Της Αγγελικής Ευαγγελακοπούλου,
Το Νεπάλ είναι ηπειρωτική χώρα και βρίσκεται στο χαμηλό μέρος της ασιατικής ηπείρου. Συγκεκριμένα, στα βορειοανατολικά του βρίσκεται η Κίνα και στα νοτιοδυτικά η Ινδία. Η τοποθεσία του είναι ιδιαίτερα προνομιακή διότι περιτριγυρίζεται από μία εκ των μεγαλύτερων δυνάμεων του σύγχρονου διεθνούς συστήματος (Κίνα) και μία αναδυόμενη τα τελευταία χρόνια δύναμη (Ινδία). Ο πληθυσμός της χώρας σύμφωνα με τελευταία μέτρηση ανέρχεται στα 31 εκατομμύρια. Η ομιλούμενη γλώσσα είναι η τοπική γλώσσα του Νεπάλ και οι θρησκείες που εμφανίζουν τους περισσότερους πιστούς είναι ο ινδουισμός και ο βουδισμός. Οι συγκεκριμένες θρησκείες έχουν εδραιωθεί στην χώρα λόγω των επιρροών που έχει λάβει από τα γειτονικά της κράτη και της γενικότερης κουλτούρας που υπάρχει στην περιοχή, σχετική με τον βουδισμό και τον ινδουισμό. Τέλος, το νόμισμα που χρησιμοποιείται στην χώρα είναι η ρούπια του Νεπάλ.
Το Νεπάλ στη προσπάθεια του να αναδειχθεί στην διεθνή σκηνή συμμετέχει σε πληθώρα διεθνών οικονομικών και μη οργανισμών. Η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, η Πρωτοβουλία Bay Bengal για την Πολυτομεακή Τεχνική και Οικονομική Συνεργασία, οι G-77, η Διεθνής Τράπεζα για Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη, η Interpol, ο ΟΗΕ, ο ΠΟΕ και το ΔΝΤ είναι μερικά από τα βασικότερα παραδείγματα που δείχνουν την ενεργό δραστηριότητα της χώρας στην διεθνή σκηνή.
Όσον αφορά την ιστορία του Νεπάλ, από αρχαιοτάτους χρόνους διάφορες φυλές κυριαρχούσαν επί του εδάφους του, ώσπου η φυλή Mallas κυριάρχησε για πέντε αιώνες από το 1200 έως το 1769. Κατά την κυριαρχία τους έχτισαν πληθώρα ναών εδραιώνοντας την κουλτούρα που είναι εμφανής μέχρι και σήμερα στην χώρα, ασχολήθηκαν με την ανάπτυξη της μουσικής τέχνης και λογοτεχνίας και έδιναν βάση στην θρησκευτική κουλτούρα κυρίως. Αφότου πέθανε αρχηγός της φυλής, η χώρα χωρίστηκε σε 46 επιμέρους περιοχές. Την ίδια περίοδο, ο επίδοξος βασιλιάς Prithvi Narayan Shah κατέκτησε και τις 46 περιοχές και εδραίωσε την βασιλεία του στην χώρα. Στα μέσα του 19ου αιώνα, η χώρα απέκτησε τον πρώτο πρωθυπουργό, του οποίου η οικογένεια έμεινε στην εξουσία για 104 χρόνια. Μόνο μέχρι τα μέσα του 1950 έφυγαν από την εξουσία μετά από δημοκρατικό κίνημα που ξέσπασε στην χώρα και με την υποκίνηση του τότε βασιλιά της, ο οποίος έγινε ο ίδιος πρωθυπουργός της χώρας.
Αν και είχαν γίνει κάποια βήματα για εκδημοκρατισμό της χώρας και για συγκρότηση κοινοβουλίου, οι προσπάθειες έληξαν άδοξα το 1960 όταν ο γιός του βασιλιά έλυσε το κοινοβούλιο που είχε συσταθεί μόνο ένα χρόνο πριν. Τριάντα χρόνια μετά περίπου, ύστερα από κινητοποίηση του λαού, δημιουργήθηκε το πρώτο κόμμα το Κόμμα Λαϊκής Κινητοποίησης. Ο τότε βασιλιάς δέχτηκε να γίνει αναδιαμόρφωση της πολιτικής εσωτερικής σκηνής προχωρώντας σε συνταγματικές ρυθμίσεις για την ενίσχυση του δημοκρατικού θεσμού, ορίζοντας όμως πρωθυπουργό και αρχηγό του κράτους τον εαυτό του. Το 1996, ο πληθυσμός κινητοποιήθηκε ξανά οπότε και έγιναν διαμαρτυρίες για το τέλος της συνεχόμενης βασιλείας. Στις αρχές του 2001, έπειτα από αφανισμό της βασιλικής οικογένειας και επιβίωση μόνο του αδερφού του βασιλιά, στέφθηκε ο ίδιος βασιλιάς της χώρας. Πέντε χρόνια αργότερα, πραγματοποιήθηκε εκ νέου λαϊκή κινητοποίηση, αρκετά πιο έντονη από τις προηγούμενες, η οποία οδήγησε σε απαγόρευση κυκλοφορίας για 19 ημέρες. Έπειτα από τότε, υπογράφηκε συμφωνία για υιοθέτηση δημοκρατικών θεσμών και για διατήρηση ειρηνικών συνθηκών στην χώρα, ενώ το 2008 εδραιώθηκε και επίσημα η δημοκρατία με τις πρώτες εκλογές και την ανακήρυξη της χώρας ως κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Σήμερα, πρωθυπουργός της χώρας είναι ο K. P. Oli από το 2018 και ανήκει στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Νεπάλ. Βέβαια, την φετινή χρονιά η θέση του αμφισβητείται και έχει απομακρυνθεί από το κόμμα λόγω πολιτικών αναταράξεων. Η πρόεδρος της χώρας είναι η Bidhya Devi Bhandari από το 2015, η οποία είναι και εκείνη στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Νεπάλ.
Περνώντας στην οικονομία της χώρας, παρακάτω θα αναλυθεί το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Είναι σημαντικός δείκτης γιατί δείχνει την πορεία ανάπτυξης μιας χώρας και την πορεία του επιπέδου ζωής του πληθυσμού της.
Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Νεπάλ ακολουθεί χαμηλή και αργή πορεία από το 1960 έως το 1995-2000. Όπως έχει αναφερθεί παραπάνω, η χώρα υπέφερε από εσωτερικές πολιτικές διαμάχες ανάμεσα στην βασιλική οικογένεια και τον πληθυσμό. Πραγματοποιούνταν συνεχώς εκστρατείες και κινητοποιήσεις για κατάλυση της μοναρχίας και για υιοθέτηση του κοινοβουλευτικού θεσμού. Η δημιουργία κομμάτων και η υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας αλλά και του πληθυσμού στην διεθνή σκηνή ήταν βασική επιθυμία του λαού. Η πολιτική διαφθορά και η επιβολή της κυριαρχίας του τότε βασιλιά εμπόδιζε την ανάπτυξη και την εξέλιξη της χώρας. Σε οικονομικό επίπεδο, έως τότε είχε αναπτυχθεί ελάχιστη εμπορική δραστηριότητα ανάμεσα στο Νεπάλ και τις γειτονικές του χώρες, ενώ στο εσωτερικό δεν υπήρχαν δυνατότητες αξιοποίησης πόρων της χώρας και ενίσχυσης των τριών οικονομικών πυλώνων της, του αγροτικού, του βιομηχανικού και των δημοσίων υπηρεσιών.
Αναλυτικότερα, σχετικά με τις εισαγωγές, το Νεπάλ, βασιζόταν κυρίως στην Ινδία λόγω τοποθεσίας και αργότερα άρχισε να έχει σχέσεις και με την Κίνα. Ο τομέας που απασχολούσε την πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν ο αγροτικός (περίπου 70-80%) ενώ οι τομείς των υπηρεσιών και της βιομηχανίας δεν ήταν καθόλου αναπτυγμένοι. Παράλληλα, η χώρα δεν είχε σχεδόν καθόλου υποδομές που θα ευνοούσαν τις εμπορικές μετακινήσεις της. Έτσι, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ξεκίνησε να είναι 50 αμερικανικά δολάρια το 1960 και ανήλθε στα 229 δολάρια 45 χρόνια μετά. Αναλογικά, η αύξηση των 170 δολαρίων είναι ελάχιστη για χρονικό διάστημα που αφορά τέσσερις και μισή δεκαετίες, γεγονός που αποδεικνύει τα παραπάνω. Μέλημα της βασιλείας ήταν η ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων του ενδιαφέροντος της και δεν υπήρχε καμία πρωτοβουλία για συμμετοχή του κράτους στην οικονομία.
Μετά το 2000, φαίνεται να υπάρχει μια ανοδική πορεία στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, γεγονός που εξηγείται από τον εκδημοκρατισμό της χώρας και την δημιουργία πολλών κομμάτων που ασκούσαν εκ νέου πιέσεις στην βασιλεία. Αν και ανοδική, η πορεία ήταν συγκρατημένη. Σ’ αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθεί πως από το 1996 έως το 2006 η χώρα βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο. Η εξέγερση ξεκίνησε μετά από τις εκλογές που έγιναν το 1996, όπου οι πολίτες που προσπαθούσαν να λύσουν την μοναρχία κέρδισαν μόνο 9 έδρες από τις 205. Έτσι, μαζί με σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού ενώθηκαν και ξεκίνησαν επιθέσεις εναντίον ομάδων της κυβέρνησης.
Γίνεται αντιληπτό πως όταν μια χώρα βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο, αναγκάζεται να δαπανά μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ της σε πολεμικό και στρατιωτικό εξοπλισμό. Έτσι, μέχρι το 2006 δεν υπήρχαν περιθώρια για ανάπτυξη και εξερεύνηση νέων προοπτικών της οικονομίας. Οι πολιτικές διαφορές είχαν ενταθεί στερώντας από του πολίτες δυνατότητες εργασίας και βελτίωσης του επιπέδου ζωής τους. Παράλληλα, όσο γίνεται εμφύλιος πόλεμος, σταματά οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα γεγονός που δυσκόλεψε ακόμα περισσότερο την διαβίωση των πολιτών. Έτσι, από τα 229 δολάρια του 2000, το 2006 οπότε και έληξε ο εμφύλιος το ΑΕΠ ανήλθε στα 346 δολάρια. Αν και σημαντική αύξηση δεδομένης της αρνητικής πορείας που είχε τις προηγούμενες δεκαετίες, εξακολουθεί να είναι μικρή για διάστημα έξι χρόνων και να καθυστερεί την πρόοδο και ευημερία του πληθυσμού.
Το 2006 έληξε ο εμφύλιος πόλεμος με κατάλυση της μοναρχίας και επικράτηση της λαϊκής βούλησης. Υπογράφηκε συμφωνία για διατήρηση της ειρήνης, ενώ ένα χρόνο μετά καταλύθηκε το παλαιό σύνταγμα του 1990 που είχε θεσπίσει ο βασιλιάς και δημιουργήθηκε νέο με στόχους την σταθερότητα, την ανάπτυξη, την ειρήνη και την βελτίωση ποιότητας ζωής. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, από το 2006 έως και το 2019 η πορεία του ΑΕΠ είναι μόνο ανοδική. Φαινομενικά είχαν τελειώσει οι περίοδοι αναταραχής και σκοπός ήταν η βελτίωση της οικονομίας της χώρας. Οι επιπτώσεις του πολέμου ήταν εμφανείς εφόσον υπήρχαν εκτοπισμένοι άνθρωποι και οι οικονομικοί κλάδοι είχαν καθυστερήσει σε μεγάλο βαθμό να εξελιχθούν σχετικά με τους υπόλοιπους δρώντες του διεθνούς συστήματος. Ωστόσο, δυτικά και μη κράτη παρείχαν συνεχώς οικονομική βοήθεια στο Νεπάλ και δημιουργούσαν εμπορικούς δεσμούς μαζί του για ενίσχυση της εμπορικής του δραστηριότητας, ενώ διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα παρείχαν κεφάλαια στην χώρα για να μπορέσει να καλύψει τα δημοσιονομικά κενά της και τα κενά στην γενικότερη ανάπτυξη της οικονομίας.
Το ΑΕΠ έφτασε σταδιακά να είναι 1.071 το 2019 δολάρια από 349 που ήταν το 2006. Η ραγδαία αύξηση μαρτυρά την απελευθέρωση της χώρας από το παρελθόν της και τις προσπάθειες που κάνει για να ανέλθει οικονομικά. Οι νέοι άξονες της οικονομικής πολιτικής ήταν η απελευθέρωση της οικονομίας, η εξέλιξη των οικονομικών τομέων της χώρας και η συμβολή των κρατικών υπηρεσιών στην ανάπτυξη. Έτσι, βάση δόθηκε στις δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες αφορούσαν σχεδόν το 50% της οικονομικής ανάπτυξης, μετά στην γεωργία δεδομένου ότι αποτελεί μια ηπειρωτική και ευνοϊκή χώρα για καλλιέργειες και τέλος στην βιομηχανία. Παράλληλα, άρχισαν να γίνονται επενδύσεις στις υποδομές για βελτίωση των μετακινήσεων και στον τουρισμό για προσέλκυση επισκεπτών στην χώρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Nepal Country Profile, BBC, Retrieved from here
- Nepal International Organization Participation, INDEX MUNDI, Retrieved from here
- History of Nepal, mofa.gov, Retrieved from here
- Nepal – History, Encyclopedia Britannica, Retrieved from here
- What type of government does Nepal have?, World Atlas, Retrieved from here
- Nepal: Fall of the monarchy, Encyclopedia Britannica, Retrieved from here
- Nepal 2000 Economic Update, World Bank, Retrieved from here
- The Economic Development of Nepal: a long-term perspective, S. R. Osmani and B. B. Bajracharya, March 2007
- Nepal: a political economy Analysis, CMI Institute, Retrieved from here
