Της Μαρίας Φράγκου,
Ποιος δε θα έδινε τα πάντα, προκειμένου να υπερασπιστεί την πατρίδα; Ποιος δε θα θυσιαζόταν, για να προστατεύσει την περιουσία, την οικογένεια, τον τόπο, την ιδιοκτησία του; Ιδιαίτερα σε περιόδους πολέμου, όπου τα ιδανικά αποκτούν μια μεγαλύτερη δόση ρομαντισμού, οι πολίτες είναι έτοιμοι να πεθάνουν με σκοπό να σώσουν την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και την ταυτότητά τους. Υπάρχουν όμως και κοινότητες, που πολεμούν με υπεράνθρωπες δυνάμεις, διδάσκοντας σε κάθε λαό τι σημαίνει ανδρεία, σθένος και αυτοθυσία. Τέτοια περίπτωση, αποτελούν οι Κρητικοί, που προτίμησαν να δώσουν μια σκληρή και άνιση μάχη, με σκοπό να εξολοθρεύσουν τους Γερμανούς κατακτητές, αλλά και την ίδια την ιδεολογία του ναζισμού, στην ιστορική μάχη του 1941. Πώς όμως διαδραματίστηκαν τα γεγονότα και ποιο είναι το αποτέλεσμα της ηρωικής τους κίνησης;
Αρχικά, αξίζει να αναφερθούν ορισμένα στοιχεία σχετικά με τη μάχη. Διαδραματίστηκε το πρωί της 20ης Μαΐου 1941 και διήρκησε ως την 1η Ιουνίου, σε μια προσπάθεια των Γερμανών να καταλάβουν την Κρήτη. Η επιχείρηση, βασίστηκε στη γερμανική αεροπορία, με το όνομα «Unternehmen Merkur» (Επιχείρηση Ερμής). Οι Γερμανοί, είχαν πλεονέκτημα στον αέρα, ενώ οι Σύμμαχοι σε ξηρά και θάλασσα.
Οι δυνάμεις του άξονα πρωτοπορούν στη χρήση του αεροπορικού τους πλεονεκτήματος, μιας και πλέον η RAF έχει χάσει μεγάλο μέρος της δύναμής της, αναθέτοντας την επίθεση σε αλεξιπτωτιστές και μάλιστα σε ευρεία κλίμακα (Luftwaffe). Αρχηγός της επιχείρησης, υπήρξε ο 51χρονος πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ, που είχε υπηρετήσει και ως πιλότος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αεροπορία, θα ενισχυόταν τόσο από την 7η μεραρχία, που θα έφτανε στα κατάλληλα σημεία μέσω των αεροδρομίων που θα καταλαμβάνονταν, όσο και από εφεδρικές, όπως την 22η Μεραρχία και την 6η Ορεινή Μεραρχία. Ο εξοπλισμός του, αποτελούνταν από 1.190 αεροπλάνα, τόσο μεταγωγικά όσο και πολεμικά, 29.000 αλεξιπτωτιστές και πεζικάριους, ενώ προστέθηκαν κι άλλοι 3.000 άνδρες του ιταλικού στρατεύματος.
Την αντίπαλη παράταξη, υπερασπίζονταν, όπως προαναφέρθηκε, οι αγγλοελληνικές δυνάμεις, τόσο με Βρετανούς, όσο και με Νεοζηλανδούς και Αυστραλούς στρατιωτικούς, υπό τις εντολές του 52χρονου Νεοζηλανδού στρατηγού Μπέρναρντ Φράιμπεργκ, βετεράνου του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Όμως, παρά την ύπαρξη 40.000 ανδρών στο πλευρό της Κρήτης και παρά το γεγονός ότι οι σύμμαχοι κατόρθωσαν να αποκρυπτογραφήσουν τους κωδικούς των Γερμανών, επίτευγμα γνωστό και ως «Επιχείρηση Αίνιγμα», δεν αξιοποίησαν αυτό τους το πλεονέκτημα, λόγω της διαφωνίας του Φράιμπεργκ με τους ανωτέρους του στο Λονδίνο. Δεδομένου μάλιστα, ότι οι αμερικανικές δυνάμεις δεν είχαν ακόμα εμπλακεί στον πόλεμο, η ζυγαριά έγερνε υπέρ της γερμανικής επικράτησης.
Ωστόσο, πέρα από την έκβαση της μάχης, η ίδια η στρατηγική που ακολουθήθηκε και από τις δύο πλευρές είναι άξια μνείας. Καταρχάς, οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές, κινήθηκαν αρχικά σε δύο μέτωπα: στα Χανιά, καθώς και στο αεροδρόμιο του Μάλεμε. Στο στάδιο αυτό, και οι συμμαχικές δυνάμεις Ελλήνων-Νεοζηλανδών, αλλά και οι ντόπιοι, ήταν αρκετοί για να τους αντιμετωπίσουν. Ειδικότερα, οι Κρητικοί οπλίστηκαν με μαχαίρια και ό,τι άλλα όπλα είχαν στη διάθεσή τους, και ξεχύθηκαν στους δρόμους με σθένος και ορμή, εναντίον του κατακτητή, παρά τις προβλέψεις της γερμανικής αντικατασκοπείας, πως οι Κρητικοί θα τους υποδέχονταν ως «απελευθερωτές εναντίον της μοναρχίας».
Στο σημείο αυτό, αξίζει να παρουσιαστεί ξεχωριστά η εντυπωσιακή πρωτοβουλία των Κρητών να υπερασπιστούν τον τόπο τους. Δεδομένου ότι επρόκειτο για πολύ νέους άνδρες, κοπέλες, παιδιά και ηλικιωμένους, κανείς δεν περίμενε ότι θα ξεχύνονταν με τόση ορμή στη μάχη χρησιμοποιώντας αξίνες, δίκρανα, δρεπάνια, μαχαίρια και όπλα τύπου «Gras» (από όπου τους αποδόθηκε και το όνομα «γκράδες») όρμησαν αποφασιστικά στη μάχη, σφάζοντας και πυροβολώντας σθεναρά. Σύμφωνα με επίσημες καταγραφές, κατάφεραν να σκοτώσουν τουλάχιστον 1.000 Γερμανούς και να τραυματίσουν χιλιάδες ακόμη αλεξιπτωτιστές, προκαλώντας έτσι στον κατακτητή μεγαλύτερο φόβο από τις τεθωρακισμένες συμμαχικές δυνάμεις. Εντύπωση προξενεί, ότι η γερμανική αντικατασκοπεία δεν είχε προβλέψει αυτήν τη θεαματική κρητική αντίδραση, μιας και πρόκειται για πολεμοχαρείς, υπερήφανους, γενναιόδωρους ανθρώπους, αλλά και αμείλικτοι προς τους εχθρούς. Ας μη ξεχνάμε, πώς υπήρξαν φιλοβενιζελικοί και υπέρμαχοι της ελευθερίας. Πρόκειται για μια πρωτοφανή οργανωμένη συσπείρωση αμάχων εναντίον του κατακτητή, μιας και δεν υπήρχε καμία εντολή στρατηγού να συντονίζει την επίθεση, παρά μόνο η τόλμη και το πάθος των ντόπιων για τη διατήρηση της ελευθερίας τους, μπροστά στη ναζιστική απειλή…
Στη συνέχεια αλεξιπτωτιστές υπό γερμανική εντολή, επιτίθενται στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο, μετατρέποντας πλέον τα πολεμικά μέτωπα σε τέσσερα. Ωστόσο, η πρώτη μέρα της μάχης προκάλεσε αβεβαιότητα και απόγνωση στους Γερμανούς, κυρίως στον στρατηγό Στούντεντ, που βίωνε τεράστιο άγχος και είχε υπολογίσει πολύ μικρότερη ζημιά από όση είχε να αντιμετωπίσει. Αυτό, ήταν κι ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της γερμανικής αντικατασκοπείας (Abwehr), αφού ο υπεύθυνος Βίλχελμ Φον Κανάρις υπολόγιζε τους μαχόμενους Κρήτες σε 5.000 αντί των 40.000 που είχε τελικά να αντιμετωπίσει. Ωστόσο, παρά τη μέχρι τότε αβέβαια έκβαση της μάχης για τους Γερμανούς κατόρθωσαν να καταλάβουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Πλέον, η κατάληψη του νησιού ήταν θέμα χρόνου, αφού οι Γερμανοί μπορούσαν πια να χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο για την εισαγωγή του υπερσύγχρονου πολεμικού εξοπλισμού τους από την Ελλάδα.
Η τελική έκβαση της μάχης, άρχισε πλέον να διαφαίνεται με σαφήνεια: οι γερμανικές δυνάμεις υπερτερούσαν, γι’ αυτό σύντομα οι βρετανικές δυνάμεις αποχώρησαν από το νησί, και μεταφέρθηκαν στην Αίγυπτο, ενώ όσοι δεν πρόλαβαν να κινηθούν γρήγορα, παραδόθηκαν στους Γερμανούς. Μάλιστα, δεν ήταν λίγες οι δυνάμεις που συμπαρατάχθηκαν με τους Κρήτες στα δύσβατα βουνά του νησιού, προκειμένου να δώσουν τη τελευταία μάχη εναντίον των γερμανικών δυνάμεων. Προσπάθεια, που αποδείχθηκε μάταια…
Παρά τη γερμανική νίκη, οι απώλειές τους ξεπέρασαν κατά πολύ αυτές των συμμάχων και έτσι, ο Χίτλερ διέταξε την παύση αεραποβατικών επιχειρήσεων, αφού οι απώλειες ήταν δυσβάσταχτες, αφήνοντας πίσω τους το λεγόμενο «Νεκροταφείο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών».
Καταλήγοντας, ο πόλεμος ανέκαθεν ήταν το μέσο κατάκτησης νέων τόπων και λαών, αλλά και ο τρόπος υλοποίησης επεκτατικών οραμάτων, όπως αυτό του Αδόλφου Χίτλερ, να δημιουργήσει μια παγκόσμια αυτοκρατορία στην οποία θα ήταν ο αρχηγός. Από την ιστορική λοιπόν, μάχη της Κρήτης, αξίζει να συγκρατηθούν δύο συμπεράσματα: πρώτον, όταν απειλείται η πατρίδα σου, μπορείς ακόμη και με ελάχιστα μέσα να πετύχεις υπεράνθρωπα αποτελέσματα στην προσπάθειά σου να την προστατεύσεις. Δεύτερον, με τους Γερμανούς κατακτητές να έχουν σχεδόν τετραπλάσιες απώλειες ανθρωπίνων ζωών σε σχέση με τους συμμάχους, ας αναρωτηθούμε ποιος είναι στ’ αλήθεια ο ηττημένος της μάχης…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Beevor, «Crete the battle and the resistance», John Murray Press, 2005
- M Davin, «How Crete was lost» στο History of the second world war, 1972
- Από την ιστοσελίδα Σαν Σήμερα, στο «Η μάχη της Κρήτης», Διαθέσιμο εδώ
- Από την ιστοσελίδα Μηχανή του Χρόνου, στο «Η Μάχη της Κρήτης. Ο «Τάφος» των Γερμανών Αλεξιπτωτιστών. Γιατί οι Γερμανοί κατάσκοποι πίστευαν, ότι οι Κρητικοί θα τους υποδεχτούν με ανακούφιση!» Διαθέσιμο εδώ
