Του Λευτέρη Καντίνου,
Τον προηγούμενο αιώνα οι ευρωπαϊκές χώρες αποτελούσαν παγκόσμιο κέντρο καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας στον κόσμο των επιχειρήσεων, με μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου να εδρεύουν σε χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου. Σήμερα, η Ευρώπη φαίνεται να έχει χάσει την πρωτοκαθεδρία όσον αφορά την καινοτομία στα τεχνολογικά προϊόντα, έχοντας αντικατασταθεί από χώρες όπως οι Η.Π.Α, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα και με τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να είναι λιγότερο ανταγωνιστικές στην παγκόσμια αγορά από ποτέ. Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο τραγική αν παρατηρήσει κανείς ότι μόνο μία ευρωπαϊκή εταιρεία, η γερμανική Otto Group, καταφέρνει να βρίσκεται στην λίστα με τις 15 μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας, καταλαμβάνοντας την 14η θέση. Παράλληλα, νέες ευρωπαϊκές start-ups τεχνολογίας οι οποίες καταφέρνουν να αναδειχθούν στην παγκόσμια αγορά ως πρωτοπόρες, πολύ συχνά εξαγοράζονται από μεγάλους κολοσσούς τεχνολογίας, όπως η Apple και η Microsoft, παραδείγματα τέτοιων επιχειρήσεων αποτελούν οι Skype, Beddit, Shazam και Minecraft, οι οποίες μετέφεραν την έδρα τους εκτός Ευρώπης μετα την εξαγορά τους.
Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που οδήγησαν την Ευρώπη σε αυτή την κατάσταση;
Το World Economic Forum συμπεραίνει ότι η απουσία μεγάλων ευρωπαϊκών εταιρειών τεχνολογίας, επηρεάζεται από 3 παράγοντες γνωστούς ως FFF, Funding (Χρηματοδότηση), Fragmentation (Κατακερματισμός) και Frame of Mind (Νοοτροπία).
Όσον αφορά την χρηματοδότηση, η Ευρώπη παραμένει πολύ πίσω σε σχέση με την Αμερική και την Κίνα. Πιο συγκεκριμένα, η χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων στις Η.Π.Α ήταν 9 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή της Ε.Ε, ενώ σε ήδη εγκαθιδρυμένες επιχειρήσεις που χρειάζονταν χρηματοδότηση για να αναπτύξουν τις δραστηριότητες τους, οι Αμερικανοί επένδυσαν 20 φορές παραπάνω κεφάλαια σε σχέση με τους Ευρωπαίους.
Παράλληλα, οι διαφορετικοί κανονισμοί και φορολογικές πολιτικές των 27 κρατών μελών της Ε.Ε, παρεμποδίζουν τις διασυνοριακές επενδύσεις και την επέκταση των επιχειρήσεων.
Ο κατακερματισμός εμφανίζεται επίσης σε πολλά άλλα επίπεδα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η ανισότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη όσον αφορά τις επενδύσεις στην καινοτομία. Σύμφωνα με την Eurostat, η Σουηδία και η Αυστρία δαπάνησαν πάνω από το 3% του ΑΕΠ για Έρευνα και Ανάπτυξη το 2016, ενώ υπήρχαν εννέα χώρες που ανέφεραν δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης κάτω του 1%. Αυτό το νομοθετικό μωσαϊκό, παράλληλα με τις αποκλίνουσες εθνικές πολιτικές και προτεραιότητες, δρα ως τροχοπέδη στις προσπάθειες της Ε.Ε επανακτήσει τη θέση της ως παγκόσμιο κέντρο καινοτομίας.
Τέλος, η νοοτροπία των Ευρωπαίων όσον αφορά την καινοτομία και την τεχνολογία επηρεάζει σημαντικά τον ευρωπαϊκό τεχνολογικό κλάδο. Οι ευρωπαίοι επενδυτές δείχνουν να φοβούνται το ρίσκο και σε επιχειρήσεις που ειδικεύονται σε νέες και καινοτόμες επιχειρήσεις. Αυτό συμπεραίνετε από το γεγονός ότι η χρηματοδότηση των start-ups στην Ευρώπη παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, με τους νέους ευρωπαίους επιχειρηματίες να αναγκάζονται να χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις τους με υψηλότοκο τραπεζικό δανεισμό, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο χρεοκοπίας των επιχειρήσεων τους. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μόνο το 8% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων εισάγει νέα προϊόντα στην αγορά, τα οποία έχουν αναπτύξει οι ίδιες, προτιμώντας να αγοράζουν υφιστάμενες τεχνολογίες από εταιρείες του εξωτερικού. Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι οι ευρωπαίοι επενδυτές και επιχειρηματίες δεν είναι ακόμα έτοιμοι να ενστερνιστούν την σημαντικότητα των νέων τεχνολογιών στον κόσμο των επιχειρήσεων.
Το ερώτημα όμως είναι το εξής: Πώς θα μπορέσει η Ευρώπη, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει να αντιστρέψει αυτή την κατάσταση και να ξαναγίνει καινοτόμα και ανταγωνιστική;
Καταρχάς, τα κράτη μέλη της Ε.Ε, οφείλουν να χαράξουν από κοινού μια πανευρωπαϊκή στρατηγική με στόχο την ενίσχυση του ευρωπαϊκού τεχνολογικού κλάδου. Αυτή η στρατηγική μπορεί να πάρει την μορφή ειδικού κονδυλίου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μέσω του οποίου θα χρηματοδοτούνται νεοφυείς επιχειρήσεις. Παράλληλα, πρέπει να δημιουργηθεί ένα κοινό νομοθετικό-φορολογικό πλαίσιο που θα εφαρμοστεί και από τα 27 κράτη μέλη της Ε.Ε τερματίζοντας το πρόβλημα του κατακερματισμού. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να τεθεί ένα ελάχιστο όριο, για όλα τα κράτη-μέλη, της τάξεως του 2% του ΑΕΠ για δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης.
Έπειτα, η Ε.Ε μπορεί να εκμεταλλευτεί το μέγεθος του δημόσιου τομέα της και την ανάγκη του για εκσυγχρονισμό των διαδικασιών του, ώστε να αυξήσει την ζήτηση για καινοτόμες τεχνολογίες, ενώ παράλληλα θα μπορέσει να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών που θα προσφέρει στους πολίτες. Παράδειγμα αποτελεί η Εσθονία, η οποία θεωρείται ως η χώρα με το πιο καινοτόμο και τεχνολογικά ανεπτυγμένο δημόσιο τομέα στον κόσμο.
Τέλος, η παροχή εκπαίδευσης και ενημέρωσης των νέων για τα οφέλη της επιχειρηματικότητας και της τεχνολογίας, θα μπορέσουν στο μέλλον να αλλάξουν την απαρχαιωμένη νοοτροπία των Ευρωπαίων όσον αφορά την καινοτομία. Προς αυτή την κατεύθυνση, όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης οφείλουν να εξοικειώσουν τους μαθητές με την χρήση καινοτόμων τεχνολογιών και να αναπτύξουν ψηφιακές δεξιότητες που θα τους προετοιμάσουν καλύτερα για την 4η βιομηχανική επανάσταση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Europe is no longer an innovation leader. Here’s how it can get ahead, World Economic Forum. Διαθέσιμο εδώ.
- Reviving innovation in Europe, McKinsey & Company. Διαθέσιμο εδώ.
- Creating an Innovative Europe, European Commission. Διαθέσιμο εδώ.
