάρια το 2019. Μόνο δύο περίοδοι αποτέλεσαν σημεία στασιμότητας, οι χρονιές 2007-2009 που μετά βίας ξεπέρασε τα 1.800 δολάρια το ΑΕΠ και οι χρονιές 2011-2013, οπότε και σημειώθηκε μια μείωση 100 δολαρίων (από 2.563 δολάρια σε 2.472 δολάρια).
Παρά την θετική πορεία της χώρας και το χαμηλό ποσοστό πληθωρισμού, ένα βασικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει είναι η ανεργία στους νέους. Αν και το ποσοστό ανεργίας γενικά είναι χαμηλό (2.39%), οι περισσότεροι νέοι στην χώρα βρίσκονται χωρίς απασχόληση. Το φαινόμενο αυτό θα έπρεπε να αποτελέσει κίνητρο για δημιουργία νέων και καλύτερων θέσεων εργασίας. Παράλληλα, προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι οι δυσκολίες στον συντονισμό των εσωτερικών πολιτικών, το υψηλό δημόσιο χρέος και η υπανάπτυξη του δημοσίου τομέα.
Έχοντας υπόψιν τα παραπάνω που αφορούν την πορεία του εισοδήματος του της χώρας, παρακάτω θα αναλυθούν οι δείκτες του προσδόκιμου ζωής και της θνησιμότητας των βρεφών, οι οποίοι έχουν να κάνουν με την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και την ευημερία τους.
Το προσδόκιμο ζωής στο Μπουτάν ήταν πολύ χαμηλό. Από το 1990 έως το 1998 ήταν κάτω από 60 έτη (το 1990 52.0 έτη και το 1998 έφτασε 59.1 έτη). Όμως από τότε έως το 2014, αυξανόταν συνεχώς φτάνοντας και στα 70 έτη. Το 2019, με βάση τελευταία στοιχεία έφτασε να είναι 71.8 έτη. Έπειτα, ο δείκτης θνησιμότητας βρεφών βρισκόταν και αυτός με την σειρά του σε πολύ υψηλό επίπεδο. Για μια δεκαετία, από το 1990 έως το 2000, δεν είχε πέσει κάτω από το 50%. Συγκεκριμένα μάλιστα το 1990, οπότε και ξεκινάνε τα δεδομένα ήταν 89%! Το 2005 έπεσε κάτω από το 50%, στο 44% και έκτοτε, σταδιακά μειωνόταν αλλά με αργό ρυθμό. Το 2019 έφτασε στο 24%, ποσοστό που, αν και μικρό δεδομένων των προηγούμενων ετών, εξακολουθούσε να αφορά το ¼ των βρεφών.
Γενικότερα, ο τομέας της δημόσιας υγείας έχει βελτιωθεί σημαντικά στο Μπουτάν. Παλιότερα η χώρα είχε μονοψήφιο αριθμό νοσοκομείων αλλά και γιατρών διαθέσιμων. Μέχρι σήμερα, έχει μεριμνήσει να επενδύσει ένα ποσοστό των εσόδων της στην δημόσια υγεία, αφού εξακολουθούν να υπάρχουν ασθένειες όπως ο HIV ή ο καρκίνος, που είναι δύσκολο να γιατρευτούν. Σίγουρα το ποσοστό ίασης του πληθυσμού έχει αυξηθεί, όμως παράγοντες όπως οι παραπάνω εξακολουθούν να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία του πληθυσμού.
Στον τομέα της εκπαίδευσης, οι δείκτες δείχνουν κατά πόσο ένα κράτος δίνει βαρύτητα στην επιμόρφωση των πολιτών του και πόσο συμβάλλει στην εξέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού. Ο πρώτος μακροοικονομικός δείκτης είναι αυτός των κρατικών δαπανών στην εκπαίδευση και τι ποσοστό του ΑΕΠ αυτές καταλαμβάνουν. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, οι δαπάνες της κυβέρνησης στην εκπαίδευση αφορούν συνήθως πάνω από το 6%, πέραν κάποιων εξαιρέσεων. Το 2000 το ποσοστό ήταν στο 5.5%, το 2010 στο 4%, το 2011 στο 4.7% και το 2013 και 2014 στο 5.6% και 5.9%. Αντιθέτως, το 2005 ήταν στο 7.1%, το 2015 και το 2017 στο 7.3% και στο 7% αντίστοιχα, το 2016 στο 6.8% και το 2016 στο 6.6%. Έπειτα, όσον αφορά την αναλογία μαθητών ανά καθηγητή, με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία ο μέσος όρος είναι 35 μαθητές. Συγκεκριμένα, οι μαθητές ανά καθηγητή ήταν συνήθως άνω των 30. Από την χρονιά 2008 έως το 2013 ήταν 24 με 29 , όπως και την χρονιά 2006 ήταν 29 μαθητές. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, φαίνεται να υπάρχει επαρκής μέριμνα στον τομέα της εκπαίδευσης από την κυβέρνηση του Μπουτάν. Στόχος είναι τόσο η διαμόρφωση ενός ξεχωριστού χαρακτήρα και μιας αυτόνομης προσωπικότητας, όσο και η απόκτηση βασικών τεχνικών γνώσεων. Όμως, παρά την επένδυση κεφαλαίων στην εκπαίδευση, τα περιορισμένα μέσα που έχει η χώρα δεν βοηθούν την γρηγορότερη εξέλιξη του τομέα.
Τέλος, πριν την ολοκλήρωση της ανάλυσης του οικονομικού επιπέδου των πολιτών του Μπουτάν, παρατίθεται διάγραμμα με τον HDI (Human Development Index), δείκτης που αφορά γενικότερα την ανθρώπινη ανάπτυξη σε μια χώρα συναρτήσει τριών επιμέρους δεικτών: του προσδόκιμου ζωής, του βαθμού εκπαίδευσης και της ποιότητας ζωής. Σύμφωνα με τελευταία μέτρηση βρίσκεται στο 0.697, όπου και παραμένει σταθερά στο 0.654 τα τελευταία χρόνια. Σχετικά με άλλα κράτη είναι σχετικά χαμηλός αφού βρίσκεται μόνο στην 129η θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Βέβαια από την άλλη υπάρχουν πολλές χώρες με χαμηλότερες επιδόσεις.
Συμπερασματικά το Μπουτάν, είναι μια χώρα που ήταν αφανής παίκτης της διεθνούς σκηνής. Ωστόσο, με την χρηματοοικονομική βοήθεια που έλαβε από την Ινδία αλλά και τους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, κατάφερε να βρει τα στοιχεία που μπορεί να αναπτύξει και να εξελίξει. Αποτελεί ένα μικρό κράτος που έχει ως βασική αρχή την ευημερία του πληθυσμού του και την βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από το ότι μεγάλο μέρος των πόρων που λαμβάνει, αφιερώνεται σε κοινωνικές πολιτικές. Ωστόσο, αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα, που έχουν αναφερθεί παραπάνω, για τα οποία πρέπει να δουλέψει ώστε να μην κωλύεται η θετική πορεία του. Τα κυριότερα προβλήματα που καλείται να λύσει απαντώνται στον τομέα της υγείας. Προτεραιότητα της χώρας θα πρέπει να είναι η αύξηση του κατά Κεφαλήν Εισοδήματος, καθώς έτσι θα μπορέσει να διαθέσει περισσότερα χρήματα στην κοινωνική πολιτική και οι κάτοικοί της θα μπορούν να απολαμβάνουν μεγαλύτερη ευημερία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Political Map of Bhutan, Nations Online, Retrieved from here
- Bhutan International Organisation Participation, Index Mundi, Retrieved from here
- Bhutan: a rich history, Public Broadcasting Service, Retrieved from here
- Bhutan Overview, World Bank, Retrieved from here
- Bhutan’s 20-year economic development and transition to democracy: An assessment of India’s role, Observer Research Foundation, Retrieved from here
- Life expectancy at birth, United Nations Development Program, Retrieved from here
- Mortality rate Infant, United Nations Development Program, Retrieved from here
- Bhutanese Health and the Health Care System: Past, Present, and Future, The Druk Journal, Retrieved from here
- Government Expenditure on Education, United Nations Development Program, Retrieved from here
- Pupil- teacher ratio, primary school, United Nations Development Program, Retrieved from here
- Bhutan, The Global Rartnership for Education, Retrieved from here
- Human Development Reports, United Nations Development Program, Retrieved from here
