Της Ειρήνης Μπούλια,
Οι Φιλιππίνες, όντας μία πρώην ισπανική αποικία, αποτελούν, ως επί το πλείστον, μία χριστιανική χώρα. Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας των νησιών της χώρας, ο χριστιανισμός εμπεδώθηκε από τους πολίτες, κάνοντάς τους να συνδέσουν την ταυτότητά τους με το παραπάνω θρήσκευμα. Η μεγάλη κόντρα χριστιανισμού και μουσουλμανισμού δεν άφησε απτόητους τους κατοίκους των Φιλιππίνων, οι οποίοι καλούνται να συμβιώσουν με τη μουσουλμανική μειονότητα στα νότια της επικράτειας. Συγκεκριμένα, το Bangsamoro κατοικείται κατεξοχήν από Μουσουλμάνους Φιλιππινέζους και έχει υπάρξει πεδίο αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων.
Η διαφορά μεταξύ των αλλόθρησκων Φιλιππινέζων ήταν σίγουρα μόνο η πρόφαση της σύγκρουσης. Το βαθύτερο αίτιό της ήταν η απόφαση του Ferdinand Marcos να ενισχύσει τα διοικητικά καθήκοντα της κυβέρνησής του στο Mindanao, το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Φιλιππίνων. Η απόφαση αυτή θα συνεπαγόταν την απογύμνωση των προνομίων, που απολάμβανε η τοπική μουσουλμανική ελίτ της κάθε επαρχίας του νησιού, και την μεταφορά τους στην κεντρική διοίκηση. Οι τοπικές ελίτ, εξαγριωμένες από την προσπάθεια αντικατάστασής τους από ανθρώπους του Marcos, έστρεψαν τις μάζες κατά της κεντρικής κυβέρνησης των Φιλιππίνων. Καθώς η υπόσχεση για οικονομική βοήθεια προς πλήρη και ουσιαστική προσάρτηση του νησιού στις Φιλιππίνες δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, οι περιοχές αυτές συνέχισαν να ζουν σε κατάσταση βαθιάς φτώχειας. Παράλληλα, οι μεταναστευτικές ροές Χριστιανών στην περιοχή και η αρπαγή της γης σε τόπους όπου δεν υπήρχε κτηματολόγιο, άρα ξεκάθαροι τίτλοι ιδιοκτησίας, δημιούργησαν μία εκρηκτική αντίδραση. Έτσι, την αυγή της δεκαετίας του 1970, ξεκίνησε ο πρώτος αποσχιστικός πόλεμος.
Και τα δύο μέτωπα, η κυβέρνηση των Φιλιππίνων και το μουσουλμανικό Moro National Liberation Front (MNLF), μετά από χρόνια σύγκρουσης, οδηγήθηκαν στη σύναψη ειρήνης το 1996. Η Συμφωνία προέβλεπε τη δημιουργία του ARMM (Autonomous Region of the Muslim Mindanao), το οποίο αποτελούταν από πέντε επαρχίες, οι οποίες κατοικούνταν από Μουσουλμάνους. Το MNLF θεωρήθηκε από πολλούς πως πρόδωσε τον αγώνα και, έτσι, έχασε από τους κόλπους του αρκετούς υποστηρικτές, οι οποίοι μεταπήδησαν στο νεοσύστατο Moro Islamic Liberation Front (MILF). Η διαφορά μεταξύ της ιδεολογίας των δύο οργανώσεων είναι έκδηλη, αφού η πρώτη συνθηκολόγησε με την κεντρική κυβέρνηση βάσει της ιδεολογίας περί ισονομίας, ενώ η δεύτερη έδωσε μεγάλο βάρος στη θρησκευτική διαφορά των ντόπιων του Μιντανάο με εκείνους των υπόλοιπων Φιλιππίνων και υποσχέθηκε να συνεχίσει τον αγώνα.
Το MILF δημιουργήθηκε από αντάρτες που αρνήθηκαν τους όρους ειρήνης. Μέσα από συγκρούσεις με την κυβέρνηση αλλά και το MNLF, από την ίδρυσή του μέχρι και το 2008, όταν δέχθηκε τη Συμφωνία για αυτονομία, αποτέλεσε «αγκάθι» στον δρόμο για την ειρήνη. Από το 2008 κι έπειτα διασπάστηκε, διότι η πιο ριζοσπαστική ομάδα του, που απαιτούσε όχι αυτονομία μα ανεξαρτησία από το κράτος των Φιλιππίνων, σχημάτισε το Bangsamoro Islamic Freedom Movement (BIFF). Το BIFF αναγνωρίζεται ευρέως ως τρομοκρατική οργάνωση, η οποία συνδέεται με το ISIS. Οι επιθέσεις εναντίον άμαχου πληθυσμού, ανεξαρτήτως θρησκείας, καθώς μέχρι και οι μουσουλμάνοι μη υποστηρικτές του να θεωρούνται προδότες, είναι η συνηθισμένη πρακτική δράσης του. Ο νυν Πρόεδρος των Φιλιππίνων, Rodrigo Duterte, προέρχεται από το Mindanao και έχει καταστήσει σαφές πως δεν θα υπάρξει καμία ανοχή απέναντι σε οποιαδήποτε τρομοκρατική οργάνωση. Ακόμη, ο ηγέτης του Bangsamoro, Murad Ebrahim, με τη σειρά του καταδικάζει οποιαδήποτε ενέργεια της τρομοκρατικής οργάνωσης.
Το 2018 ο Duterte υπέγραψε το Bangsamoro Organic Law (BOL) δίνοντας στη Συμφωνία τη σημερινή της μορφή, αντικαθιστώντας το ARMM με το Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM). Στο αυτόνομο Bangsamoro δημιουργήθηκε μία υπηρεσιακή κυβέρνηση με θητεία μέχρι το 2022. Ο Ebrahim το 2019 ανέλαβε κι επίσημα τα ηνία. Στη νέα Συμφωνία κατοχυρωνόταν πως το Bangsamoro θα αφοπλιζόταν με αντάλλαγμα την οικονομική στήριξη από την κυβέρνηση των Φιλιππίνων. Η συνεργασία των δύο πλευρών αποσκοπεί στην επίτευξη διαρκούς ειρήνης αλλά και την επίλυση προβλημάτων επιβίωσης, από τα οποία ακόμη ταλανίζεται το BARMM.
Εντούτοις, η αναθεωρημένη Συμφωνία παραβιάζεται. Οι τοπικές αρχές της αυτόνομης περιοχής προειδοποιούν πως, εάν συνεχιστεί η αθέτηση των υποσχέσεων από πλευράς της κυβέρνησης των Φιλιππίνων, η κατάσταση θα εκτροχιαστεί για άλλη μια φορά. Οι Duterte και Ebrahim βρίσκονται και οι δύο σε δεινή θέση. Ο μεν αδυνατεί να επενδύσει τα αναγκαία ποσά στο Bangsamoro λόγω της πολυδάπανης κρίσης του Covid-19 ο δε έχει έρθει αντιμέτωπος με την όλο και αυξανόμενη λαϊκή αγανάκτηση και τον συνεχώς υπαρκτό κίνδυνο του BIFF. Η θητεία του σύντομα τελειώνει με σημαντικά επιτεύγματα αλλά χωρίς να έχει πραγματώσει πλήρως τα καθήκοντά της. Ο Ebrahim, λοιπόν, εργάζεται για την επέκταση της θητείας του γνωρίζοντας τα παραπάνω. Έχει την στήριξη του Duterte μα δεν έγκειται στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου – πρέπει να εγκριθεί και από το Κογκρέσο των Φιλιππίνων.
Η ιστορία του Bangsamoro και των Φιλιππίνων είναι συνυφασμένη με τον πόλεμο, την φτώχεια και την τρομοκρατία. Τα τελευταία χρόνια, πράγματι, γίνεται σοβαρή προσπάθεια από τις ηγεσίες και των δύο πλευρών για εύρεση μίας λύσης που δεν θα οξύνει τα πνεύματα. Παρόλα αυτά, οι ισορροπίες είναι ακόμα πολύ εύθραυστες και οι δύο ηγέτες περπατούν σε «τεντωμένο σχοινί». Ο δρόμος προς την οριστική επίλυση της διαφοράς τους είναι μακρύς μα βρίσκονται σε πολύ καλό σημείο παρά τις αντιξοότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Missing the peace in Muslim Mindanao, East Asia Forum, διαθέσιμο εδώ
- Bangsamoro chief minister meets Philippine president, Anadolu Agency, διαθέσιμο εδώ
- Report: Slow Reforms Could Push Former Philippine Muslim Rebels Back to Fighting, Benar News, διαθέσιμο εδώ
- The Southern Philippines’ Post-Conflict Transition Is on Track, but Behind Schedule, World Politics Review, διαθέσιμο εδώ
