Της Κατερίνας Φιλακούρη,
Άλλος ένας αιρετικός έρχεται να προστεθεί στη λίστα, ένας έκπτωτος που η βιομηχανία λατρεύει να μισεί. Αμερικανικής καταγωγής, γεννηθείς στην πόλη Knoxvill, του Tennessee, στις 27 Μαρτίου 1969. Ο λόγος γίνεται για τον Quentin Jerome Tarantino. Δεν τελείωσε κάποια φαντεζί σχολή, αλλά από μικρή ηλικία λάτρευε με πάθος τις ταινίες. Με αδηφάγο τρόπο κατανάλωνε οποιοδήποτε φιλμ βρισκόταν στο οπτικό του πεδίο, πράγμα ιδιαίτερα εύκολο αν αναλογιστεί κανείς πως σε ηλικία δεκαπέντε ετών παράτησε το σχολείο για να δουλέψει ως ταξιθέτης. Σ’ αυτό το σημείο να δηλώσω την αμέριστη ζήλεια μου για τους ανθρώπους που ξέρουν για τι γεννήθηκαν! Όντας έφηβοι ακόμη, έχουν εντοπίσει το άστρο τους και με χάρη περιπλανιούνται στο μονοπάτι, που αυτό έχει σχηματιστεί. Και ο Tarantino το δίχως άλλο γεννήθηκε για να γίνει σκηνοθέτης και σεναριογράφος.
Ήταν μόλις δεκατεσσάρων ετών, όταν έγραψε το πρώτο του σενάριο και είκοσι εννέα όταν εδραιώθηκε ως το κακό παιδί (“enfant terrible”) του Hollywood. Είναι πρόσωπο αμφιλεγόμενο, με υψηλό δείκτη ευφυΐας και αίσθηση εφευρετικότητας. Μπορεί να μην είναι ο αγαπημένος μου, αλλά παραμένει αδιαμφισβήτητα ένας από τους πιο ταλαντούχους, με μεγάλη επιρροή σκηνοθέτες της γενιάς του. Σε μια πρώτη γνωριμία με τον κόσμο του Tarantino (Tarantinoverse) θα συγκεντρώσουμε κάποια από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του στυλ του μέσα από την ταινία “Django Unchained” με πρωταγωνιστές τους Jamie Foxx, Christoph Waltz, Leonardo DiCaprio, Kerry Washinghton και Samuel L. Jackson. Πρόκειται για ένα “spaghetti western”, με επιρροές “blaxploitation”, κύριο θέμα του οποίου είναι μια από τις πιο μελανές σελίδες της αμερικανικής ιστορίας – η δουλεία.
Εν συντομία, ο Django είναι ένας δούλος, ο οποίος ελευθερώνεται από τον Dr. Schultz, έναν κυνηγό επικηρυγμένων. Ο τελευταίος θέλει να συνεργαστεί με τον πρωταγωνιστή μας και ο Django αποδεικνύεται φυσικό ταλέντο με το πιστόλι. Με την νεοαποκτηθείσα ελευθερία του αποφασίζει να τον ακολουθήσει, με τον όρο βέβαια να τον βοηθήσει να βρει την γυναίκα του (Μπρουμχίλντα). Ο Dr. Schultz αποδεικνύεται κατά την γνώμη μου ο πιο ενδιαφέρον χαρακτήρας της ταινίας. Σκοτώνει με μια εκνευριστική ηρεμία και από την άλλη μεταχειρίζεται τη γλώσσα με μεγάλη επιδεξιότητα και άρτια επιχειρήματα. Πράγμα που δημιουργεί μεγάλη αντίθεση (σαδιστής, ρομαντικός Γερμανός). Οι διάλογοι στις ταινίες του Tarantino είναι χαρακτηριστικοί. Σε μαγνητίζουν και σε αναγκάζουν να είσαι σε εγρήγορση. Εξαιρετικό παράδειγμα είναι οι διάλογοι ανάμεσα στον Django και τον Monsieur Candy (DiCaprio), τον ναρκισσιστή δουλέμπορο, ο οποίος έχει στην κατοχή του την Μπρουμχίλντα. Κάνει μαύρο χιούμορ, αλλά είναι στιγμές που η ταινία είναι ξεκαρδιστική!
Δεν τον νοιάζει να είναι πολιτικά ορθός και υπερασπίζεται την τέχνη του μέχρι το τέλος. Έχει κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιεί περισσότερο απ’ ότι είναι αναγκαίο τη λέξη από “n” (η λέξη “nigger” θεωρείται σήμερα ιδιαίτερα υποτιμητική, όταν απευθύνεται από λευκούς σε μαύρους). Και έρχεται σ’ αυτό να απαντήσει : «…Ως συγγραφέας, απαιτώ (από τον εαυτό μου)… να λέω την αλήθεια. Αν ήμουν αφρικανικής καταγωγής, δεν θα τίθετο καν ερώτημα, και απεχθάνομαι την ερώτηση, επειδή είμαι λευκός. Έχω το δικαίωμα να πω την αλήθεια, δεν έχω δικαίωμα να πω ψέματα…». Και αναρωτιέται αν χρησιμοποιεί τη λέξη σε δυσανάλογο μέτρο σε σχέση με το έτος της ταινίας (1858, πριν τον Εμφύλιο). Για το φιλμ Django Unchained κατηγορήθηκε για αντεστραμμένο ρατσισμό, αφού κάποια στιγμή ο πρωταγωνιστής ενθουσιάζεται, όταν του ανατίθεται η εργασία να σκοτώνει «λευκούς» και να πληρώνεται γι’ αυτό. Κάποιοι είπαν ότι η αποτύπωση της δουλείας έγινε με πολύ βίαιο τρόπο, αλλά αποτελεί κοινό τόπο το γεγονός ότι καμία ταινία δεν μπορεί να αναδεικνύει σε απόλυτο βαθμό τις κτηνωδίες του ανθρώπου.
Βέβαια, δεν θα γινόταν λόγος για ταινία του Tarantino, αν δεν είχαμε βία, όπλα και αίμα, γαλόνια από αίμα. Υπάρχει μια κάποια εμμονή. Ο ίδιος είπε κάποτε: «Πιστεύω ότι η βία είναι από τα πιο διασκεδαστικά πράγματα που μπορείς να παρακολουθήσεις». Και όντως οι σκηνές βίας του είναι ιδιαίτερα διασκεδαστικές με έναν ανησυχητικό τρόπο. Αριστοτεχνικά γυρισμένες και καλαίσθητες. Σ’ αυτό παίζουν ρόλο και οι επιλογές των κουστουμιών. Από τις στολές της Uma Therman στο “Kill Bill”, στα μαύρα κουστούμια της συμμορίας στο “Reservoir Dogs” έως το μπλε κουστούμι του “Django”. Είναι προσεγμένες μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του είναι η μη γραμμική αφήγηση, το μπέρδεμα δύο χρόνων (παρελθόν – παρόν). Με έξυπνο τρόπο παρεμβάλλονται σκηνές του παρελθόντος ως αναμνήσεις των ηρώων.
Το δισυπόστατο του σύμπαντος του Tarantino, καθώς και η σύνδεση όλων των ταινιών του μεταξύ τους αποτελούν δύο βαρυσήμαντα στοιχεία του σκηνοθετικού του στυλ τα οποία τυγχάνουν ειδικής μεταχείρισης. Προηγήθηκε μια επιδερμική ανάλυση του μεγάλου καλλιτέχνη, η οποία αναμφίβολα θα περάσει σε μεγαλύτερα βάθη σε μια επόμενη προσπάθεια. Όσο και να μην συμπαθώ το συγκεκριμένο είδος, υποκλίνομαι στο ταλέντο του.
Υ.Γ.: Άσκηση για το σπίτι: Τι κοινό έχουν ο Hitchcock, ο Kubrick και ο Tarantino; (δεν έχουν κερδίσει το χρυσό αγαλματίδιο για «Καλύτερη Σκηνοθεσία»…)
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η παράξενη ιδιοφυία του Κουέντιν Ταραντίνο, esquire.com, διαθέσιμο εδώ.
- Quentin Tarantino: Unproduced and potential films, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ.
- Quentin Tarantino’s “Django Unchained”, nytimes.com, διαθέσιμο εδώ.
