Της Ευαγγελίας Ανδρεδάκη,
Υπό το σύνθημα της αισιοδοξίας ”All you want is Greece” οι άδειοι αεροδιάδρομοι και τα αγκυροβολημένα πλοία τον καιρό που η ελευθερία των μετακινήσεων καταστρατηγείται, στο όνομα της δημόσιας ασφάλειας, αποκτούν ξανά ζωή. Καθώς οι σκοτεινές μέρες του ολικού lockdown ξεθωριάζουν κάτω από τον καυτό ήλιο, η επίσημη έναρξη της τουριστικής περιόδου και η άφιξη των πρώτων επισκεπτών στη χώρα μας είναι γεγονός. Η επιστροφή προς την κανονικότητα φιλοδοξεί να ξορκίσει τις μνήμες των πληκτικών ημερών του χειμώνα και να «φέρει την άνοιξη» σε εκατομμύρια ελληνικά νοικοκυριά, επαναθέτοντας σε κίνηση τον οικονομικό τροχό. Η κρίση του κορωνοϊού, που έβαλε φρένο στην υλιστική νοοτροπία του σύγχρονου ανθρώπου, επαναπροσδιορίζοντας τις αξίες του, εξαίρεσε μονάχα μια καταναλωτική πολυτέλεια: τις διακοπές.
Τα αισιόδοξα νέα, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους ταξιδιωτικούς προορισμούς, σηματοδοτούν την επανέναρξη της βαριάς βιομηχανίας του ελληνικού χώρου με την ελπίδα αυτή να αποτελεί το φιλί της ζωής για εκατομμύρια ελληνικές επιχειρήσεις. Χιλιάδες επισκέπτες αναμένεται να βρεθούν για ακόμη μια χρονιά στη χώρα του φωτός, ανατροφοδοτώντας τη λάμψη της και δίνοντας με την σειρά τους το εμβόλιο στην οικονομία μας. Είναι, όμως, όλοι οι επισκέπτες ίδιοι; Οι διακοπές αποτελούν τον κοινό παρονομαστή, ωστόσο, κάθε επισκέπτης είναι ένας διαφορετικός συντελεστής. Έτσι, τα χιλιάδες πρόσωπα των επισκεπτών που κατακλύζουν τη χώρα μας διαφέρουν σε πολλά: Τουρίστας ή περιηγητής, οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος ή μια διαφορά νοοτροπίας;
Ο τουρίστας, από τη μια πλευρά, σαν φυλακισμένος που δραπετεύει από το κελί του αντιλαμβάνεται τις διακοπές του ως μέρες ελευθερίας και ξενοιασιάς. Αναζητά, έτσι, διακοπές που θα του προσφέρουν στιγμές ηρεμίας και χαλάρωσης, μακριά από το άγχος της καθημερινότητας και τους ασφυκτικούς ρυθμούς του χειμώνα. Μήνες πριν αναζητά τον ιδανικό προορισμό και οργανώνει με κάθε λεπτομέρεια το σχέδιο της «απόδρασής» του. Καταπονημένος από τις υπερωρίες, επιθυμεί να βρεθεί σε έναν παράδεισο, όπου ο κόπος και η κούραση απουσιάζουν. Στόχος του είναι να ζήσει διαφορετικές εμπειρίες, χωρίς, όμως, να ταλαιπωρηθεί.
Η οργανωμένη νοοτροπία της ζωής του καθρεφτίζεται στον προγραμματισμό που διέπει τις διακοπές του. Αποζητώντας την καλοπέραση, επιλέγει ήδη γνωστές και δημοφιλείς τοποθεσίες, οι οποίες είναι ευρέως γνωστές και ήδη δοκιμασμένες. Παράλληλα, η διασκέδαση τοποθετείται ψηλά στη λίστα των απαιτήσεων ενός τουρίστα με απόρροια η κοσμική ζωή του προορισμού, τον οποίο θα επιλέξει να φημίζεται ιδιαίτερα για την ζωντάνια και την ενεργητικότητά της. Αντιμέτωπος με τον χρόνο, ο τουρίστας θέλει να ζήσει σε μια εβδομάδα όσα η πιεστική καθημερινότητα της ζωής του, του στέρησε.
Η εικόνα, όμως, του τουρίστα που σαν καρικατούρα έχουμε όλοι στη μνήμη μας σαν κάποιον που περνά τη μέρα στη θάλασσα, ώσπου να κοκκινίσει και το βράδυ αναζητά μια ταβέρνα για να δοκιμάσει τοπικές σπεσιαλιτέ φαίνεται ξεπερασμένη για τα δεδομένα της εποχής. Σήμερα, τα θέλω και οι επιθυμίες της πλειονότητας των τουριστών καθορίζονται από τη βιομηχανία του εμπορίου και τα πρότυπα των social media, καθώς οι διακοπές ανάγονται σε μέσο επίδειξης .Η κυριαρχία του διαδικτύου και η είσοδος στην εποχή της παγκοσμιοποίησης άλλαξαν ριζικά το σκεπτικό των ταξιδιωτών, καθώς και τα κριτήρια επιλογής τους. Ενώ η επιθυμία για χαλάρωση παραμένει προτεραιότητα για έναν τουρίστα, οι διακοπές του καθορίζονται πλέον από τις τάσεις της εποχής. Έτσι, τα κοσμικά και πολυσύχναστα νησιά αποτελούν το νούμερο ένα προορισμό για τους τουρίστες. Μέρη ήδη γνωστά και δημοφιλή βρίσκονται κάτω από το μικροσκόπιο των επίδοξων επισκεπτών και ανταγωνίζονται στη δημοφιλία με νικητή εκείνο που συγκεντρώνει τα περισσότερα hot μέρη και ινσταγκραμικά τοπία. Παράλληλα, πρόσωπα διάσημα και γνωστά, που αναδεικνύονται από τα social media σε πρότυπα της εποχής ασκούν μεγάλη επιρροή, προκαταβάλλοντας θετικά ή αρνητικά με τις κριτικές τους.
Ο περιηγητής, από την άλλη πλευρά, νοείται ως ο ταξιδιώτης – ελεύθερο πνεύμα. Για εκείνον οι διακοπές αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς του, κομμάτι της ζωής του. Ζει για την περιπέτεια και διψά για την εμπειρία. Για εκείνον σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Οι διακοπές του χαρακτηρίζονται από ελάχιστη οργάνωση, η οποία συχνά εξαντλείται απλώς στην εύρεση προορισμού. Με ένα σακίδιο στην πλάτη και ένα χάρτη στο χέρι ο περιηγητής έχει όλα όσα χρειάζεται. Δεν αναζητά υπερβολικές ανέσεις και πολυτελείς διακοπές, αφού επιθυμία του είναι να γνωρίσει πραγματικά τον τόπο που επισκέπτεται. Ξεφεύγει από τα τετριμμένα και τις τάσεις της μάζας, καθώς δεν διστάζει να δοκιμάσει καθετί νέο χωρίς να φοβάται να πειραματιστεί.
Οι επιλογές του περιηγητή αντικατοπτρίζουν τις επιθυμίες του ίδιου. Χωρίς να αλλοτριώνεται από τα πρότυπα που ο καταναλωτισμός και η υλιστική νοοτροπία της εποχής του καπιταλισμού προωθούν. Αποφεύγει τα κοσμικά μέρη, εξερευνώντας μόνος του τις κρυφές ομορφιές κάθε προορισμού. Θέλοντας να ανακαλύψει αυτοπροσώπως τα μυστικά και τις ομορφιές του τόπου που επισκέπτεται, ταξιδεύει συχνά μόνος, αξιοποιώντας τις ημέρες των διακοπών του για ενδοσκόπηση και αυτοκριτική. Αντλεί έμπνευση από τις διακοπές του διευρύνοντας τους πνευματικούς του ορίζοντες και αξιοποιώντας εποικοδομητικά κάθε λεπτό. Οι διακοπές του είναι εν δυνάμει μελλοντικές ιστορίες που θα διηγείται και εμπειρίες ζωής χαραγμένες για πάντα στη μνήμη του.
Παρόλα αυτά, μια απόλυτη διάκριση ανάμεσα στον τουρίστα και τον περιηγητή δεν είναι εφικτή. Χαρακτηριστικά της πρώτης κατηγορίας μπορούν να εμφανιστούν στις διακοπές κάποιου, ο οποίος είναι κατά βάση περιηγητής και αντίστροφα. Σημασία έχουν οι ανάγκες του κάθε φορά ταξιδιώτη την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, έτσι κάποιος κατά βάση περιηγητής μπορεί να επιλέξει να ταξιδέψει ως τουρίστας, αναζητώντας ήρεμες και οργανωμένες διακοπές, ενώ ένας τουρίστας να θελήσει να βιώσει την εμπειρία της εξερεύνησης, προσεγγίζοντας την νοοτροπία ενός περιηγητή.
Καταλήγοντας, η πανδημία δεν μας κράτησε μακριά μόνο από αγαπημένους συγγενείς και φίλους, αλλά και από αγαπημένους προορισμούς. Την εποχή της παγκοσμιοποίησης και της προόδου τα ταξίδια ανάγονται σε πολύτιμο αγαθό πολιτισμού και μετουσιώνονται σε έμφυτη πλέον ανάγκη των ανθρώπων. Ταξιδεύοντας τα άτομα έρχονται σε επαφή με το διαφορετικό και μαθαίνουν να το σέβονται. Παράλληλα, φαινόμενα όπως η ξενοφοβία και ο ρατσισμός αμβλύνονται και καλλιεργείται η ανοχή στην ετερότητα, σε μια περίοδο όπου το διαφορετικό συχνά στοχοποιείται. Καθώς το καλοκαίρι πλησιάζει, λοιπόν, ήρθε η ώρα, εκμεταλλευόμενοι την ανάπτυξη την τεχνολογίας και την πρόοδο των συγκοινωνιών, να γεμίσουμε τα άλμπουμ μας με φωτογραφίες και τη ζωή μας με εμπειρίες!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τουρίστας ή ταξιδιώτης – Μαρία Ζουμπουλίδου, fryktories.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τουρίστας ή ταξιδιώτης;, motsmondes.wordpress.com, διαθέσιμο εδώ
- Εσύ είσαι τουρίστας ή ταξιδιώτης; Ιδού οι βασικές διαφορές τους!, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
