Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Έντονη διπλωματική δραστηριότητα με ισχυρή ένδειξη συμβολισμού σημειώθηκε από τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών, Ν. Δένδια, καθώς επισκέφθηκε το επίκεντρο της κρίσης των τελευταίων ημερών στη Μέση Ανατολή, πραγματοποιώντας μια σειρά από κρίσιμες συναντήσεις. Ενισχύοντας την εξωτερική πολιτική της χώρας, παραγκωνίζει την τυπικότητα της τηλεφωνικής επικοινωνίας και μεταβαίνει ο ίδιος την Τετάρτη 19 Μαίου στο Ισραήλ, στα παλαιστινιακά εδάφη και στην Ιορδανία, ενώ την επομένη μέρα ακριβώς επισκέπτεται την Αίγυπτο.
Το πρόγραμμα του Υπουργού, κατόπιν συνεννόησης, συνεργασίας και ενημέρωσης του Πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, συμπεριέλαβε συνάντηση με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο Γ’, τον Ισραηλινό ομόλογό του Γκάμπι Ασκενάζι, καθώς και με τους εκπροσώπους της Παλαιστινιακής Αρχής, δηλαδή τον πρωθυπουργό Μοχάμεντ Ιμπραχίμ Στάγεχ και τον Υπουργό Εξωτερικών Ριάντ Αλ Μαλίκι. Την ίδια ημέρα έλαβε χώρα και η έκτακτη τηλεδιάσκεψη των Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία συνεκάλεσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοσέπ Μπορέλ, με μοναδικό ζήτημα στην ατζέντα τις εξελίξεις στην περιοχή. Στη συνέχεια, μετέβη στην Ιορδανία όπου και συζήτησε με τον ομόλογό του Αϊμάν Σαφαντί, ενώ ο κύκλος των διπλωματικών επαφών έκλεισε την Πέμπτη 20 Μαΐου στο Κάιρο με τον Αιγύπτιο ΥΠΕΞ, Σάμεχ Σούκρι με τη δήλωση για «συγκρατημένη αισιοδοξία ότι σύντομα θα έχουμε θετική κατάληξη ώστε να μπορέσει να αποκατασταθεί η σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή».
Υπό ομαλές συνθήκες, οι προαναφερθείσες συναντήσεις και επαφές συνιστούν ένα σύνηθες φαινόμενο για την άσκηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς η συνεργασία με τις χώρες της ΝΑ Μεσογείου καθίσταται εκτενής σε όλα τα επίπεδα με επίκεντρο το διπλωματικό (υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο), το ενεργειακό (αγωγός EastMed), το αμυντικό (στρατιωτικές ασκήσεις και συνεκπαιδεύσεις με Ισραήλ και Αίγυπτο) και το πολιτιστικό (Πατριαρχείο-θρησκευτική και εθνική μειονότητα). Στην προκειμένη περίπτωση της ενδεκαήμερης κρίσης πολεμικών συρράξεων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, ο Έλληνας ΥΠΕΞ γίνεται ο πρώτος και μοναδικός αξιωματούχος κράτους-μέλους της Ευρωπαικής Ένωσης που επισκέπτεται το συγκρουσιακό αυτό πεδίο, ώστε να δείξει εμπράκτως τον ρόλο που υιοθετεί η χώρα μας ως πυλώνας σταθερότητας και ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή υπό την σκέπη του διεθνούς δικαίου.
Η ελληνική παρέμβαση η οποία, σε όρους hard-law, δεν έχει τη δύναμη να συνδράμει σε όλους τους τομείς για την επίλυση του προβλήματος που φαίνεται να διαιωνίζεται από τον Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο του 1948, κατάφερε να επιστρατεύσει τα soft-law εργαλεία πολιτικής της και επιχειρεί να γίνει αρωγός στην προσπάθεια επαναφοράς αυτής της εύθραυστης ειρηνικής συνύπαρξης, γνωστοποιώντας με εμφανή τρόπο τον αξιακό πυρήνα δράσης της και την θέση της απέναντι σε όποια προσπάθεια επιδιώκει να επιφέρει πόλωση στο περιφερειακό περιβάλλον της.
Η σημειολογία της επίσκεψης του Έλληνα ΥΠΕΞ είναι διττού περιεχομένου. Από τη μία πλευρά, η έμπρακτη υποστήριξη των συμμάχων μιας χώρας με τη δική μας γεωστρατηγική θέση εδραιώνει τα θεμέλια εμπιστοσύνης και αγαστής συνεργασίας –οι ισραηλινές αρχές έσπευσαν άμεσα να χαιρετίσουν την επίσκεψη αυτή στο δημόσιο διάλογο– αναδεικνύοντας το «ενδιαφέρον» για την ευημερία και ασφάλεια όχι μόνο σε ό,τι αφορά τα εθνικά μας σύνορα, αλλά και σε οτιδήποτε αποσαρθρώνει την ασφάλεια των συμμάχων μας. Κατά αυτόν τον τρόπο ενισχύεται το διεθνολογικό προφίλ μας προς όλες τις κατευθύνσεις. Από την άλλη πλευρά, συνιστά ένα μήνυμα ισχύος απέναντι στην Τουρκία και ιδίως στον Πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν, ο οποίος φιλοδοξεί να γίνει ο «πατέρας» των απανταχού μουσουλμάνων και έχει δηλώσει ανοικτά την υποστήριξη του στην Χαμάς, τασσόμενος υπέρ οποιασδήποτε τακτικής αυτή ακολουθεί, προκειμένου να επιτύχει τον σκοπό της. Η Χαμάς, εν προκειμένω, πυροδότησε κυριολεκτικά και μεταφορικά την κρίση αυτή εκθέτοντας τον άμαχο πληθυσμό στη Λωρίδα της Γάζας σε ανυπολόγιστο κίνδυνο. Η κίνηση αυτή αναδεικνύει σε άλλες δυνάμεις της ΝΑ Μεσογείου -Η.Π.Α., Η.Α.Ε. και Γαλλία- την προτεραιότητα που δίνει η Ελλάδα στη διατήρηση της ασφάλειας και στον σεβασμό στις αξίες του διεθνούς δικαίου και του ανθρωπισμού σε αντίθεση με επιδιώξεις επεκτατικού και αποσταθεροποιητικού χαρακτήρα.
Μία ενδιαφέρουσα απόληξη αυτών των επισκέψεων καθίσταται η συνάντηση με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Με όρους πολιτιστικής και εκκλησιαστικής διπλωματίας, η Ελλάδα, πέρα από σύμμαχος του Ισραήλ, είναι ένα κράτος με συμφέροντα και ισχυρή παρουσία στην Ιερουσαλήμ, καθώς το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και η Αγιοταφική Αδελφότητα στελεχώνονται από κληρικούς ελληνικής υπηκοότητας. Επιπλέον, τα προσκυνήματα στους Αγίους Τόπους διέπονται από το Προσκυνηματικό Καθεστώς, το οποίο ορίζει ακριβώς τις αρμοδιότητες μεταξύ των δογμάτων, διατηρώντας την κυριαρχική θέση του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, του οποίου τον «θρόνο» διεκδικούν κατά καιρούς οι ορθόδοξοι Άραβες και τελευταία το Πατριαρχείο Μόσχας, ενώ η διαμάχη με τους Αρμένιους για τον Πανάγιο Τάφο βαίνει αμείωτη. Τον κίνδυνο αυτό εντοπίζουν οι ελληνικές αρχές και πράττουν τα δέοντα με το να δηλώνουν τόσο την παρουσία τους διά μέσω επισκέψεων των επισήμων εκπροσώπων του κράτους, ώστε να διαφυλάξουν το status quo της ελληνορθόδοξης μεινότητας στα Ιεροσόλυμα, όσο και με διαρκείς κινήσεις υποστήριξης αυτής, όπως η διενέργεια των έργων συντήρησης του Πανάγιου Τάφου από την επιστημονική ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Επίσκεψη Δένδια σε Ισραήλ και Παλαιστινιακά εδάφη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, διαθέσιμο εδώ
- Δήλωση Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, μετά το πέρας της συνάντησής του με τον Αιγύπτιο Υπουργό Εξωτερικών, Sameh Shoukry (Κάιρο, 20.05.2021), mfa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επίσκεψη Δένδια σε Ισραήλ, Παλαιστίνη – Συνάντηση με Πατριάρχη Ιεροσολύμων, Έθνος, διαθέσιμο εδώ
- Η σημασία της επίσκεψης Δένδια στο Ισραήλ – Ο ρόλος της Ελλάδας στην Ιερουσαλήμ, parapolitika.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Αθήνα θα αποτρέψει τετελεσμένα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, διαθέσιμο εδώ
- Τι ακριβώς ισχύει στη Λωρίδα της Γάζας, στη Δυτική Όχθη και στην Ιερουσαλήμ, Press Publica, διαθέσιμο εδώ
