Της Τζωρτζίνας Ψύχα,
Το εθνικό εμβολιαστικό πρόγραμμα επεκτείνεται διαρκώς, οι πλατφόρμες εμβολιασμού ανοίγουν για περισσότερες ηλικίες και οι καθημερινοί εμβολιασμοί αγγίζουν τους 100.000. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως τα στοιχεία που αφορούν την πρόθεση των νεαρότερων ηλικιών ως προς το εμβόλιο, είναι μάλλον ενθαρρυντικά. Ο γενικός πληθυσμός φαίνεται να τάσσεται υπέρ του εμβολίου. Ωστόσο, δεν λείπουν και οι αρνητές του, οι οποίοι βασιζόμενοι στον μη υποχρεωτικό χαρακτήρα του εμβολιασμού, είτε εκδηλώνουν -στη καλύτερη των περιπτώσεων- φόβο και έντονες αμφιβολίες ως προς τη διενέργεια αυτού, είτε εμπίπτουν σε θεωρίες συνωμοσιολογίας ελλείψει επιστημονικών τεκμηρίων.
Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο, όμως, προς τη «μετά» Covid-19 εποχή και την προσπάθεια επιστροφής στη ρουτίνα των προ-πανδημίας σχέσεων και συνηθειών, πέρα από τους αρνητές του εμβολίου -ή ακόμη και της ίδιας της νόσου- αναδύεται και μία άλλη κατηγορία ανθρώπων, οι οποίοι ύστερα από έναν χρόνο πανδημίας, εγκλεισμού και μέτρων προστασίας, έχουν αναπτύξει ένα ψυχολογικό «σύνδρομο του σπηλαίου», το οποίο στέκεται τροχοπέδη στην επιστροφή τους σε μια φυσιολογική καθημερινότητα. Πού εντοπίζεται, όμως, η αιτία του νέου αυτού φαινομένου;
Το «σύνδρομο του σπηλαίου» είναι ένας νέος όρος που μπήκε στη ζωή μας μαζί με την εισβολή του covid-19. Η αιτία αυτού φαίνεται να έγκειται στο ότι μετά από ενάμιση χρόνο πανδημίας, περιοριστικών μέτρων, διαδοχικών lockdowns και συνεχούς αμφιβολίας, εγκαθιδρύθηκε ο φόβος να νοσήσει κανείς από κορωνοϊό, ακόμα και να πεθάνει. Συνεπώς, κυριάρχησαν το άγχος, η ανασφάλεια και ο δισταγμός ως προς τις κοινωνικές επαφές, την επιστροφή στα εστιατόρια, στα καφέ και σε οποιοδήποτε μέρος ενδέχεται να παρευρίσκεται αρκετός κόσμος, προκειμένου να αποφευχθεί η επαφή με τον ιό. Ακόμη κι αν κάποιος σήμερα έχει εμβολιασθεί, μπορεί να δυσκολεύεται να ξεπεράσει αυτόν τον φόβο, επειδή υπερεκτιμά τον κίνδυνο και την πιθανότητα να αρρωστήσει.
Ο υπερβολικός φόβος προς τον ιό σε συνδυασμό με τη δύναμη της συνήθειας έκανε πολλούς να μη θέλουν να εγκαταλείψουν τα οφέλη του «σπηλαίου», δηλαδή της κοινωνικής απομόνωσης και μοναξιάς, κάτι που ισχύει ιδιαίτερα για τους εσωστρεφείς χαρακτήρες ή τους αγοραφοβικούς. Η μακρόχρονη αποφυγή του κόσμου έχει ενισχύσει σε ορισμένους το φόβο για ανοικτά και πολύβουα μέρη. Από την άλλη, σύμφωνα με ορισμένες έρευνες κοινής γνώμης, έχει αποδειχτεί ότι ένα ποσοστό των ανθρώπων θα προτιμήσει λιγότερες παρέες, λιγότερο συχνές εξόδους για φαγητό ή διασκέδαση, καθώς επίσης και μεγαλύτερη εστίαση σε πράγματα που πραγματικά τους αρέσουν, τα οποία, μάλιστα, τα συνειδητοποίησαν όσο έμεναν κλεισμένοι στο σπίτι τους, λόγω της πανδημίας. Τέλος, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επαναπαυθήκαν στα οφέλη της τηλεργασίας και της τηλεκπαίδευσης και θα προτιμούσαν να παραμείνουν σπίτι τους, παρά να επιστρέψουν στη δουλεία ή στη σχολή τους.
Άμεσο επακόλουθο όλων των παραπάνω, είναι η δημιουργία δύο αντικρουόμενων, ψυχολογικών «στρατοπέδων». Το πρώτο, περιλαμβάνει τους ένθερμους υποστηρικτές της προηγούμενης, «κανονικής» μας ζωής. Είναι αυτοί που αδημονούν να πάνε σε θέατρα, συναυλίες, πάρτυ και αυτοί που με την άρση των μέτρων δεν δίστασαν να καθίσουν στις καφετέριες και στα εστιατόρια. Το «δεύτερο στρατόπεδο» από την άλλη, χαρακτηρίζεται από τους πιο εσωστρεφείς που έχουν βρει νέους τρόπους διασκέδασης στο σπίτι ή σε πιο ήσυχα μέρη και επιλέγουν να περάσουν τον χρόνο τους με πρόσωπα ή ασχολίες που εκτίμησαν στη διάρκεια του εγκλεισμού. Ο καθηγητής ψυχολογίας Σέλντον Σόλομον του Κολλεγίου Σκίντμορ μοιάζει πιο αισιόδοξος και εκτιμά πως κρίσεις σαν τη πανδημία Covid-19 «προκαλούν μια υπαρξιακή αβεβαιότητα που δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία, καθώς και την ψυχολογική ώθηση, να κάνουν ένα βήμα πίσω και να επανεξετάσουν τις προτεραιότητες τους». Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα περνούν πλέον περισσότερο χρόνο μόνοι τους ή με την οικογένεια τους. Από την άλλη, άλλοι άνθρωποι μπορεί να το ρίξουν στην ξέφρενη ζωή, σε ανθυγιεινό, ωστόσο, βαθμό».
Καταλήγοντας, είναι φανερό πως καλούμαστε να βγούμε από μια πολύ δύσκολη κατάσταση και πως η επιστροφή στη κανονικότητα και η «επανασύνδεση» με τους γύρω μας αναμένεται για κάποιους ευκολότερη, ενώ για άλλους πιο δυσχερής. Δεν πρέπει, όμως, να αφήσουμε τις νέες συνθήκες να μας καταβάλλουν. Τώρα περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να ανακτήσουμε την κοινωνικότητα μας μακριά από το άγχος της έκθεσης, ακολουθώντας όποιο από τα δύο παραπάνω ψυχολογικά «ρεύματα» τείνει να μας ταιριάζει περισσότερο. Εξάλλου, η ανάβαση από το σπήλαιο είναι ένας δρόμος δύσβατος που στο τέλος του, όμως, βρίσκεται το φως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Σύνδρομο του σπηλαίου»: Γιατί οι άνθρωποι δυσκολεύονται να επιστρέψουν στην προ πανδημίας ρουτίνα, onmed.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Το σύνδρομο του σπηλαίου: Τι λένε οι έρευνες για τον κορονοϊό, ecozen.gr, Διαθέσιμο εδώ
