Της Γεωργίας Βέλμαχου,
Όλες οι σχέσεις είτε αυτές είναι φιλικές, οικογενειακές, ερωτικές, επαγγελματικές είτε οποιεσδήποτε άλλες διαπροσωπικές σχέσεις, οφείλουν να διέπονται από κάποια όρια. Αν δεν υπάρχουν όρια, τότε δεν μπορούμε να πούμε ότι διατηρούμε υγιείς σχέσεις. Κάθε φορά, πριν από κάθε σου πράξη, οφείλεις να σκεφτείς τις αρχές και τους κανόνες που έχεις στη ζωή σου και βάσει αυτών να καταλήγεις στο τι θα επιτρέψεις και τι δεν θα επιτρέψεις να συμβεί σε αυτή. Τα «προσωπικά όρια» είναι, ίσως, από τις σημαντικότερες πτυχές της προσωπικότητας σου κι αυτά καθορίζουν την ανοχή σου απέναντι στις καταστάσεις που καλείσαι να αντιμετωπίσεις καθημερινά.
Το κεφάλαιο «προσωπικά όρια» είναι μια έννοια πολύ γνωστή, αλλά δύσκολα διαχειρίσιμη. Αυτά υποδεικνύουν μία ξεκάθαρη εικόνα για την πραγματικότητα του εαυτού μας. Του εαυτού που δεν χειραγωγείται και δεν παραβιάζεται από τρίτους, αλλά και αυτός δεν παρεμβαίνει στον ψυχικό και σωματικό κόσμο των άλλων. Ένας άνθρωπος που γνωρίζει απόλυτα τα προσωπικά του όρια, γνωρίζει καλά τις σκέψεις, τις αντιλήψεις, τις αξίες, αλλά και τα συναισθήματά του ως προσωπικότητα και αυτό οδηγεί στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του, αλλά και στην καλύτερη επίγνωση των ικανοτήτων του. Πρέπει να είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πως εκεί που τελειώνουν τα δικά μας όρια, ξεκινούν τα όρια κάποιου άλλου και σε αυτό πρέπει να υπάρχει απόλυτος σεβασμός.
Το να θέτουμε υγιή όρια σημαίνει ότι έχουμε και υγιείς σχέσεις. Τα μη υγιή όρια είναι αθέμιτα και δημιουργούν στο άτομο ψυχικό πόνο, άγχος και το επιβαρύνουν με άλλες ψυχοσωματικές ασθένειες. Όταν τα όρια δεν είναι διακριτά ή εσύ ο ίδιος δεν τα κάνεις ξεκάθαρα, είναι σαν να αφήνεις το σπίτι σου με μια μόνιμα ανοιχτή πόρτα και να δίνεις το δικαίωμα να παραβιάζουν την ιδιοκτησία σου οι άλλοι. Από την άλλη, τα πολύ αυστηρά όρια οδηγούν στο αντίθετο άκρο, όπου το άτομο μετατρέπει το σπίτι σε φρούριο και οδηγεί τον εαυτό του στην απομόνωση. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει μια μέση λύση και τα όρια που θέτεις να είναι εύλογα και να αντικατοπτρίζουν εσένα.
Βέβαια, υπάρχουν διάφοροι τύποι ορίων που εφαρμόζονται σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Ο πρώτος είναι τα σωματικά όρια, σύμφωνα με τα οποία το άτομο αποφασίζει ποιος θα τον πλησιάσει, ποιος θα τον αγκαλιάσει, ποιος θα έρθει σε στενή επαφή μαζί του και οποιαδήποτε στιγμή νιώσει άβολα ή ότι παρεμβάλλεται η ιδιωτικότητα του μπορεί να το σταματήσει. Υπάρχουν, επίσης, και τα υλικά όρια. Αυτά καθορίζουν την ανοχή του ατόμου απέναντι στον δανεισμό των προσωπικών του πραγμάτων, δηλαδή του σπιτιού, του αυτοκινήτου, των ρούχων, ακόμα και των ειδών υγιεινής.
Μια κατηγορία είναι κι αυτή των γνωστικών ορίων. Αυτά καθορίζουν τις αξίες, τα ιδανικά, τις σκέψεις ή τις απόψεις κάθε ανθρώπου. Με λίγα λόγια, αυτή η κατηγορία καθορίζει το πόσο σταθερές είναι οι απόψεις του ατόμου. Αν επηρεάζεστε από τις απόψεις των άλλων και δεν μπορείτε να μείνετε σταθεροί στις δικές σας, τότε ίσως τα γνωστικά σας όρια να είναι ασθενή.
Μια πολύ σημαντική κατηγορία είναι και τα συναισθηματικά όρια. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στα δικά σου συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων. Πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτά που νιώθεις εσύ κι αυτά που νιώθουν οι υπόλοιποι. Αν υπάρχουν υγιή συναισθηματικά όρια, υπάρχει πλήρης επίγνωση των ευθυνών γι’ αυτά που νιώθετε, γι’ αυτά που κάνετε και για αυτά που λέτε. Δεν επιτρέπετε στον εαυτό σας να δίνει συμβουλές ή να επικρίνει τους υπόλοιπους και με αυτόν τον τρόπο θέτετε μία «ασπίδα προστασίας» απέναντι στις ενοχές που μπορεί να βιώσετε από τα προβλήματα ή τα αρνητικά συναισθήματα των άλλων. Δεν αφήνετε να σας επηρεάζουν αρνητικά σχόλια που λαμβάνετε. Αυτό, βέβαια, προϋποθέτει και λήψη σαφών εσωτερικών ορίων.
Ακόμη, υπάρχει η κατηγορία των σεξουαλικών ορίων. Πρέπει να καταστεί σαφές πως είναι δικαίωμα του ανθρώπου η ελεύθερη επιλογή της σεξουαλικής επαφής. Είναι δικαίωμα σου να λες όχι ή ναι στον τόπο, στον άνθρωπο και στον χρόνο που θες να γίνει μια πράξη. Αυτό και πάλι προϋποθέτει την λήψη σταθερών και αμετάβλητων ορίων που, όμως, δεν παρεμβαίνουν στα δικαιώματα των άλλων. Τέλος, υπάρχουν τα πνευματικά ή πνευματώδη όρια, τα οποία έχουν σχέση με τις εμπειρίες, τις πεποιθήσεις και τις ιδέες της θρησκείας, στην οποία πιστεύει κάθε άνθρωπος.
Πολλές φορές, οι άνθρωποι γίνονται χειριστικοί απέναντι μας, και αυτό, γιατί το επιτρέπει ο ίδιος ο εαυτός μας. Όμως, πρέπει να σκεφτούμε ότι τα όρια που θέτουμε στη ζωή μας, αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα της προσωπικότητάς μας. Να θυμάσαι, κάθε φορά που λες «όχι» σε κάποιον άλλον, λες αυτομάτως «ναι» στον εαυτό σου. Θέσε σήμερα τους στόχους σου με ακρίβεια. Γίνε σήμερα υπεύθυνος για τα συναισθήματά σου. Μην απολογείσαι και μην υπεραναλύεις. Βάλε «φραγή» στη χειριστική συμπεριφορά. Γίνε σήμερα και πάλι «εσύ», θέσε τα υγιή όρια σου, για μια υγιή σχέση με τους γύρω σου!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πως μπορούμε να θέσουμε υγιή προσωπικά όρια;,psychotherapeia.net.gr, διαθέσιμο εδώ
- Προσωπικά όρια: Tο «Τείχος προστασίας» μας που ορίζει πως να σχετιζόμαστε με υγιή τρόπο, socialpolicy.gr, διαθέσιμο εδώ
- What are personal boundaries? How do I get some?, psychcentral.com, διαθέσιμο εδώ
