Της Κωνσαντίνας Κασούμη,
Σε ένα κράτος δικαίου βασικός στόχος είναι η απονομή της δικαιοσύνης. Τη δικαιοσύνη αυτή απονέμουν σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα αποκλειστικά και μόνο τα δικαστήρια τα οποία αποτελούν δικαιοδοτικά όργανα. Ειδικότερα, τα πολιτικά δικαστήρια επιλύουν διαφορές ιδιωτικού δικαίου μέσα από μία διαδικασία στην οποία συμμετέχουν τα αρμόδια πολιτειακά όργανα. Η άσκηση ενδίκων βοηθημάτων όπως είναι η αγωγή ή η ανταγωγή αποσκοπούν στην παροχή πρωτογενούς δικαστικής προστασίας. Τα ένδικα μέσα από την άλλη, έχουν ως στόχο να «παρέμβουν» στην ήδη απονεμημένη δικαιοσύνη και να την βελτιώσουν.
Τα ένδικα μέσα τα οποία ορίζει ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας προβλέπονται στο άρθρο 495 παρ. 1 και είναι: η ανακοπή ερημοδικίας, η έφεση, η αναψηλάφηση και η αναίρεση. Απευθύνονται κατά εκδοθείσας δικαστικής αποφάσεως και έχουν ως στόχο την μεταρρύθμιση ή την εξαφάνισή της. Νομιμοποιούμενα για την άσκησή τους πρόσωπα είναι εκείνα τα οποία ήταν διάδικοι με την τυπική έννοια του όρου στην δίκη επί της οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη με ένδικα μέσα απόφαση. Μπορεί μάλιστα και ο εισαγγελέας να ασκεί ένδικα μέσα εφόσον ενεργεί ως διάδικος.
Η νομιμοποίηση των προσώπων αποτελεί βασικό στοιχείο για την παραδεκτή άσκηση των ενδίκων μέσων αλλά θα πρέπει ταυτόχρονα να δικαιολογείται και έννομο συμφέρον αυτών. Το έννομο συμφέρον αποτελεί και αυτό όρο του παραδεκτού των ενδίκων μέσων και εξετάζεται και αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο σε κάθε στάση της δίκης. Πρέπει να είναι ατομικό, έννομο και άμεσο.
Συγκεκριμένα, ως προς την ατομικότητα του εννόμου συμφέροντος, στην άσκηση ενδίκων μέσων προβαίνει ο ηττηθείς διάδικος, δηλαδή αυτός ο οποίος δεν κατάφερε να επιτύχει τους σκοπούς του στην δίκη και υπέστη βλάβη από τη συγκεκριμένη δικαστική κρίση. Προϋποτίθεται ότι το δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη του τις αιτήσεις του για τις οποίες είχε εξουσία διάθεσης και το δικαστήριο δεν δρούσε αυτεπαγγέλτως ή κατά διακριτική ευχέρεια.
Έπειτα, το συμφέρον το οποίο δικαιολογεί ο ηττηθείς πρέπει να είναι έννομο. Πρέπει δηλαδή να μην ασκείται το ένδικο μέσο καταχρηστικά και γενικότερα να επιδιώκονται σκοποί οι οποίοι είναι άξιοι προστασίας. Να προωθούνται πραγματικά τα συμφέροντά του και το ένδικο μέσο να αφορά το κύριο αντικείμενο της δίκης. Αν το σφάλμα επί της αποφάσεως μπορεί να λυθεί με πιο απλό και φθηνό τρόπο, πρέπει να προτιμηθεί αυτός και όχι το ένδικο μέσο.
Ένα τελευταίο στοιχείο του εννόμου συμφέροντος είναι η αμεσότητα που αυτό πρέπει να έχει. Πρέπει, δηλαδή, να συντρέχει και κατά τον χρόνο συζήτησης του ενδίκου μέσου. Διαφορετικά, απορρίπτεται το ένδικο μέσο ως απαράδεκτο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ , Ν.Κ ΚΛΑΜΑΡΗΣ – Σ.Ν ΚΟΥΣΟΥΛΗΣ – Σ.Σ. ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
- ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ Θ. ΝΙΚΑΣ
