Του Γιάννη Τσούπρου,
«Από την πρώτη μέρα, η ζωή μου έγινε κόλαση. Ο Βασίλε ερχόταν κάθε μέρα, με χτυπούσε και με βίαζε στο ξενοδοχείο που με είχαν φυλακισμένη για 10 μέρες. Μετά με πήγαν σε ένα υπόγειο της οδού Κροκιδά στον Άγιο Παντελεήμονα όπου έμεναν άλλες επτά κοπέλες που είχαν την ίδια τύχη. Μας χτυπούσε και μας βίαζε χωρίς προφυλάξεις με την απειλή πιστολιού και μας εξέδιδε σε οίκους ανοχής στον Άγιο Παντελεήμονα. Μας έλεγε ότι θα μας σκοτώσει, ότι είχε σκοτώσει κι άλλους ανθρώπους και κανείς δεν θα μάθει τι απογίναμε, γιατί κανείς δε γνωρίζει που είμαστε» εξομολογείται η Μαρία Μοντιάν η οποία αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Μολδαβία αναζητώντας μία καλύτερη ζωή στην Ελλάδα. Η μαρτυρία της αναμφίβολα είναι συγκλονιστική. Προκαλεί λύπη αλλά και οργή. Αποκαλύπτει την πιο σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης κι αναδεικνύει τις πραγματικές διαστάσεις της σύγχρονης μορφής εμπορίας ανθρώπων, γνωστής ως «Human Trafficking».
Το «Human Trafficking» αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόμενη εγκληματική δραστηριότητα παγκοσμίως, με κέρδη τα οποία ξεπερνούν τα 135 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με τον Κέβιν Μπέιλς, συνιδρυτή και πρώην πρόεδρο της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Free the Slaves» και συγγραφέα του βιβλίου «Disposable People», ο συνολικός αριθμός των θυμάτων ανέρχεται σε 27 εκατομμύρια, ενώ το 2012 η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) έκανε λόγο για 21 εκατομμύρια θύματα. Οι κυριότερες μορφές εκμετάλλευσης είναι η σεξουαλική και η καταναγκαστική εργασία. Αξιοσημείωτη είναι βέβαια η αφαίρεση οργάνων ή ιστών, καθώς και ο αναγκαστικός γάμος. Το «Human Trafficking» δεν πρέπει να συγχέεται με το «Migrant Smuggling», αφού το τελευταίο αναφέρεται στην παράτυπη μετανάστευση και ενέχει το στοιχείο της συναίνεσης. Στην πραγματικότητα ωστόσο, οι δύο έννοιες αλληλοεπικαλύπτονται χωρίς να υφίσταται ουσιώδης διαφορά ανάμεσά τους.
Η ένδεια και κατ’ επέκταση η έλλειψη ίσων ευκαιριών αποτελούν την βασικότερη γενεσιουργό αιτία του εν λόγω φαινομένου. Η πλειονότητα των θυμάτων προέρχεται κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Χώρες με αποσαθρωμένο κοινωνικό και οικονομικό ιστό, οπου επικρατούν άθλιες συνθήκες διαβίωσης και οι δυνατότητες ανέλιξης είναι ελάχιστες έως μηδαμινές. Τα θύματα δεδομένης της ευάλωτης θέσης τους παραπλανούνται εύκολα από τις δελεαστικές προτάσεις των διακινητών, οι οποίοι προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ενδιαφέροντος, προκειμένου να αποσπάσουν τη συγκατάθεσή τους. Η χορήγηση ψυχοτρόπων ουσιών και η άσκηση τόσο σωματικής όσο και ψυχολογικής βίας εξασφαλίζουν τη σιωπή τους και επιτρέπουν τον πλήρη έλεγχό τους. Αδύναμα να αντιδράσουν, μοιραία οδηγούνται σε ψυχικό και συναισθηματικό αδιέξοδο αναπτύσσοντας σε αρκετές περιπτώσεις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Η βιωσιμότητα εγχειρημάτων τα οποία αποσκοπούν στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί πάντοτε πρόκληση. Ο πολύπλοκος χαρακτήρας του «Human Trafficking», καθώς και η διαρκής αναπροσαρμογή των πρακτικών του, δυσχεραίνουν την παρατήρηση και μέτρηση του, καθιστώντας αδύνατη τη συλλογή πληροφοριών. Σύμφωνα με έναν πρώην αρθρογράφο της Wall Street Journal, τα στοιχεία τα οποία χρησιμοποιούνται για τις εκτιμήσεις σπάνια στηρίζονται σε αξιόπιστες πηγές, ενώ τις περισσότερες φορές είναι απλές υποθέσεις. Συγχρόνως, οι παρεκκλίσεις μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών, η έλλειψη χρηματοδοτικής συνδρομής και οι πολιτικές σκοπιμότητες παρακωλύουν τη συνεργασία των κρατών στο πλαίσιο διαμόρφωσης μίας αποτελεσματικής στρατηγικής για την καταπολέμηση του «Human Trafficking».
Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας έλαβε χώρα το 2000 με το «Πρωτόκολλο Πρόληψης, Καταστολής και Τιμωρίας της Εμπορίας Προσώπων, Ιδίως Γυναικών και Παιδιών» το οποίο συνοδεύθηκε από το «Πρωτόκολλο κατά της Λαθραίας Μετανάστευσης από Ξηρά, Θάλασσα και Αέρα» και το «Πρωτόκολλο κατά της Παράνομης Κατασκευής και Εμπορίας Πυροβόλων Όπλων». Τέθηκε σε ισχύ στις 25 Δεκεμβρίου του 2003. Πέντε χρόνια αργότερα, στις 3 Μαΐου του 2005, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε τη «Σύμβαση για την Δράση κατά της Εμπορίας Ανθρώπων». Πρόκειται για μία ολοκληρωμένη συνθήκη η οποία εστιάζει κυρίως στην προστασία των θυμάτων.
Η εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετώπιση του εν λόγω φαινομένου επαφίεται σε ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής της, κεντρικός άξονας των οποίων είναι η διατήρηση της ασφάλειας και η εξάλειψη του οργανωμένου εγκλήματος. Κατά την περίοδο 2017-2018 υπήρξαν 14.145 εγγεγραμμένα θύματα εκ των οποίων το 72% ήταν γυναίκες και το 22% ήταν παιδιά. Θεμελιώδης νομοθετική πράξη αποτελεί η οδηγία 2011/36 η οποία θεσπίζει ελάχιστους κοινούς κανόνες για τον ορισμό των αδικημάτων του «Human Trafficking» και των ποινικών κυρώσεών τους. Εξίσου σημαντική βέβαια είναι η οδηγία 2012/29 σχετικά με την υποστήριξη των θυμάτων και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει κάθε δυο χρόνια να συντάσσει αναφορά προόδου. Μία σύντομη επισκόπηση των εκθέσεων της είναι ενδεικτική της σκληρής προσπάθειας που καταβάλλεται. Το νέο τετραετές της πλάνο, το οποίο παρουσιάστηκε στις 14 Απριλίου, ακολουθεί μία σφαιρική προσέγγιση του ζητήματος. Περιλαμβάνοντας μία σειρά πολυμερών δράσεων και επιχειρησιακών συμπράξεων, αποβλέπει αφενός στην αναβάθμιση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως διεθνούς παράγοντα κι αφετέρου στη μείωση της ζήτησης κάθε μορφής εκμετάλλευσης.
Εν κατακλείδι, το «Human Trafficking» πλήττει βάναυσα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αντιστρατεύεται τις αρχές και τις αξίες του δυτικού πολιτισμού. Συνιστά απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια. Η αντιμετώπιση του πολύπλευρου αυτού ειδεχθούς εγκλήματος δεν προϋποθέτει μόνο την λήψη πολιτικών πρωτοβουλιών αλλά και την κάμψη της κοινωνικής αναλγησίας και αδιαφορίας. Ως εκ τούτου, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμη ανάγεται σε αδήριτη ανάγκη. Ο στιγματισμός των θυμάτων εμποδίζει την ομαλή επανένταξη τους και συντηρεί το αίσθημα φόβου, επιδεινώνοντας την ήδη τραυματισμένη ψυχολογία τους. Χρειάζονται την αποδοχή για να καταφέρουν να ορθοποδήσουν και να προχωρήσουν μπροστά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trafficking in human beings, European Comission, διαθέσιμο εδώ
- «Με βίαζε κάθε ημέρα με το μαχαίρι στο λαιμό μου» -Συγκλονιστικές μαρτυρίες από θύματα trafficking στην Ελλάδα, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
