Της Αγγελικής Μοντεσάντου,
Η χειραγώγηση αθλητικών αγώνων δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Αντίθετα, έχει αναφερθεί εδώ και αιώνες. Για παράδειγμα, ερευνητές από το πανεπιστήμιο King’s College του Λονδίνου αποκρυπτογράφησαν ένα αρχαίο έγγραφο, το οποίο έχει ως ημερομηνία το έτος 267 μ.Χ. και δεν είναι τίποτε άλλο από μια σύμβαση μεταξύ δύο αθλητών. Ο πατέρας του παλαιστή με το όνομα Νικαντίνος συμφωνεί να δωροδοκήσει τους εγγυητές, πιθανόν τους προπονητές ενός άλλου αθλητή, με το όνομα Δημήτριος. Ο τελευταίος θα έπρεπε κατά τη διάρκεια του αγώνα να πέσει τρεις φορές και στη συνέχεια να υποχωρήσει για να λάβει ως αντάλλαγμα 3.800 δραχμές σε ασημένια νομίσματα.
Σήμερα, λόγω της παγκοσμιοποίησης, η χειραγώγηση αγώνων αποτελεί ένα τεράστιο διασυνοριακό φαινόμενο. Εκτιμάται ότι έως σήμερα δισεκατομμύρια δολάρια κυκλοφορούν κάθε χρόνο μέσω οργανωμένων εγκληματικών οργανώσεων, με περισσότερες από 80 χώρες να καταγγέλλουν αδικήματα που σχετίζονται με στημένους αγώνες στην INTERPOL τα τελευταία χρόνια. Οι στημένοι αγώνες, όμως, δεν αφορούν μόνο τα λαοφιλή αθλήματα (ποδόσφαιρο), όπως θα πίστευε κανείς, αλλά και άλλα όπως το τένις, το κρίκετ, την πυγμαχία, το μπάσκετ, το χάντμπολ κ.λπ..
Γύρω στο 2016, το BBC αποκάλυψε ότι υπάρχουν στημένοι αγώνες στο τένις. Το βρετανικό δίκτυο ανέφερε ότι στο κύκλωμα συμμετείχαν ορισμένοι από τους κορυφαίους τενίστες της προηγούμενης δεκαετίας που συμμετείχαν σε φημισμένα τουρνουά, όπως το Γουίμπλεντον. Ο κορυφαίος σέρβος τενίστας Νόβακ Τζόκοβιτς επιβεβαίωσε το ρεπορτάζ λέγοντας ότι τον πλησίασαν το 2006 για να στήσει αγώνα. Τέτοια φαινόμενα οδήγησαν τον Σύλλογο Επαγγελματιών Τένις, γνωστό ως ATP, να υπογράψει ένα μνημόνιο συμφωνίας με τη βρετανική εταιρεία στοιχημάτων Betfair, η οποία να δίνει στην ATP πρόσβαση στα αρχεία των πελατών της.
Αυτή η παγκόσμια ανάπτυξη του “match-fixing” γέννησε στις 18 Σεπτεμβρίου 2014 στο Macolin/Magglingen της Ελβετίας μια διεθνή σύμβαση από το Συμβούλιο της Ευρώπης, την Συνθήκη Μακολέν για την καταπολέμηση των χειραγωγημένων αγώνων. Η Συνθήκη τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 2019 και το κείμενο της είναι διαθέσιμο στην αγγλική και γαλλική γλώσσα. Μέχρι σήμερα, έχει υπογραφεί από 38 κράτη συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας και κυρωθεί από 7 από αυτά. Στην Ελλάδα επικυρώθηκε την 25 Νοεμβρίου 2019 με το ν.4639/2019.
Ο σκοπός αυτής της Σύμβασης είναι να αποτρέψει, να εντοπίσει και να τιμωρήσει τη χειραγώγηση αθλητικών αγώνων, καθώς και να ενισχύσει την ανταλλαγή πληροφοριών και την εθνική και διεθνή συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων δημόσιων αρχών, και με αθλητικούς οργανισμούς και φορείς εκμετάλλευσης αθλητικών στοιχημάτων. Η Σύμβαση καλεί τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας, ιδίως:
α) για την αποτροπή συγκρούσεων συμφερόντων σε αθλητικούς φορείς στοιχημάτων και αθλητικούς οργανισμούς,
β) για την ενθάρρυνση των ρυθμιστικών αρχών αθλητικών στοιχημάτων να καταπολεμήσουν την απάτη, εάν είναι απαραίτητο, περιορίζοντας την προσφορά αθλητικών στοιχημάτων ή αναστέλλοντας τη λήψη στοιχημάτων,
γ) για την καταπολέμηση παράνομων αθλητικών στοιχημάτων, επιτρέποντας το κλείσιμο ή τον περιορισμό της πρόσβασης στους σχετικούς χειριστές και τον αποκλεισμό των χρηματοοικονομικών ροών μεταξύ αυτών και των καταναλωτών.
Οι αθλητικοί οργανισμοί και οι διοργανωτές αγώνων καλούνται επίσης να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν αυστηρότερους κανόνες για την καταπολέμηση της διαφθοράς, των κυρώσεων και των αναλογικών πειθαρχικών και αποτρεπτικών μέτρων σε περίπτωση αδικημάτων, καθώς και των αρχών της χρηστής διακυβέρνησης. Η Σύμβαση παρέχει επίσης εγγυήσεις για πληροφοριοδότες και μάρτυρες.
Η θέση της Σύμβασης στη διεθνή σκηνή μοιάζει εξέχουσα και πολλά υποσχόμενη, καθώς βάζει στο παιχνίδι όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, δηλαδή τις δημόσιες αρχές, τους αθλητικούς οργανισμούς και τους χειριστές αθλητικών στοιχημάτων και αγώνων. Καθιερώνει επίσης σημαντικούς μηχανισμούς ανταλλαγής πληροφοριών μέσω εθνικών πλατφορμών (άρθρο 13 της Συνθήκης) και συνεργασίας σχετικά με την επιβολή του νόμου.
Βασικό εργαλείο της Σύμβασης είναι η Εθνική Πλατφόρμα Καταπολέμησης της Χειραγώγησης Αθλητικών Αγώνων (ομάδα Κοπεγχάγης) ανήκουσα στο Δίκτυο Εθνικών Πλατφορμών. Στην Ελλάδα η Εθνική Πλατφόρμα (ΕΠΑΘΛΑ) συστήθηκε το Σεπτέμβριο του 2020 με το ν. 4726/2020, αποτελούμενη από 5 μέλη, ενώ η λειτουργία της αναμένεται να παράσχει τα αποτελέσματά της κατά της χειραγώγησης αθλητικών αγώνων στο άμεσο μέλλον. Το έτερο εργαλείο, η Επιτροπή Παρακολούθησης της Σύμβασης, εκπροσωπείται από κάθε κράτος-μέλος με έναν ή περισσότερους εκπροσώπους του, με την πρώτη της συνεδρίαση να πραγματοποιείται την 24 Νοεμβρίου 2020 στο Στρασβούργο, ενώ στο έργο της επικουρείται από το Γενικό Γραμματέα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Σε συνδυασμό με τη Σύμβαση που καθιερώνει ένα πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών για την πάταξη της χειραγώγησης αθλητικών αγώνων υφίστανται παράλληλα οι εθνικές ποινικές, αστικές, διοικητικές και πειθαρχικές διαδικασίες σύμφωνα με τις εθνικές τους νομοθεσίες. Πρόκειται, λοιπόν, για καθιέρωση πιο σύγχρονων μηχανισμών που σε συνδυασμό με τους υπάρχοντες διαθέσιμους και τη συμβολή του φυσικού δικαστή θα επιφέρουν αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση και καταπολέμηση του παγκόσμιου φαινομένου διακίνησης μαύρου χρήματος ιδιαιτέρως μέσω του παράνομου στοιχήματος. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί πως παράλληλα με αυτή τη διεθνή προσπάθεια, οι υποθέσεις του Δικαστηρίου Διαιτησίας για τον Αθλητισμό (CAS) που ασχολούνται με την χειραγώγηση αγώνων έχουν γίνει ορόσημα για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Convention on the Manipulation of Sports Competitions (the Macolin Convention), διαθέσιμο εδώ
