Της Κωνσταντίνας Αυγερινού,
Για πολλά άτομα που ζουν με διαφόρων ειδών αναπηρίες και αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα, η αποκατάστασή τους είναι συνυφασμένη με την χρήση ενός αναπηρικού αμαξιδίου. Η αυτόνομη διαβίωση, η ένταξη στην εργασία, η επιστροφή στα χόμπι και στην κοινωνική ζωή συνοδεύεται από την αγορά και χρήση του αναπηρικού αμαξιδίου, είτε από το ίδιο το άτομο είτε από τον φροντιστή του. Για να δείχνουμε τον απαιτούμενο σεβασμό προς το άτομο, και ειδικά αν ανήκουμε στους επαγγελματίες υγείας, καλό θα ήταν να μάθουμε σε πρώτη φάση να χρησιμοποιούμε την ορθή ορολογία. Επομένως, δεν μιλάμε για ένα άτομο σε «καροτσάκι», αλλά για ένα άτομο – χρήστη του αναπηρικού αμαξιδίου. Η εκμάθηση της χρήσης του είναι απαραίτητη, αφού αποτελεί κομμάτι της λειτουργικής κινητικότητας και έχει σκοπό να βοηθά στην μετακίνηση, όπου κρίνεται αναγκαίο.
Η χρήση αναπηρικού αμαξιδίου μπορεί να ξεκινήσει από τα πολύ πρώιμα στάδια της ζωής του ατόμου, αν πρόκειται, παραδείγματος χάριν, για παραπληγικό άτομο με εγκεφαλική παράλυση ή να έρχεται ως αποτέλεσμα μιας κάκωσης νωτιαίου μυελού, ύστερα από κάποιο ατύχημα, άρα και σε μια προχωρημένη ηλικία, για αυτό κατηγοριοποιούνται σε παιδικά μέχρι 6 ετών, εφήβων και ενηλίκων. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή του κατάλληλου αμαξιδίου εξαρτάται από τις σωματομετρικές αναλογίες του θεραπευόμενου, την φυσική του κατάσταση, τον τρόπο ζωής και τις δραστηριότητες που πρόκειται να εκτελεί στην καθημερινότητά του (π.χ. εργασία, σύνθετες δραστηριότητες καθημερινής ζωής). Παράλληλα, πριν την χορήγηση του αμαξιδίου, πρέπει να συνυπολογίζεται ο χώρος διαβίωσης του, δηλαδή ο χώρος που το άτομο πρόκειται να κυκλοφορεί συστηματικά και η δυνατότητα τροποποιήσεων. Λόγω του μεγάλου φάσματος κινητικών ελλειμάτων, σωματικών αναλογιών και περιβαλλοντικών περιορισμών σε συνδυασμό με την τεράστια ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και της εξειδικευμένης γνώσης, σήμερα, υπάρχει μεγάλη γκάμα επιλογών με στόχο την δημιουργία αμαξιδίων πλήρως προσαρμοσμένων στην ζωή του κάθε χρήστη.
Τι κάνει τα αναπηρικά αμαξίδια να ξεχωρίζουν μεταξύ τους; Υπάρχουν αναπηρικά αμαξίδια για αποκλειστική χρήση σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους, ακόμη και σε αθλητικές δραστηριότητες, όπου είναι ειδικά προσαρμοσμένα για κάθε άθλημα και δύναται να «ρυθμίζουν» το κέντρο βάρους τους. Κινούνται, στην πλειοψηφία τους, με τέσσερις ή έξι τροχούς, οι οποίοι διαφέρουν ανάλογα με το δάπεδο κίνησης που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν περισσότερο. Οι μεγάλοι μπροστινοί τροχοί δίνουν την δυνατότητα καλύτερων ελιγμών και ενδείκνυται για εσωτερικούς χώρους, συνεπώς και πιο λείες επιφάνειες, σε αντίθεση με τους μεγάλους πίσω τροχούς, οι οποίοι έχουν πιο τραχιά λάστιχα για καλύτερη πρόσφυση σε ανώμαλο έδαφος.
Μια σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των αναπηρικών αμαξιδίων είναι το σύστημα προώθησης που χρησιμοποιούν. Υπάρχουν αμαξίδια χειροκίνητα, για χρήστες που έχουν μυϊκή δύναμη στα άνω άκρα τους, επομένως μπορούν να κυλήσουν τις ρόδες τους ανεξάρτητα, αλλά και ηλεκτροκίνητα που δίνουν μια μεγαλύτερη ευκολία στο άτομο, σε περιπτώσεις αναπνευστικών προβλημάτων ή αδυναμίας/παράλυσης των χεριών. Το σύστημα προώθησης, ο τρόπος, δηλαδή, που το αμαξίδιο θα «λαμβάνει» την εντολή για να κινηθεί, έχει εξελιχθεί πολύ, καθώς η επιστήμη προχωρά με ραγδαίους ρυθμούς. Έτσι, μπορεί να είναι ένας απλός μοχλός, που θα βρίσκεται στο πάνω μέρος του μπράτσου του αμαξιδίου από την μεριά της πιο λειτουργικής άκρας χείρας, αλλά θα μπορεί να είναι και μια μικρή πλάκα μαγνητικού τιτανίου, εμφυτευμένη στην γλώσσα του ατόμου, την οποία θα μετακινεί προς την κατεύθυνση που επιθυμεί να προχωρήσει. Εφόσον, όμως, ένα ηλεκτρικά κινούμενο αμαξίδιο είναι πιο «ξεκούραστο» στην χρήση του γιατί δεν αποτελεί μοναδική επιλογή; Στην χορήγηση αμαξιδίου, συμβάλλει ένας καταλυτικός παράγοντας: το κόστος. Ας συνυπολογίσουμε πως η φροντίδα ενός ατόμου με κινητικούς περιορισμούς είναι αρκετά πολυδάπανη, έχοντας να ξοδέψει χρήματα σε θεραπείες και ιατρούς και πως η αγορά ενός αμαξιδίου με ηλεκτροκίνηση έχει πολύ μεγαλύτερο κόστος και πολλά περισσότερα έξοδα συντήρησης. Ταυτόχρονα, έχει μεγαλύτερο βάρος και ίσως φανεί πολυπλοκότερο στην διαχείρισή του.
Τα βασικά μέρη από τα οποία αποτελείται ένα αναπηρικό αμαξίδιο είναι τα εξής και είναι κοινά και για τους δύο τύπους: 1) ο σκελετός, 2) το κάθισμα, 3) η πλάτη, 4) τα υποπόδια, 5) οι ιμάντες, 6) τα φρένα, 7) η στεφάνη, 8) οι τροχοί και 9) τα μαξιλάρια. Σε όλα τα παραπάνω δίνεται η δυνατότητα προσαρμογής στις ακριβείς ανάγκες του ατόμου, ώστε να συμβαδίζουν με το ύψος και το βάρος του, αλλά και την αναπηρία που φέρει.
Η διεπιστημονική ομάδα, που αναλαμβάνει την διαδικασία αποκατάστασης του εκάστοτε ασθενή, συνεργάζεται και καταγράφει τις αδυναμίες και τα δυνατά σημεία του, ώστε να συνεισφέρει στην καταλληλότερη επιλογή του αναπηρικού αμαξιδίου. Ειδικότητες όπως εργοθεραπευτές, νευρολόγοι, φυσικοθεραπευτές, παιδίατροι, φυσιολόγοι συμμετέχουν στην διαδικασία αυτή. Στην χώρα μας υπάρχουν ιδιωτικές επιχειρήσεις που εξειδικεύονται στον σχεδιασμό εξατομικευμένων αναπηρικών αμαξιδίων, με βάση τα ακριβή σωματομετρικά χαρακτηριστικά του ατόμου, τις ανάγκες του και τις προτιμήσεις του, καθώς συχνά, τα τυποποιημένα αμαξίδια που κυκλοφορούν στο εμπόριο με προκαθορισμένα μέτρα και χαρακτηριστικά, ίσως προκαλέσουν την λανθασμένη στάση του σώματος, την μειωμένη απόδοση και την δυσφορία του ατόμου ή σοβαρότερα προβλήματα όπως συγκάμψεις και τραυματισμούς των ιστών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Bromley, I. (2011). ΤΕΤΡΑΠΛΗΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΑ ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΕΣ: Αμαξίδια και χειρισμός αμαξιδίων. Μεταμόρφωση: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε
- Τζονιχάκη, Ι. (2019). Η εργοθεραπεία στους ηλικιωμένους: Επιλογή αναπηρικού αμαξιδίου και άτομα με κινητικές αναπηρίες. Αθήνα: Γιάννης Β. Παρισιάνος
