Της Ελπίδας Καλαμαράκη,
Πριν από λίγες ημέρες ξεκίνησε επισήμως η δίκη του πρώην Προέδρου της Νοτίου Αφρικής, Jacob Zuma, για παράνομη αγορά όπλων, πολεμικών αεροσκαφών, πολεμικών πλοίων, υποβρυχίων και ελικοπτέρων, αξίας 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 1999. Πέραν τούτου, κατηγορείται και για εκβιασμούς, διαφθορά, απάτη, φοροδιαφυγή και ξέπλυμα χρημάτων. Ο ίδιος καταλογίζει την ευθύνη για τις κατηγορίες που υφίσταται στους εχθρούς του κόμματός του, ANC (African National Congress), υποστηρίζοντας, έτσι, την αθωότητά του.
Η θητεία του διήρκησε από το 2009 έως το 2018, όταν αναγκάστηκε να υποβάλλει παραίτηση, επειδή δέχτηκε ψήφο δυσπιστίας. Ωστόσο, εξακολουθεί να έχει πολλούς υποστηρικτές, πλήθος των οποίων συγκεντρώθηκε έξω από το Δικαστήριο της πόλης Pietermaritzburg στην επαρχία KwaZulu-Natal την ημέρα της δίκης, για να δηλώσει τη συμπαράστασή του. Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Zuma φαινόταν ευάλωτος και ανήσυχος, καθώς ήρθε η στιγμή που απέφευγε επί δεκαετίες. Σήμερα, η πολιτική του δύναμη έχει εξασθενήσει και οι νομικές του επιλογές υπεκφυγής τελείωσαν, γεγονός που έχει δυσχεράνει αρκετά τη θέση του. Είναι πολύ πιθανό, με την πάροδο του χρόνου, να έρθει αντιμέτωπος και με άλλες κατηγορίες, όπως και ορισμένοι από τους ισχυρότερους πολιτικούς του συμμάχους. Οι μη υποστηρικτές του τον χαρακτηρίζουν “gangster like figure”, διότι, οριακά, κατέστρεψε την μόλις πρόσφατη και «μικρή» δημοκρατία της χώρας, ένα πλήγμα που θα χρειαστεί πολύ κόπο και χρόνο μέχρι να επουλωθεί.
Όλα ξεκίνησαν 5 χρόνια μετά με το τέλος του Απαρτχάιντ, δηλαδή το 1996, όταν η πρόσφατη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής αποφάσισε ότι πρέπει να αυξήσει τη στρατιωτική της δύναμη. Έτσι, το ACN υπέγραψε συμβόλαια αξίας 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων με εταιρίες της Γερμανίας, Ιταλίας, Σουηδίας, Βρετανίας, Γαλλίας αλλά και της ίδιας της Νοτίου Αφρικής. Πολλοί υποστήριξαν ότι τα συγκεκριμένα χρήματα έπρεπε να δοθούν σε άλλες πιο επιτακτικές ανάγκες, όπως την καταπολέμηση της φτώχειας. Επιπλέον, εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε κάποιος σοβαρός κίνδυνος που απειλούσε την κυριαρχία της χώρας, ώστε να μπορέσει να δικαιολογηθεί η σπατάλη. Έτσι, άρχισαν να γεννώνται ερωτήματα που οδήγησαν σε επίσημες έρευνες για ισχυρισμούς σύγκρουσης συμφερόντων, δωροδοκίας και παραβιάσεων διαδικασίας κατά την αγορά του εξοπλισμού.
Εν τέλει υπήρξαν μόνο δύο καταδίκες. Συγκεκριμένα, ο τότε επικεφαλής βουλευτής της ANC, Tony Yengeni, κρίθηκε ένοχος για απάτη, αφού αποδείχτηκε ότι είχε λάβει μεγάλη έκπτωση στην αγορά ενός πολυτελούς αυτοκινήτου από μία από τις εταιρείες που είχαν υποβάλλει προσφορά για σύμβαση, ενώ, παράλληλα, είπε ψέματα στο Κοινοβούλιο σχετικά με το όφελος. Μετά από διάφορες προσφυγές φυλακίστηκε το 2006, αν και εξέτισε μόνο τους 5 μήνες από την τετραετή ποινή του. Ακόμη, ο οικονομικός σύμβουλος και επιχειρηματίας Schabir Shaik φυλακίστηκε το 2015 για 15 χρόνια λόγω της δωροδοκίας του εκ μέρους του Zuma από την Thint, την τοπική θυγατρική της γαλλικής εταιρείας όπλων Thales. Βέβαια, και αυτός αποφυλακίστηκε για ιατρικούς λόγους το 2009.
Ο πρώην Πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής, πέρα από τις πολλαπλές κατηγορίες σχετικά με τη συμφωνία αγοράς όπλων τη δεκαετία του 1990, όταν ήταν Αντιπρόεδρος, αντιμετωπίζει, επίσης, μία ξεχωριστή έρευνα για διαφθορά, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, από το 2009 έως το 2018. Κατηγορείται ότι δέχεται 34.000 δολάρια ετησίως από τη γαλλική εταιρεία όπλων Thales με αντάλλαγμα την προστασία της εταιρείας από έρευνα σχετικά με μία συμφωνία αγοράς αξίας 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Σήμερα, συνολικά, τον κατηγορούν για αποδοχή 783 παράνομων πληρωμών και για 16 εγκλήματα διαφθοράς, εκβιασμού, απάτης και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Παρακάτω, αναφέρονται αναλυτικά οι ημερομηνίες απόδοσης των κατηγοριών και οι αντίστοιχες αποφάσεις των Δικαστηρίων.
- Οκτώβριος 2005: Ο Zuma κατηγορείται πρώτη φορά για διαφθορά.
- Σεπτέμβριος 2006: Η εισαγγελία ζητά καθυστέρηση, προκειμένου να συλλεχθούν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία.
- Νοέμβριος 2007: Το εφετείο επαναφέρει στο προσκήνιο την υπόθεση, καθώς αποδεικνύεται ότι η κατάσχεση εγκληματικών εγγράφων από το σπίτι και το γραφείο του έγινε νόμιμα από την αστυνομία.
- Δεκέμβριος 2007: Δέκα ημέρες αφότου γίνεται Πρόεδρος της ANC, οι εισαγγελείς του προσάπτουν νέες κατηγορίες διαφθοράς, εκβιασμού και φοροδιαφυγής.
- Σεπτέμβριος 2008: Ένας δικαστής χαρακτηρίζει τη δίωξη «άκυρη» και καταγγέλλει τις κατηγορίες ελλείψει νομικής τεχνικής.
- Ιανουάριος 2009: Το εφετείο ακυρώνει την απόφαση λίγους μήνες πριν από τις γενικές εκλογές.
- Απρίλιος 2009: Ο γενικός εισαγγελέας αποσύρει τις κατηγορίες εναντίον του μετά την ανακάλυψη πολιτικών συνομιλιών, που υποδηλώνουν την ύπαρξη πολιτικής παρέμβασης.
- Απρίλιος 2016: Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφαίνεται ότι ο Zuma πρέπει να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες και χαρακτηρίζει την απόφαση του εισαγγελέα παράλογη.
- Απρίλιος 2018: Κατηγορείται εκ νέου για διαφθορά δύο μήνες μετά την παραίτησή του από την προεδρία.
- Μάιος 2021: Δηλώνει ότι είναι αθώος, ενώ η ομάδα υπεράσπισής του ζητά την απομάκρυνση του εισαγγελέα, Billy Downer, με το επιχείρημα ότι δεν είχε τη δικαιοδοσία να ασκήσει δίωξη. Ο προεδρεύων δικαστής ορίζει ότι η υπόθεση θα εκδικασθεί στις 19 Ιουλίου, μέχρι να συλλεχθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και οι αντίδικοι να προετοιμαστούν καταλλήλως.
Κανείς δε μπορεί να γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει η δίκη ούτε ποιο θα είναι το αποτέλεσμά της. Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να ακυρώνει τη σπουδαιότητα και τη συμβολική αξία του συγκεκριμένου γεγονότος για τη Νότια Αφρική, η οποία έχει πληγεί πολλάκις και σφοδρά από υποθέσεις διαφθοράς. Η εν λόγω δίκη σηματοδοτεί το τέλος αυτής της «μαύρης» εποχής και δίνει ελπίδα για ένα δημοκρατικότερο μέλλον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Delays loom in Zuma arms deal corruption trial, Mail & Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Jacob Zuma pleads not guilty to arms deal corruption charges, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Jacob Zuma: South Africa’s ex-president pleads not guilty for multi-billion dollar arms deal, BBC, διαθέσιμο εδώ
