Της Αίγλης Μπένου,
Η Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους έλαβε χώρα τον Ιούλιο του 1829 στο περίφημο αρχαίο θέατρο της πόλης. Οι πληρεξούσιοι είχαν προκύψει από εκλογές που είχαν πραγματοποιηθεί την άνοιξη του ίδιου έτους, με βάση τον εκλογικό νόμο που θέσπισε ο Ιωάννης Καποδίστρια. Συγκεκριμένα, το Μάιο ο Κυβερνήτης ενημέρωσε τα μέλη του «Πανελληνίου», ότι η συνέλευση δε μπορούσε να διεκπεραιωθεί τότε, καθώς πολλές επαρχίες δεν είχαν εκλέξει τους αντιπροσώπους τους, ενώ στις υπόλοιπες επαρχίες η δική του εκλογή θεωρούταν άτοπη. Έτσι, ο Καποδίστριας όρισε οι πληρεξούσιοι, που θα αντιπροσώπευαν κάθε ελληνική επαρχία, να εκλέγονται από άμεση ψηφοφορία. Δηλαδή, όλοι οι ευρισκόμενοι στην Ελλάδα είχαν δικαίωμα ψήφου αρκεί να ήταν Έλληνες στο γένος.
Στις 11 Ιουλίου 1829 ξεκινά, η συνέλευση στο αρχαίο θέατρο του Άργους, αφού βέβαια πρώτα είχε πραγματοποιηθεί δοξολογία στο ναό της Παναγίας. Παρών, προφανώς, ήταν όλοι οι πληρεξούσιοι ανεξαιρέτως, όπως επίσης παρών ήταν και ο Κυβερνήτης. Να τονίσουμε εδώ, πως στην Εθνοσυνέλευση κάποιοι από τους πληρεξούσιους ήταν αντιπολιτευόμενοι, οι οποίοι είχαν όμως υποσχεθεί να ακολουθήσουν τον Κυβερνήτη Καποδίστρια. Η επίσημη έναρξη της Συνελεύσεως έγινε την επόμενη μέρα με την εκλογή του προεδρείου του σώματος. Αναλυτικά, ο Γεώργιος Σισίνης ως πρόεδρος, ο Γεώργιος Μαυρομμάτης ως αντιπρόεδρος και ο Φαναριώτης Ιάκωβος Ρίζος-Νερουλός με το Νικόλαο Χρυσόγελο ως γραμματείς. Επιπλέον, εκείνη την μέρα ορίστηκε και ο κανονισμός της Εθνοσυνελεύσεως. Ακόμη, οι εκπρόσωποι των ελληνικών επαρχιών εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους προς τον Κυβερνήτη.
Στην Εθνοσυνέλευση του Άργους εγκρίθηκαν συνολικά 13 ψηφίσματα που αφορούσαν κυρίως τη δημόσια διοίκηση του κράτους. Στη Συνέλευση, ουσιαστικά, επικύρωσαν τα σχέδια των ψηφισμάτων του Καποδίστρια. Εύλογο, είναι, λοιπόν, να αναφέρουμε το κάθε ψήφισμα-απόφαση. Αρχικά, το Α’ ψήφισμα, 22 Ιούλη 1829, επιβεβαίωνε την εξωτερική πολιτική του Καποδίστρια και την εξουσιοδότησή του να διαπραγματεύεται με τις Μεγάλες Δυνάμεις. Την ίδια μέρα προστίθεται και το Β΄ ψήφισμα, που όριζε ότι τη θέση του «Πανελληνίου», που είχε δημιουργήσει ο Κυβερνήτης το 1828, την πήρε η Γερουσία- αποτελείτο από 27 μέλη και διέθετε γνωμικό χαρακτήρα, ενώ καθορίστηκαν και οι βάσεις αναθεωρήσεως του Συντάγματος.
Στη συνέχεια, στις 26 Ιουλίου εγκρίθηκαν τα ψηφίσματα Γ΄ και Δ΄. Όσον αφορά το Γ’ ψήφισμα, προβλεπόταν η αίτηση εγγυήσεως των Μεγάλων Δυνάμεων για τη σύναψη εξωτερικού δανείου – συνολικού ύψους 60.000.000 φράγκων, η απαλλαγή της χώρας από τα αγγλικά δάνεια του 1824 και 1825 και η απογραφή όλων των εθνικών κτημάτων. Το δεύτερο ψήφισμα της 26 Ιουλίου σχετιζόταν με την οργάνωση των ένοπλων δυνάμεων στη στρατολογία, και στην τακτοποίηση διάφορων αιτημάτων στρατιωτών και ναυτικών.
Ύστερα από 3 μέρες, εγκρίθηκε και το Ε΄ ψήφισμα που αφορούσε τις οφειλόμενες αποζημιώσεις, τη σύσταση κώδικα για το δημόσιο χρέος και τη διανομή 200.000 στρεμμάτων εθνικής γης. Μάλιστα, οι δικαιούχοι λάμβαναν προσωρινούς τίτλους ως την οριστική ρύθμιση των σχετικών ζητημάτων. Εν συνεχεία, στις 30 Ιουλίου με το ψήφισμα ΣΤ΄ που ρύθμιζε τον τρόπο εξοφλήσεων διάφορων χρεών, που βάραιναν πολλές κοινότητες επί τουρκοκρατίας. Την τελευταία μέρα του Ιουλίου, η Συνέλευση ενέκρινε το Ζ΄ και Η΄ ψήφισμα. Το πρώτο, αρχικά, όριζε την κοπή του πρώτου ελληνικού εθνικού νομίσματος, ο γνωστός σε όλους μας «φοίνικας», ο οποίος διαιρούταν σε 100 λεπτά. Το Η΄ ψήφισμα από την άλλη, όρισε αντιπροσωπεία, η οποία θα επισκεπτόταν τις ευρωπαϊκές αυλές των Δυνάμεων και θα εξέφραζε την ευγνωμοσύνη των Ελλήνων για τη στήριξη τους. Επίσης θα πρότεινε την ανέγερση μνημείων στην Πύλο και στο Πεταλίδι. Το πρώτο μνημείο σε ανάμνηση της επιτυχούς ναυμαχίας του Ναβαρίνου και το δεύτερο λόγω της αποβίβασης των Γάλλων στρατιωτών του Μαιζόν στην περιοχή. Τέλος, στο ίδιο ψήφισμα, έγινε λόγος και για ανέγερση μνημείου και για τους Φιλέλληνες, που ευαισθητοποίησαν την ευρωπαϊκή γνώμη για τον Αγώνα της Ελλάδας.
Προς το τέλος της Συνελεύσεως εγκρίθηκε, την 1η Αυγούστου του 1829, το Θ’ ψήφισμα, σύμφωνα με το οποίο καθόριζε για τον Καποδίστρια την επιχορήγηση των 180.000 φοινίκων, την οποία αυτός, όμως, αρνήθηκε. Κατά της 2 Αυγούστου ορίστηκαν και τα τελευταία ψηφίσματα Ι΄ – ΙΓ’. Το Ι΄ απαγόρευε την εξαγωγή αρχαιοτήτων από τη χώρα. Το ΙΑ΄ αναφέρονταν στα μέτρα για την εξασφάλιση πόρων για τη βελτίωση των συνθηκών των ορφανοτροφείων, της παιδείας και του κλήρου. Το ΙΒ΄, επίσης, καθόριζε τον τρόπο εκδικάσεως ποινικών διαφορών μεταξύ των Ελλήνων. Καταληκτικά, το τελευταίο ψήφισμα από τα δεκατρία, το ΙΓ΄ τόνιζε ότι οι συμφωνίες μεταξύ Καποδίστρια και Μεγάλων Δυνάμεων θα έπρεπε να γίνονται με γνώμονα πάντα τη Συνθήκη του Λονδίνου του Ιουλίου 1827.
Κλείνοντας, γίνεται αντιληπτό, πως χάρη στα σχέδια του Καποδίστρια και τις αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης, τέθηκαν οι βάσεις για την εύρυθμη λειτουργία και οργάνωση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Συμπερασματικά, το γεγονός ότι επικυρώθηκαν όλες οι αποφάσεις του Κυβερνήτη, καθιστά τη Δ΄ Εθνοσυνέλευση ως μια απόδειξη της δύναμής του στο πολιτικό προσκήνιο. Εξάλλου, από τα ψηφίσματα γίνεται σαφές, πως όλες οι εξουσίες είναι πια στα χέρια του Καποδίστρια. Δυστυχώς, αυτός ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας διακυβέρνησης που ανέλαβε ο Καποδίστριας, αν και πήγαζε από καλοπροαίρετους σκοπούς και με γνώμονα πάντα το συμφέρον της χώρας, τον οδήγησε μετά από λίγα χρόνια στο θάνατο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Δ. Α. Κόκκινος (1974) Η Ελληνική Επανάσταση Τόμος ΣΤ΄. (6η Εκδ.) Αθήνα: Εκδ. Μέλισσα
- Συλλογικό έργο (1975) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Τόμος ΙΒ΄ Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.
- Καρλ Μέντελσον – Μπαρτόλντι (2011) Επίτομη Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. (Απόδ. Ε. Γαρίδη) Αθήνα: Εκδ. Τεγόπουλος ειδική έκδοση για την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
